Σε απόσπασμα ,από τα διασωθέντα των χαμένων τραγωδιών του Σοφοκλέους , αναφέρεται μία μυστηριώδης ιατρική πράξη :
Τί υπονοείται σ’ αυτό το απόσπασμα και ποία η χρήση του στα Ηθικά του Πλουτάρχου ; { εκεί μόνον έχει καταγραφεί το απόσπασμα αυτό καθώς και οι δύο παραλλαγές του } . Διότι πολλές ερμηνείες έχουν γίνει κατά καιρούς με μικρές έως μεγάλες αλλοιώσεις στην απόδοση αυτού του αποσπάσματος μέχρι του ορίου της παρερμηνείας.
ΣΟΦΟΚΛΕΟΥΣ – » Αποσπάσματα διασωθέντα»,{ 773 }’.
Δ.ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΥ – » Μέγα λεξικόν της Ελληνικής γλώσσης ».
Κλύζω : καθαρίζω, ξεπλύνω / ξεπλένω.
ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ – »Περί του εμφαινομένου προσώπου τω κύκλω της σελήνης », { VII F }.
Ποίος από τους τραγικούς ποιητές έχει πει ,ότι οι ιατροί : << την πικρή χολή καθαρίζουν με πικρά φάρμακα >> ; << Ο Σοφοκλής >>, αποκρίθηκε ο Θέων . Και εγώ είπα << Πρέπει βεβαίως να δώσουμε την άδεια σε εκείνους τους ιατρούς ,εξ αιτίας της ανάγκης , δεν πρέπει όμως [ αναγκαστικά ] να ακούμε φιλοσόφους ,αν θέλουν να αντιμετωπίζουν τα παράδοξα με παράδοξα σαν να ήταν ιατροί { δηλ. όπως οι ιατροί που ακολουθούν, όπου είναι αναγκαίον ,την Ιπποκρατική μέθοδο θεραπείας δια των ομοίων,έτσι κι αυτοί οι ‘φιλόσοφοι’ ,σαν να ήταν ιατροί ,αντιμετωπίζουν »ομοιοπαθητικώς» τις παραδοξολογίες με παραδοξολογίες }.
ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ – » Περί ευθυμίας », [ VII C }.
Από αυτά τα πράγματα ,μου φαίνεται ,ότι κι ο ίδιος ταράζεσαι πάρα πολύ , όπως ακριβώς οι ιατροί που αναφέρει ο Σοφοκλής ,που με ομοιοπαθητικό τρόπο θεραπεύουν τις νόσους και ‘‘ με τα πικρά τους φάρμακα καθαρίζουν την πικρή χολή »,έτσι κι συ, με τέτοια» ομοιο-παθητική »μέθοδο τρόπον τινά, αντι-χαλεπαίνεις και συμ-πικραίνεσαι για τα πάθη και τα νοσήματα των ανθρώπων αυτών, το οποίο βεβαίως δεν είναι εύλογο [ άρα παράλογο ].
Αντι–χαλεπαίνω = οργίζομαι ,δυσανασχετώ και εγώ κατά αυτού που έχει οργιστεί.
Συν-πικραίνομαι [ = μετέχω της θλίψεως κάποιου, συμπαθώ,συμπάσχω.
ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ – » Περί αοργησίας »,{ 16 F }.
Ψέγουμε με οργή άλλους,επειδή είναι οργισμένοι ,και τιμωρούμε με θυμό αμαρτήματα που έγιναν υπό την επήρεια του θυμού, όχι σαν τους ιατρούς, που » με πικρό φάρμακο , καθαρίζουν την πικρή χολή », αλλά μάλλον με αυτές τις μεθόδους ,επιτείνουμε την νόσο και την επιδεινώνουμε ,παρά την θεραπεύουμε.
Αμαρτάνω = πράττω κάτι βλαβερό από άγνοια , ενάντια στον ορθό λογισμό.
ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΥΣ – » Περί τόπων των κατά άνθρωπον », { 42 }.
..,ότι άλλα πρέπει να τα θεραπεύει κανείς με τ’ αντίθετά τους ανάλογα με την φύσιν τους και την αιτίαν τους και άλλα πρέπει να τα θεραπεύει με τα όμοιά τους ανάλογα με την φύσιν τους και την αιτίαν τους.
Τι μας φανερώνει εδώ ο Ιπποκράτης ; Τις δύο μεθόδους που έχει στα χέρια του ο θεράπων ιατρός .Αυτός κρίνει , αυτός επιλέγει ,αυτός εφαρμόζει την κατάλληλη μέθοδο εκ των δύο ,την θεραπεία δια των ομοίων ή την θεραπεία δια των εναντίων ,ανάλογα με τον ασθενή . Άρα δεν υπάρχει καμμία διένεξη και αντιπαλότητα μεταξύ των δύο ιατρικών μεθόδων . Δεν υπάρχει εν ολίγοις καμμία σύγκρουση μεταξύ Ομοιοπαθητικής [ δια των ομοίων] και Συμβατικής [ δια των εναντίων ] ιατρικής ,παρά μόνο σύγκρουση συμφερόντων και έλλειμμα ιατρικής παιδείας .
Ο Παράκελσος { Paracelsus } δεχόμενος εμφανείς επιρροές από την Ιπποκρατική σχολή εφάρμοσε πρώτος θεραπείες ασθενειών με βάση την ομοιοπαθητική μεθοδολογία ,ισχυριζόμενος ότι »το όμοιον γιατρεύει το όμοιον» .Έτσι χορηγούσε φαρμακευτικά σκευάσματα στους ασθενείς σύμφωνα με το νόμο των αναλογιών { αυτό που προξενεί την ασθένεια, σε μικρές δόσεις την γιατρεύει }.
ΙΑΤΡΙΚΗ { Συμβατική & Εναλλακτική } – ΦΑΡΜΑΚΑ { Αλλοπαθητικά & Ομοιοπαθητικά }.
Ο Samuel Hahnemann θεωρείται ο » ιδρυτής» της ομοιοπαθητικής ιατρικής και ο ίδιος που χαρακτήρισε το »ορθόδοξο »σύστημα ιατρικής ως «αλλοπάθεια». Η μεν » αλλοπάθεια αντιμετωπίζει την νόσο κυρίως » δια των εναντίων ‘‘, η δε ομοιοπαθητική αντιμετωπίζει την νόσο ‘‘ δια των ομοίων».
1. ΑΛΛΟΠΑΘΗΤΙΚΗ { ή Συμβατική ιατρική } :
μέθοδος θεραπευτική δια φαρμάκων των οποίων η ενέργεια στον υγιή άνθρωπο επιφέρει αποτελέσματα αντίθετα από τα συμπτώματα που παρατηρούνται σε έναν υπό θεραπείαν ασθενή.
2. OMOIΟΠΑΘΗΤΙΚΗ { ή Εναλλακτική ιατρική }.
μέθοδος θεραπευτική δια φαρμάκων που χορηγούνται σε ελάχιστες δόσεις, τα οποία θα προκαλούσαν σε ένα υγιές άτομο συμπτώματα παρόμοια με αυτά της νόσου.Ο νόμος των ομοίων είναι η αρχή της ομοιοπαθητικής. Αυτό δηλώνει ότι μια ουσία σε μεγάλη δόση,που μπορεί να προκαλέσει συγκεκριμένα συμπτώματα σ’ ένα υγιές άτομο όταν χορηγείται σε μικρή δόση [ αραίωση και μετά δυναμοποίηση ] σε έναν ασθενή μπορεί να προκαλέσει τα ίδια συμπτώματα . [….. χορηγούνται απειροελάχιστες δόσεις ουσιών [ αραίωση και μετά δυναμοποίηση ] , οι οποίες σε υπερβολική τοξική δόση ,θα μπορούσαν να προκαλέσουν σε ένα υγιή άνθρωπο συμπτώματα όμοια με τα συμπτώματα της αντίστοιχης νόσου ].
Η ομοιοπαθητική ιατρική συχνά προστίθεται στην επικρατούσα ιατρική και χρησι-μοποιείται ως συμπληρωματική / ολοκληρωμένη προσέγγιση. «Homeo» σημαίνει «παρόμοιο με» ή «παρόμοιο».Αυτός ο τύπος υγειονομικής περιθάλψεως θεωρείται συχνά το αντίθετο της αλλοπαθητικής ιατρικής
ΔΙΟΔ.ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ – » Βιβλιοθήκη Ιστορική », { ΚΣΤ’ . 1 }.
Κάθε δύναμη δεν ασθενεί από την κατάσταση της αλλοπαθείας [ δηλαδή από εξω-τερικές επιδράσεις ] ,αλλά κρίνεται από το αποτέλεσμα της ιδίας ικανότητάς της.
ΣΠ.ΔΙΑΜΑΝΤΙΔΗ – » Ομοιοπαθητική φιλοσοφία και Ιπποκρατική ιατρική »,{ σελ.292-94 }.
Θεωρώ ότι η ιατρική είναι μία και ενιαία .Ο διαχωρισμός σε »Ομοιοπαθητική ‘‘ και »Αλλοπαθητική» είναι καθαρά λειτουργικός και όχι ουσιαστικός.Είμαι απόλυτα βέβαιος ότι η μία δεν απειλεί την άλλη.
ΣΠ.ΔΙΑΜΑΝΤΙΔΗΣ –» Ομοιοπαθητική ,ψέματα και αλήθειες ».
Tας θύρας κλείσατε ,τους οφθαλμούς ανοίξατε . Εκάς οι αμύητοι .
» ΤΑ ΠΑΝΤΑ ΡΕΙ….»
ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Κρατύλος », { 402 a }.
<< τα πάντα χωρεί και ουδέν μένει παγίως >>. Όλα κινούνται [ προχωρούν ] και τίποτε δεν μένει μονίμως σταθερό .Παγίως < πήγνυμι = ποιώ κάτι σταθερό ή ισχυρό .
<< Δις ες τον αυτόν ποταμόν ουκ αν εμβαίης .Στον ίδιον και τον αυτόν ποταμόν δεν μπορείς να μπεις δύο φορές . Καθ’ότι τα νερά είναι τρεχούμενα και συνεχώς ανανεώ-νονται .Άρα ο ποταμός είναι ίδιος ,τα νερά διαφορετικά κάθε φορά.
ΝΕΩΤΕΡΟΝ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΙΚΟΝ ΛΕΞΙΚΟΝ του »ΗΛΙΟΥ » –
» Το Αρχαίον Ελληνικόν Πνεύμα ». ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ { σελ. 206 }.
Καρφαλέος < κάρφω {= καταξεραίνω,μαραίνω } .Αυαίνω { αύω } = καταξεραίνω. Νοτίζω = υγραίνω ,βρέχω.
ΤΑ ΤΕΣΣΕΡΑ [4] ΣΤΟΙΧΕΙΑ.
ΝΕΩΤΕΡΟΝ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΙΚΟΝ ΛΕΞΙΚΟΝ του »ΗΛΙΟΥ ‘» –
» Το Αρχαίον Ελληνικόν Πνεύμα ». ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ , { σελ. 185 }.
Ο αριθμός [ 4 ] συμβολίζει τον χώρο. Ονομαζόταν και Ιερά Τετρακτύς. Στο όνομα αυτής ορκίζονταν οι Πυθαγόρειοι .Συμβολίζει και τον Κόσμον [= σύμπαν ] επειδή το άθροισμα των τεσσάρων πρώτων αριθμών δίνει το άθροισμα το οποίον ισούται με δέκα [ 10 ]. [1+2+3+4 = 10 ].
ΔΙΟΓΕΝΟΥΣ ΛΑΕΡΤΙΟΥ – » Βίοι Φιλοσόφων », ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ [ H’.25 ].
{ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΠΟΛΥ’Ι’ΣΤΟΡΟΣ – »Φιλοσόφων διαδοχαί» }.`
Αρχή των πάντων είναι η μονάδα. Από την μονάδα γίνεται η αόριστη δυάδα με την εκδήλωσή της και ως ύλη. Από την μονάδα και την αόριστη δυάδα γίνονται οι αριθμοί. Από τους αριθμούς γίνονται τα σημεία. Από τα σημεία γίνονται οι γραμμές .Από τις γραμμές γίνονται τα επίπεδα σχήματα .Από τα επίπεδα σχήματα γίνονται τα στερεά σχήματα . Από τα στερεά σχήματα γίνονται τα αισθητά σώματα , των οποίων τα στοιχεία είναι τέσσερα : πυρ, ύδωρ, γη , αήρ , τα οποία μεταβάλλονται και με την αλλοίωση όλων αυτών γίνεται ο κόσμος ,έμψυχος ,νοερός και σφαιροειδής.
Η ΤΕΤΡΑΚΤΥΣ .
ΘΕΩΝΟΣ ΣΜΥΡΝΑΙΟΥ – » Των κατά μαθηματικόν χρησίμων εις την Πλάτωνος ανάγνωσιν »,{ Β’. λζ’,λη’ }.
Πρώτη τετρακτύς των αριθμών.
Η δεκάδα συνέστησε την τετρακτύν αυτήν ,διότι το άθροισμα των αριθμών 1,2,3,4 είναι το 10.[ Η πρώτη τετρακτύς ] φαίνεται ότι συνέχει [ συγκρατεί μαζί ] την φύση όλων των πραγμάτων.Γι’ αυτόν τον λόγον και όρκος ήταν σ’ αυτούς [ Πυθαγορείους ] :
<< όχι [ … ] ,μα τον παραδώσαντα στην ψυχήν μας την τετρακτύν ,ως πηγήν αενάου [ αιωνίας ] φύσεως , η οποία έχει και ρίζωμα >>.
Πρώτη τετρακτύς { των Αριθμών } = ΚΟΣΜΟΣ [ 1+2+3+4 =10 }.
Τετάρτη Τετρακτύς { των απλών σωμάτων : ΠΥΡ -ΑΗΡ-ΥΔΩΡ-ΓΗ }.
Πέμπτη Τετρακτύς { των σχημάτων των απλών σωμάτων : ΠΥΡΑΜΙΣ – ΟΚΤΑΕΔΡΟΝ – ΕΙΚΟΣΑΕΔΡΟΝ – ΚΥΒΟΣ }.
ΔIΟΓΕΝΟΥΣ ΛΑΕΡΤΙΟΥ – » Βίοι φιλοσόφων », ΕΜΠΕΔΟΚΛΗΣ [ Η’.76 ].
Τα στοιχεία είναι τέσσερα { πυρ- ύδωρ -γη – αήρ }.Η Φιλία [ =έλξις ] τα ενώνει και το Νείκος [=άπωσις ] τα χωρίζει.
ΣΩΜΑ { 4 στοιχεία }
ΠΕΜΠΤΟΝ ΣΤΟΙΧΕΙΟΝ ή ΠΡΩΤΟ ΣΩΜΑ.
ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Επινομίς », { 981 c }.
Τα σώματα είναι πέντε : το πυρ ,το ύδωρ ,τρίτος ο αήρ ,τετάρτη η γη ,πέμπτος ο αιθήρ .
AΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – » Περί κόσμου », { 392 a }.
Την ουσία δε του ουρανού και των άστρων καλούμε αιθέραν,όχι επειδή είναι διάπυρη και φλέγεται ,διότι διαφέρει τελείως από αυτή του πυρός ,αλλά »δια το αεί θείν κυκλο-φορουμένη »δηλαδή . για την συνεχή κυκλική κίνησή της .Είναι στοιχείο διαφορετικόν, καθαρόν και θε’ι’κόν.
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – » Περί Ουρανού », { Α’.270 b }.
Επειδή το πρώτο σώμα είναι διαφορετικό από την γη , το πυρ , τον αέρα και το ύδωρ, προσονόμασαν αιθέρα τον ανώτατον αυτόν τόπον, δίνοντάς του την επωνυμία αυτήν, διότι » θέειν αεί = τρέχει δια παντός » στον α’ί’διον [= αιώνιον ] χρόνον.
ΣΩΜΑ + ΑΙΘΗΡ { 5ο στοιχείον ή Πρώτο σώμα }.
ΟΡΦΕΩΣ ΥΜΝΟΙ – » Αιθέρος θυμίαμα »,[ 5 ].
Σπινθήρα της ζωής σ’όλα τα ζωντανά πλάσματα Αιθήρ , που φαίνεσαι από ψηλά και είσαι το άριστον [ το πρώτον ] στοιχείον του κόσμου ‘
THORSTEN HΟΥ –[ 12] Δωδεκάεδρο φωτιστικό .
Ο Παράκελσος { 15ος αι.π.Χ. } κάνει την πρώτη αναφορά στην έννοια των τεσσάρων στοιχειωδών στοιχείων. Αυτά ήσαν : Αηρ { Sylph } , Γη { Gnome } , Πυρ { Sala-mander } , Ύδωρ (Undine).
ΘΕΟΦΡ. ΠΑΡΑΚΕΛΣΟΥ – » Ο Αλχημιστής » , { σελ. 70-71 }.
Το σώμα διαθέτει τέσσσερα είδη γεύσεως : ξινή ,γλυκιά ,πικρή ,αλμυρή.Το πικρό είναι ζεστό και ξηρό [χολερικό ] .Το ξινό είναι κρύο και ξηρό [ μελαγχολικό ].Το γλυκό είναι κρύο και υγρό [ φλεγματικό ] .Το αλμυρό είναι ζεστό και υγρό [ αιματώδες ].
AΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – » Μετά τα φυσικά », ΄{ Α΄,985 }.
Ο Εμπεδοκλής λοιπόν ,παρά τις γνώμες των προγενεστέρων του ,πρώτος εισηγήθηκε την διαίρεση της εν λόγω αιτίας ,με το να μην κάνει μία την αρχή της κινήσεως ,αλλά βάζοντας διπλές και μάλιστα εναντίες αρχές { Φιλία και Νείκος }.
ΑΘ.ΣΤΑΓΕΙΡΙΤΟΥ – » Ωγυγία ή Αρχαιολογία », { Ζ’. Η ΣΥΜΒΟΛΙΚΗ ]
ΜΑ‘. Περί των τεσσάρων στοιχείων ,{ σελ. 271-272 }.
Τα τέσσερα στοιχεία είναι η : η Γη ,το Ύδωρ ,το Πυρ και ο Αήρ. Και την Γην ζωγράφιζαν ως την Ρέαν,το Πυρ ως την Εστίαν ,το Ύδωρ ως κάποια Να’ι’άδα Νύμφη και τον Αέρα ως την Ήραν.
Μερικές φορές παριστάνουν αυτά [ τα τέσσερα στοιχεία ] αλληγορικώς και με θηρία που ανήκουν σ’αυτά [ = που αρμόζουν στα τέσσερα στοιχεία ]. Έτσι την Γην [ αλληγορούσαν ] δια του λέοντος ,το Ύδωρ δια του δελφίνος [ δελφινιού ], τον Αέρα δια του αετού και το πυρ δια του Φοίνικος ,που κάθεται πάνω στην πυρά ,σύμφωνα με τον μύθον. Μερικές φορές [ εκτός του Φοίνικος ] και δια της πυροσαλαμάνδρας , αλληγορούσαν, που περπατάει πάνω στο πυρ – και με διάφορους άλλους τρόπους.
1 }. Δελφίνια,Megaron της βασίλισσας του παλατιού της Κνωσού [ fresco ] 2 }. Αετός με ένα φίδι που έχει πιάσει στα πόδια του . Αρχαίο νόμισμα Ολυμπίας Elis stater. IV αι π.Χ. 3α } .Φοίνικας ή φοίνιξ { Φοίνιξ : ήταν η πρώτη χρηματική μονάδα της Ελλάδας [1828 ] ,την εποχή του Καποδίστρια 3β }. πυροσαλαμάνδρα – Paul D Stewart » Munster Legendary Fire Salamander »[1560]. 4 }. Λέων της Αναλήψεως { Λαγκαδάς }.
ΤΟ ΠΥΡ
Το Πυρ έχει μια ιδιαιτερότητα σε σχέση με τα άλλα στοιχεία .Διότι στα άλλα στοιχεία αντιστοιχεί κάποιο θηρίο υπαρκτό , ενώ στο στοιχείο του Πυρός δεν αντιστοιχούν θηρία αλλά αντιστοιχούν αλληγορικώς ο Φοίνιξ [ μυθικό πτηνό ] και η θρυλική πυροσα-λαμάνδρα [ Fire Salamander ]. Ποία η σχέση του πυρός με τα δύο αυτά μυθικά όντα ;
α}.ΦΟΙΝΙΞ :
Πήρε την ονομασία του από το μυθικό πουλί, τον Φοίνικα., ο οποίος ξαναγεννιέται από την τέφρα του.
ΤΑΓΜΑ ΦΟΙΝΙΚΟΣ , Προεδρία της Ελληνικής Δημοκρατίας .
{ το τρίτο Τάγμα Αριστείας στην ιεραρχία ,
«Εκ Της Τέφρας Αναγεννώμαι» }.
Σταυρός από λευκό σμάλτο, πάνω στον οποίον υπάρχει ανάγλυφη η απεικόνιση του μυθικού πτηνού Φοίνικα, με ανοιχτές τις φτερούγες που αναγεννάται μέσα από τις φλόγες. Ο ανάγλυφος Φοίνικας απεικονίζεται και στο κέντρο του αστέρα }.
β}. ΣΑΛΑΜΑΝΔΡΑ :
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – » Των περί τα ζώα ιστοριών », {Ε’,IX }.
Ότι ενδέχεται και να μην καίγεται η σύσταση του σώματος κάποιων ζώων ,αποδεικνύεται από την σαλαμάνδρα ,που καθώς λένε , μπορεί να σβήσει την φωτιά βαδίζοντας μέσα της.
EΡMHTIKA KEIMENA – » Αποσπάσματα », { XXIV .17 }.
Οι σαλαμάνδρες φτιάχνουν φωλιές και στο πυρ.
ΠΑΡΑΚΕΛΣΟΥ – THE FOUR ELEMENTS / EARTH, WATER, AIR, FIRE
<< O Παράκελσος ήταν ο πρώτος συγγραφέας που δεν απέδωσε δαιμονικές διαστάσεις στα υπεφυσικά στοιχεία .Στο βιβλίο του » Liber de Nymrhis ,Sylphis ,Pygmaeis et Salamandris et de caeteris Spiritibus » { Βιβλίο των Νυμφών των Συλφίδων ,των Νάνων και Σαλαμανδρών και άλλων Πνευμάτων } συσχέτισε τα τέσσερα στοιχεία της οντολογικής θεωρίας του σύμπαντος { πυρ -αήρ -ύδωρ -γη } με τα τέσσερα »στοιχειακά » [ Geistmenschen },θεωρώντας τα έμφυτες δυνάμεις της φύσεως που ενυπάρχουν στα φυτά και στα πετρώματ .Η αντιστοίχηση ήταν η εξής : Γη-Νάνοι ,Πυρ-Σαλαμάνδρες , Αήρ -Συλφίδες ,Ύδωρ – Νηρη’ί’δες .>>
»Nutrisco et extinguo’‘ [ = τρέφω και σβήνω ].
Ν. Γ. ΠΟΛΙΤΟΥ – » Λαογραφικά σύμμεικτα [ Β’ ] , { σελ.126 }.
Η γουστερίτσα .
Η ΣΑΛΑΜΑΝΔΡΑ ΤΗΣ ΦΩΤΙΑΣ { επιτραπέζιο παιγνίδι }.
Οι σαλαμάνδρες μοιάζουν με τις σαύρες ,αλλά δεν είναι ερπετά . Είναι τετράποδα αμφίβια πλάσματα και οι πιο κοντινοί συγγενείς τους είναι οι γνωστοί βάτραχοι. Έχουν την ικανότητα να αναγεννούν τα κομμένα άκρα τους και εκκρίνουν μια τοξική ουσία ,η οποία συμβάλλει στην ακα’ί’α τους, φυσικά μέχρις ενός σημείου.
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – » Περί ζώων γενέσεως »,{ Γ’, XI }.
Διότι τα φυτά ,θα μπορούσε να πει κανείς ,ότι ανήκουν στην γη, τα ένυδρα στο ύδωρ και τα πεζά στον αέρα .Όσο για το τέταρτο γένος δεν θα πρέπει να το αναζητήσουμε σε αυτές τις περιοχές. Το πυρ λογαριάζεται ως το τέταρτο από τα στοιχειώδη σωμάτια. Αλλά ένα τέτοιο γένος ζώων πρέπει να αναζητηθεί στην σελήνη, διότι αυτή φαίνεται να έχει μερίδιο στον τέταρτο βαθμό αποστάσεως .
Τα τέσσερα στοιχεία και τα αντίστοιχα γένη τους.
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – » Μικρά Φυσικά ». Περί αισθήσεως και αισθητών ,{ 439 a } .
Σχέση των αισθητηρίων οργάνων με τα [ 4 ] τέσσερα στοιχεία.
ΑΝΔΡ. ΚΑΤΣΟΥΡΗ – » Η Αρχαία Ελληνική Ιατρική », { σελ.16-17 }.
ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΚΡΟΤΩΝΟΣ – ΑΛΚΜΑΙΩΝ.
Η πιο περίφημη Ιατρική σχολή ,πριν από τον Ιπποκράτη, είχε ιδρυθεί στον Κρότωνα της Καλαβρίας στην Ν.Ιταλία. Κυριώτερος εκπρόσωπός της ήταν ο Πυθαγορικός Αλκμαίων , υιός του Πειρίθου, ο οποίος καθορίζει την υγίεια μεν ως ισονομία { ισορροπία } και συμμετρία { αναλογία ορθή } των αντιθέτων δυνάμεων του θερμού -ψυχρού ,του υγρού-ξηρού , του πικρού-γλυκού και των υπολοίπων , την νόσον δε καθορίζει ως μοναρχία , που προκαλείται από την επικράτηση του ενός στοιχείου εξ αυτών έναντι των άλλων.Η θεραπεία έγκειται στην αποκατάσταση της ανισορροπίας .{*}.
Γ. ΚΕΔΡΗΝΟΥ – » Σύνοψις ιστοριών ».
ΜΙΧ. ΨΕΛΛΟΥ – » Διδασκαλία παντοδαπή » ,[ De omnifaria doctrina ], { πς’ }.
» Περί υγίειας και νόσου και γήρως ».
Κύριο και ουσιώδες αίτιο της υγίειας είναι η ίση κατανομή των δυνάμεων της θερμότητας , της ψυχρότητας , της υγρότητας και της ξηρότητας . Όταν δε ένα από αυτά τα στοιχεία κυριαρχήσει έναντι των άλλων εκδηλώνεται νόσημα .
ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΥΣ – » Περί διαίτης », [ Α’. 3,4 ].
Tα ζώα και ο άνθρωπος συνίστανται από δύο στοιχεία : το πυρ και το ύδωρ..Η δύναμη που έχει το καθένα απ’αυτά τα δύο είναι η εξής : το μεν πυρ μπορεί να κινεί τα πάντα για πάντα ,το δε ύδωρ να τρέφει τα πάντα για πάντα.
Τα δύο στοιχεία έχουν τις ακόλουθες ιδιότητες : το μεν πυρ έχει το θερμόν και το ξηρόν ,το δε ύδωρ έχει το ψυχρόν και το υγρόν. Το πυρ αντλεί από το ύδωρ υγρασία, διότι ενυπάρχει υγρότητα στο πυρ.Το ύδωρ αντλεί από το πυρ ξηρότητα ,διότι ενυπάρχει ξηρότητα στο ύδωρ.
ΠΥΡ [ θερμόν +ξηρόν } – ΓΗ { ξηρόν + ψυχρόν } – ΑΗΡ { ψυχρόν + υγρόν } – ΥΔΩΡ { υγρόν + θερμόν ]
ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΥΣ – » Περί χυμών », { εισαγωγή & 14 }.
Χυμοί στην Ιπποκράτεια ιατρική είναι όλα τα υγρά του σώματος πλην των ούρων , των κοπράνων και των πτυέλων { < πτύειν > φτύνω }.
ΞΑΝΘΗ ΧΟΛΗ [ θερμόν +ξηρόν } – ΜΕΛΑΙΝΑ ΧΟΛΗ { ξηρόν + ψυχρόν } – ΦΛΕΓΜΑ { ψυχρόν + υγρόν } – ΑΙΜΑ { υγρόν + θερμόν ].
ΞΑΝΘΗ ΧΟΛΗ {ήπαρ} – ΜΕΛΑΙΝΑ ΧΟΛΗ { σπλήνας -στόμαχος }- ΦΛΕΓΜΑ { εγκέφαλος } – ΑΙΜΑ { καρδία }.
ΞΑΝΘΗ ΧΟΛΗ { θέρος } – ΜΕΛΑΙΝΑ ΧΟΛΗ { φθινόπωρον } – ΦΛΕΓΜΑ { χειμών } – ΑΙΜΑ { έαρ }.
ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΥΣ – » Περί παθών », { 1 }.
Όλα τα νοσήματα των ανθρώπων γίνονται από την χολή και το φλέγμα.
ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΥΣ – » Περί νούσων », {Α’.2 }.
Όλες οι νόσοι λοιπόν γίνονται ,άλλες μεν από εσωτερικούς παράγοντες [από χολή και από φλέγμα ] ,άλλες δε από εξωτερικούς παράγοντες [ από πόνους και τραύματα ] και εξ αιτίας του θερμού που μας υπερ-θερμαίνει και του ψυχρού που μας υπερ-ψύχει.
ΣΤΟΒΑΙΟΥ – » Ανθολόγιον »,[ ΙΓ’] .
ΓΑΛΗΝΟΥ -» Χαρακτηριάζοντα εις Ιπποκράτην », [ Υπομνηματισμοί II 72 ].
Ο άνθρωπος, όπως και τ’ άλλα ζώα και τα φυτά ,συνίσταται από στερεά ,υγρά και αέρια στοιχεία. Είναι δε αυτά το αίμα , το φλέγμα και η διττή χολή ,δηλαδή η ξανθή και η μέλαινα.
ΙΩ. Σ. ΤΟΥΛΟΥΜΑΚΟΥ – » Το χιούμορ στην Αρχαία Ελλάδα », { σελ.32-33 }.
Το χιούμορ { < χυμόρ = χυμός } είναι ένας τρόπος έκφρασης της κοινωνικής συμπεριφοράς των Αρχαίων Ελλήνων και ονομαζόταν ευτραπελία .Περιγράφεται ως αρετή »εν παιδιά » {= στο παιγνίδι, κατά την διασκέδαση } από τον Αριστοτέλη ,δια της οποίας αποφεύγονται οι δύο ακρότητες : η βωμολοχία και η αγροικία. Μέσον και αντίθετον αυτών των δύο εννοιών είναι η ευτραπελία .
Γ.ΤΣΑΡΟΥΧΗ – » Οι τέσσερις εποχές », { 1969 } .
ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Τίμαιος », { 82 a }.
Από πού προέρχονται οι νόσοι είναι φανερό στον καθένα.Τα στοιχεία από τα οποία έχει γίνει συμπαγές [ φτιάχτηκε ] το σώμα είναι τέσσερα : γη ,πυρ ,ύδωρ , αήρ.
ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΥΣ – » Περί φύσιος ανθρώπου », [ 4 ].
Οι τέσσερις χυμοί του ανθρωπίνου σώματος είναι : το αίμα ,το φλέγμα ,η ξανθή χολή και η μέλαινα χολή. Οι τέσσερις αυτοί χυμοί αντιστοιχούν προς τα τέσσερα στοιχεία του Εμπεδοκλέους .Όταν οι τέσσερις αυτοί χυμοί βρίσκονται σε ισορροπία στο σώμα ,η κατάσταση αυτή ονομάζεται ευκρασία και ο άνθρωπος είναι υγιής.Αντίθετα ,όταν επικρατήσει ανισορροπία στην αναλογία των χυμών του σώματος, η κατάσταση ονομάζεται δυσκρασία και ο άνθρωπος παρουσιάζει ασθένεια.
Εδώ ο Ιπποκράτης κατ’ουσίαν θεμελιώνει τα αξιώματα της σύγχρονης ενδοκρινο-λογίας. Η σύγχρονη ιατρική επιστήμη βεβαίως δεν χρησιμοποιεί τους όρους περί ευκρασίας και αρμονίας του ανθρωπίνου , αλλά κάνει χρήση του όρου ομοιόσταση : στην ικανότητα των οργανισμών να διατηρούν το εσωτερικόν περιβάλλον τους σταθερό – μέσω της διατηρήσεως της ισορροπίας των συστατικών του – παρά τις μεταβολές του εξωτερικού περιβάλλοντος { internal enviroment }.
ΓΑΛΗΝΟΥ – » Περί των Ιπποκράτους και Πλάτωνος δογμάτων », [ Η’ .676 ,682 ]
Λέγει ,ο Ιπποκράτης ,ότι το σώμα μας έχει γίνει από τα τέσσερα στοιχεία ,ονομάζοντάς τα κυρίως από τις δραστικές τους ιδιότητες [ ποιότητες ] ,το μεν ξηρό ,το άλλο υγρό και το μεν θερμό , το άλλο ψυχρό.
ΠΙΚΡΗ ΧΟΛΗ { ξανθός } – ΟΞΕΙΑ [ ξινή ] ΧΟΛΗ { μέλας } – ΦΛΕΓΜΑ { λευκός } – ΑΙΜΑ { ερυθρός }.
ΓΑΛΗΝΟΥ – » Υγιεινών », [ Δ’ . 254 ].
Η διάγνωση των χυμών του σώματος από το χρώμα [ εκ της χροιάς ] τους είναι αλάνθαστη .Όπως λοιπόν το σώμα που έχει γίνει λευκότερο- απ’ότι συνήθως – δείχνει ότι εντός του επικρατεί ο φλεγματικός χυμός ,σ’ αυτό [το σώμα ] που έχει γίνει ωχρότερο ή ξανθότερο δείχνει ότι εντός του επικρατεί ο χολώδης χυμός ,κατά τον ίδιον τρόπον και το κοκκίνισμα [η εκτροπή ]πέραν του φυσιολογικού,δείχνει ότι χυμός του αίματος πλεονάζει των υπολοίπων χυμών ,και το μελάνιασμα πέραν του φυσιολογικού ,υποδηλώνει ότι επικρατεί η μέλαινα χολή.
ΔΙΟΓ.ΛΑΕΡΤΙΟΥ – » Βίοι Φιλοσόφων », { Α’.XI .118 }
ΦΕΡΕΚΥΔΗΣ : << χρο’ί’ δήλα >>.
<< το χρώμα της επιδερμίδας μου το φανερώνει >>.
ΝΕΜΕΣΙΟΥ ΕΜΕΣΗΣ – » Περί φύσεως ανθρώπου »,
{ Δ’. Περί σώματος , Ε‘. Περί στοιχείων }.
ΓΑΛΗΝΟΥ – » Περί ευχυμίας και κακοχυμίας », { 10.2 }..
Έτσι δε και όσοι έχουν αίμα με περισσότερη μέλαινα χολή ,έχουν ανάγκη από τροφές και υγρές και θερμές ως προς την κράση ,όπως ακριβώς βέβαια και όσοι έχουν αίμα με πικρή χολή έχουν ανάγκη από τροφές και υγρές και ψυχρές .Κατά τον ίδιον τρόπον οι φλεγματικοί έχουν ανάγκη από τροφές θερμές και ξηρές .Όσοι δε συγκεντρώνουν υγιεινό αίμα πέραν του μέτρου ,έχουν ανάγκη λιγότερων εδεσμάτων { τροφές ψυχρές και ξηρές }.
ΤΡΟΦΕΣ ΑΝΑΛΟΓΕΣ ΤΩΝ ΧΥΜΩΝ.
ΟΡΕΙΒΑΣΙΟΥ – » Ιατρικών συναγωγών », [ Γ’.10 ].
Οι τροφές που γεννούν χυμό ξανθής χολής .
ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΥΣ – » Περί διαίτης οξέων » , { 9, 16 }.
Τα άτομα που αισθάνονται περισσότερη δυσφορία ,από αλλαγές στην δίαιτα, είναι όσα έχουν υπερέκκριση πικρής χολής στο ανώτερο πεπτικό τους σύστημα. Ανακεφαλαιώνοντας ,η οξύτητα του ξιδιού [ όξους ] ωφελεί περισσότερο τα άτομα στα οποία επικρατεί η πικρή χολή [ πικρόχολα ] παρά αυτά στα οποία επικρατεί η μέλαινα χολή [ μελαγχολικά ].
ΓΑΛΗΝΟΥ – » Υπόμνημα στο Ιπποκράτους ‘περί διαίτης οξέων νοσημάτων ‘ », { Γ’.102 }.
Ονομάζει πικροχόλους ,αυτούς που η φύσις τους γεννά [ υπερεκκρίνει ] πικρόν χυμόν, που είναι ακριβώς ο χυμός της ξανθής χολής .Σ’ αυτές τις φύσεις των πικροχόλων είναι κατάλληλο [ ενδείκνυται ] το όξος [ ξίδι ] ,ενώ είναι ακατάλληλο [ αντενδείκνυται ] για τις φύσεις των μελαγχολικών
ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΥΣ – » Περί αγμών », { 36 }.
[ Ο καταγματίας ] πρέπει να στερηθεί τροφής εντελώς. Και αν μεν είναι εκ φύσεως πικρόχολος ,λίγες σταγόνες από ευωδιαστό οξύγλυκον ποτόν [ οξύμελι ] μέσα στο ύδωρ ,αυτή να είναι η δίαιτα του ‘ αν αντιθέτως είναι μη πικρόχολος ,έχει ανάγκη μόνον από πόσιμον ύδωρ.
ΓΑΛΗΝΟΥ – » Περί λεπτυνούσης διαίτης », { 111-112 }.
Λεπτύνουσα δίαιτα [ αυτή που λεπταίνει ] και το αντίθετό της παχύνουσα δίαιτα [ αυτή που παχαίνει ] καλείται η δίαιτα ανάλογα με τον χυμό που γεννιέται στα σώματα μας από την μία εκ των δύο .Η λεπτύνουσα δίαιτα λεπταίνει τους παχείς χυμούς του σώματος και η παχύνουσα δίαιτα το αντίθετο. Εάν κάποιος υπερβάλλει με αυτές ,το αίμα γίνεται » ορώδες ή πικρόχολον ή μελαγχολικόν ».
ΔΙΟΣΚΟΥΡΙΔΟΥ – » Περί ύλης Ιατρικής », { Ε’. 17 ,2-3 }.
Η Σκίλλη ή σκιλλοκρέμυδο ,εκτός της χρήσης της ως αλεξιφάρμακον { αντιβασκάνιο,} , είχε και θεραπευτική χρήση στην αρχαιότητα . Δραστικά συστατικά του φυτού ήταν το σκιλλιτικόν οξύ { ξίδι } και άλλοι καρδιοτονωτικοί γλυκοσίδες [κυρίως του βολβού] ,όπως η σκιλλαρένη [ Α’ & Β’ ] κ.α.
ΣΚΙΛΛΗ η ΠΑΡΑΛΙΟΣ ( Urginea scilla / Urginea maritima ).
Σκίλλα / Σκίλλη , Σκιλλοκρεμμύδα, Αγριοκρεμμύδα.
ΠΑΡΟΙΜΙΑ { για άνθρωπο που είναι θυμωμένος ή ευέξαπτος }.
» Το αψύ ξίδι, το αγγειό του σχίζει ‘‘{ για τους θυμωμένους και τους οξύθυμους }.
ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ [ ΠΑΛΑΤΙΝΗ ] – » Επιτύμβια επιγράμματα », { Ζ’.69 ]
ΙΟΥΛΙΑΝΟΥ ΑΠΟ ΥΠΑΡΧΩΝ ΑΙΓΥΠΤΙΟΥ – » Εις Αρχίλοχον τον Πάριον ποιητήν ».
Ιαμβίζω = βρίζω ,χυδαιολογώ,σκώπτω . Λυκάμβης : παρ’ολίγον πεθερός του Αρχιλόχου. Όταν ο Λυκάμβης αρνήθηκε τον γάμο της θυγατέρας του Νεοβούλης με τον Αρχίλοχο , ο ποιητής ξέσπασε την οργή του σε σκωπτικούς στίχους ,οι οποίοι οδήγησαν τον Λυκάμβη και τις θυγατέρες του σε αυτοκτονία.. Όταν η πικρόχολη ποίηση σκοτώνει !
ΠΙΚΡΟΧΟΛΟΣ – ΜΕΛΑΓΧΟΛΙΚΟΣ.
ΓΑΛΗΝΟΥ – » Περί των Ιπποκράτους και Πλάτωνος δογμάτων » ,{ Ζ’. 1-3 }.
Ο εγκέφαλος ,η καρδιά και το ήπαρ είναι οι αρχές των δυνάμεων οι οποίες μας διοικούν.
Ότι το ένα έχει εγκατασταθεί εντός του εγκεφάλου ,το δεύτερο εντός της καρδιάς και το τρίτο εντός του ήπατος .Ο Πλάτωνας παρομοιάζει το επιθυμητικόν μέρος [της ψυχής ] με θηρίο ποικιλόμορφο και πολυκέφαλο το θυμοειδές με λέοντα και το λογιστικόν με άνθρωπο .
ΤΑ ΤΡΙΑ ΜΕΡΗ ή ΕΙΔΗ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ & ΑΡΕΤΕΣ ΕΚΑΣΤΟΥ.
ΙΩ. ΣΤΟΒΑΙΟΥ – »Ανθολόγιον », [ Α’ ] –
[ 18]. ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – » Περί Αρετής ».
Πραότης – Οργιλότης : αρετή [ μεσότης ] και κακίες [ υπερβολή και έλλειψις ] του θυμοειδούς [ συναισθηματικού ] μέρους της ψυχής .
H πραότητα είναι αρετή του θυμοειδούς κατά την οποίαν οι άνθρωποι τρέπονται δύσκολα προς την οργή . Η οργιλότητα είναι κακία του θυμοειδούς κατά την οποία οι άνθρωποι τρέπονται εύκολα προς την οργή.
Το θυμοειδές [ συναισθηματικόν ] μέρος της ψυχής {= λιοντάρι }, η αρετή [= μεσότητα ] και οι κακίες [ =ακρότητες ] αυτού.
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – » Περί Αρετών και Κακιών », { 1249 b & 1251 a }.
Υπάρχουν τρία είδη οργιλότητος : ακροχολία ,πικρία ,βαρυθυμία.
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – » Ηθικά Νικομάχεια », { 1109 b }.
Η ηθική αρετή είναι μεσότης ,διότι ευρίσκεται στο μέσον δύο κακιών. Έχει ως σκοπόν το μέσον ,που υπάρχει στις συναισθηματικές διαθέσεις και στις πράξεις των ανθρώπων. Όμως είναι δύσκολο να επιτύχουμε το μέσον ,όπως είναι δύσκολος ο καθορισμός του μέσου [ κέντρου ] στον κύκλο ,το οποίον δεν είναι έργον οποιουδήποτε ανθρώπου ,αλλά του ειδήμονος [ αυτού που έχει γνώση περί αυτού ].Για τον λόγον αυτόν το ευ {= πρέπον =μέσον ] είναι και σπάνιον και άξιον επαίνου και καλόν. Έτσι αυτός που έχει στόχον του το μέσον πρέπει να αποφεύγει εκείνο το άκρον [ από τα δύο ] ,το οποίον είναι περισσότερο αντίθετον προς το μέσον, δηλαδή να στρέφει τις προσπάθειές του προς εκείνον ,το οποίον είναι ολιγώτερον κακόν.
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – » Ηθικά Νικομάχεια », { 1125 b -1126 b }.
Η πραότητα είναι μεσότητα στην περιοχή που εκδηλώνεται η οργή. Επειδή όμως αυτή η μεσότητα των εκδηλώσεων της οργής δεν έχει ιδιαίτερο όνομα που να δηλώνει το μέσον,όπως δε σχεδόν δεν έχουν και τα δύο άκρα. Χρησιμοποιούμε λοιπόν για το μέσον τη λέξη «πραότητα», μολονότι αυτή η λέξη σημαίνει απόκλιση προς την έλλειψη οργής , η οποία και αυτή δεν έχει ξεχωριστό όνομα. Για την εκδήλωση της οργής σε υπερβολικό βαθμό θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί η λέξη οργιλότητα [ οξυθυμία ]. Διότι το μεν πάθος { ψυχικό συναίσθημα } για το οποίο μιλούμε είναι μόνον η οργή, αυτά δε που την προκαλούν [ διεγείρουν ] είναι πολλά και διάφορα.
Οργίλος δεν είναι αυτός που έχει μέσα του οργή ,αλλά εκείνος που οργίζεται περισσό-τερο από όσο πρέπει ή ταχύτερα από όσο πρέπει ή σε περισσότερες περιπτώσεις από όσο πρέπει. Ανάλγητος { αναίσθητος } δεν είναι αυτός που έχει έλλειψη οργής μέσα του [ αναίσθητος ] αλλά εκείνος που δεν ξέρει εναντίον τίνος, και πότε ,και πώς πρέπει να οργισθεί.
Αντίθετη στην πραότητα θεωρούμε πιο πολύ την υπερβολή { παρά την έλλειψη }, για τον λόγο ότι είναι πιο συχνή (η εκδίκηση προσιδιάζει, πράγματι, περισσότερο στην ανθρώπινη φύση)· επιπλέον, οι δύστροποι άνθρωποι είναι χειρότεροι για να συμβιώσει κανείς μαζί τους.
Η ΟΡΓΗ.
Πραότης [ μεσότης ] – Αοργησία & Οργιλότης [ άκρα ] .
ΦΙΛΟΔΗΜΟΥ – » Περί οργής », { ανασύσταση Gomperz }, [ στ. XXXVIII ].
Υπάρχουν δύο είδη οργής : η κενή και η φυσική οργή ,η οποία σε κλιμάκωση φτάνει μέχρι την μανία . 1.Kενή οργή , εκφράζεται μετά από διάθεση παμπόνηρη ,συγχρωτί-ζεται με μύρια άσχημα πράγματα και είναι κακό. 2.Φυσική οργή , εκφράζεται μετά από κάτι δηκτικό { που »δαγκώνει »την ψυχή ,εξ ου και οδύνη // την εξοργίζει } ,είναι μία συνετή αντίδρασή και είναι καλό. Κακόν είναι ,το να μην αποδέχεται κανείς την φυσικήν οργήν – διότι << όταν κάποιος κακολογείται και δεινοπαθεί , όποιος δεν οργίζεται, φέρει πολύ μεγάλο τεκμήριο πανουργίας >> – Μένανδρος . Κάποιες φορές δε ο οργιζόμενος φέρει και στοιχεία έντονης παρορμήσεως ή λύσσας και για άλλα πράγματα- εκτός αυτών που τον εξοργίζουν .Είναι φανερό λοιπόν ότι κάποιος θα ξεσηκωθεί για πολύ μικρές αφορμές και αυτό είναι καλό να το αποδεχόμαστε . Οι μανιακοί δίνουν την εντύπωση και είναι οργίλοι.Οι αόργητοι δεν δίνουν την εντύπωση του οργίλου για πολύ.Διακρίνεται λοιπόν ο μανιακός από τον οργίλον βάσει της διαρκείας και της εντάσεως της οργής. Η κενή οργή (θυμός) του οργίλου έχει την τάση να κλιμακώνεται.
‘ΧΥΜΙΚΟΙ’ ΤΥΠΟΙ ΑΝΘΡΩΠΩΝ .
Σύμφωνα με την Ιπποκρατική ιατρική υπάρχει άρρηκτη σχέση μεταξύ σωματικών και ψυχικών λειτουργιών στον άνθρωπο.Αυτές οι ψυχολογικές διαθέσεις χαρακτηρίζουν και την συμπεριφορά του.Έτσι οι άνθρωποι διαιρούνται σε τύπους ανάλογα με την ανάμιξη σε αυτούς των τεσσάρων χυμών [ αίμα -φλέγμα -ξανθή χολή -μέλαινα χολή } και του χυμού , που υπερισχύει στο σώμα του .Έτσι έχουμε τους εξής τύπους :
a]. Αιματώδης { θερμόν – υγρόν } b].Φλεγματικός { υγρόν – ψυχρόν } c]. Μελαγχολικός { ψυχρόν – ξηρόν } d]. Χολερικός ή Πικρόχολος { ξηρόν – θερμόν }.
ΠΑΠΥΡΟΥ – » Λεξικό της Ελληνικής γλώσσας ».
Οι [ 4 ] ‘χυμικοί’ τύποι ανθρώπων.
ΑΘ.ΣΤΑΓΕΙΡΙΤΟΥ – » Ωγυγία ή Αρχαιολογία », { Ζ’. Η ΣΥΜΒΟΛΙΚΗ }.
ΛΘ’. Περί κράσεως του ανθρώπου ,{ σελ.268 }.
Κράσεις ή διαθέσεις του ανθρώπου ορίζονται τέσσερις : η Χολερική ,η Αιματική ή Αιματηρή ,η Φλεγματική και η Μελαγχολική και είχαν τα εξής σύμβολα : Χολερική κράση με σύμβολο τον Ινδικόν πετεινόν { οξυθυμία }. Αιματική κράση με σύμβολο μια χρυσαλίδα { κάμπια ,μεταβαλούσα μορφὴν καὶ σχήμα } που κάθεται πάνω σε ρόδον { γυναικείον αιδοίον] .Φλεγματική κράση με σύμβολο μια χελώνα { βραδύτητα και υπνηλία }. Μελαγχολική κράση με σύμβολο τις νυκτερίδες { ζώα άφωνα }.
Δ.ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΥ – » Μέγα λεξικόν της Ελληνικής γλώσσης ».
Μελαγχολικός και μελάγχολος.
Μελαγχολώ : α].πάσχω από μελαγχολία β]. κατέχομαι από μανία.
Δ.ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΥ – » Μέγα λεξικόν της Ελληνικής γλώσσης ».
Πικρόχολος { πικρός + χολή }.
Πικρός = οξύς, αιχμηρός ,κοπτερός. Χολή = πικρία, λύπη ,οργή ,θυμός.
ΣΥΓΚΡΟΥΣΙΣ ΘΥΜΟΕΙΔΟΥΣ – ΛΟΓΙΣΤΙΚΟΥ.
To Λογιστικόν μέρος της ψυχής [ πρέπει να ] άρχει του Θυμοειδούς και του Επιθυμη-τικού. Το Θυμοειδές [ πρέπει να ] άρχεται από το Λογιστικόν και [πρέπει να ] άρχει του Επιθυμητικού. Τό Επιθυμητικόν [πρέπει] να άρχεται και από το Θυμοειδές και από Λογιστικόν. Όταν διαταράσσεται η ισορροπία αυτή , ουσιαστικά ύβρις , πολλές φορές παράγονται μοιραία αποτελέσματα.
ΓΑΛΗΝΟΥ – » Περί των Ιπποκράτους και Πλάτωνος δογμάτων » , { Γ’ .306 }.
Ο λογισμός [ Λογική ] ερίζει με τον θυμό [ Συναίσθημα ]. Η Μήδεια πρόκειται να σκοτώσει τα παιδιά της. Ο θυμός της Μήδειας ,όπως ένας ίππος ατίθασος [ άλογο ] που νίκησε τον ηνίοχο [ λογική ] ,την έσερνε δια της βίας εναντίον των παιδιών της . Ώστε πολλές φορές την τραβούσαν – μια ο ένας και μια ο άλλος- , και ο λογισμός [ λογικές σκέψεις ] και ο θυμός [ συναισθήματα οργής ,μίσους ,εκδικήσεως ] .Τελικώς , το άλογον νίκησε τον ηνίοχον.!
ΕΥΡΙΠΙΔΟΥ – » Μήδεια », {στ. 1078 – 1080 }.
Μήδεια : << Aν και γνωρίζω τι λογής κακά [= ανόσιες πράξεις ] πρόκειται να κάνω ,εν τούτοις ο θυμός [= πάθος ] είναι ισχυρότερος από τα βουλεύματά μου [= αποφάσεις κατόπιν λογικής σκέψεως ].
ΓΑΛΗΝΟΥ – » Περί των Ιπποκράτους και Πλάτωνος δογμάτων » , { Γ’ .306-307 }.
ΜΗΔΕΙΑ – ΟΔΥΣΣΕΥΣ.
Η Μήδεια γνωρίζει αναμφιβόλως το μέγεθος των κακών ,των οποίων πρόκειται να πράξει, επειδή [αυτό] το διδάσκεται από τον λογισμό [ λογικός τρόπος σκέψεως, λογική ], αλλά λέει ότι ο θυμός [ πάθος ] της είναι ισχυρότερος αυτού [ λογισμού ] .Γι’ αυτό ο Ευριπίδης έκανε την Μήδεια παράδειγμα των βαρβάρων και απαιδεύτων ανθρώπων ,στους οποίους ο θυμός είναι ισχυρότερος από τον λογισμό.
ΚΛΑΣΣΙΚΑ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΑ – » Μήδεια », { κείμ. ΒΑΣΙΛΗ ΡΩΤΑ }.
Η εσωτερική σύγκρουση μεταξύ Λογικής και Συναισθήματος στην ψυχή της Μήδειας.
ΓΑΛΗΝΟΥ – » Περί μελαίνης χολής » ,{ 6 & 21 }.
Η γνήσια μέλαινα χολή είναι ένας ιδιαιτέρως νοσογόνος παράγοντα; ,ο οποίος εμφανίζεται σε βαριές περιπτώσεις ασθενείας και ως επί το πλείστον είναι θανατηφόρος. Βασικά χαρακτηριστικά του είναι η στυφή και ξινή γεύση του και το γεγονός ότι προκαλεί βράσιμο στο χώμα εφόσον χυθεί.Δημιουργείται από το κατακάθι του αίματος ,το οποίον ο Γαληνός παρομοιάζει με αμόργη [ κατακάθι λαδιού ,μούργα ] και τρύγα [ κατακάθι κρασιού ] όταν αυτό ψηθεί υπέρμετρα. Μαύρη χολή μπορεί να γεννηθεί και από το υπέρμετρο ψήσιμο της ξανθής χολής ,η οποία μάλιστα είναι χειρότερη και έχει κακή πρόγνωση.Το όργανο που καθαρίζει το αίμα και στο οποίον εναποτίθεται η μέλαινα χολή ,όπως κι όλοι οι μελαγχολικοί χυμοί του σώματος [ που μοιάζουν με τον χυμό της μαύρης χολής ] είναι ο σπλήνας.
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – » Περί ζώων μορίων », { Δ΄, II }.
Γι’ αυτό ακριβώς ,αυτοί που λένε ότι η φύσις της χολής υπάρχει χάριν κάποιας αισθήσεως ,δεν τα λένε καλά [ σφάλλουν ]….Ισχυρίζονται ,ότι η χρήση της είναι να επιδρά στο μέρος της ψυχής που εδράζεται στο ήπαρ , ερεθίζοντάς το και κατα-πραύνοντάς το , όταν ρέει ελεύθερα .Όμως ,όχι μόνον κάποια από τα ζώα δεν έχουν χολή, αλλά και μέσα στα ίδια τα γένη, άλλα [ είδη ] φαίνεται ότι έχουν [ χολή ] ,άλλα ότι δεν έχουν ,όπως συμβαίνει με τα ποντίκια .Στην κατηγορία αυτή ανήκει και ο άνθρωπος ‘ διότι μερικοί φαίνεται ότι έχουν χολή , μερικοί ότι δεν έχουν.
ΣΗΜΕΙΩΣΙΣ :
Στην Εμβρυολογία η διάπλαση του ήπατος και των χοληφόρων αγγείων αρχίζει περίπου την 3η εμβρυολογική εβδομάδα ,όταν εμφανίζεται το ηπατικόν εκκόλπωμα .Από αυτό το μικρόν ουραίον τμήμα του ηπατικού εκκολπώματος ,το οποίον εκτείνεται, σχηματίζεται η χοληδόχος κύστις. Κατά πάσαν πιθανότητα ο Αριστοτέλης θα μπορούσε να εξάγει αυτό το συμπέρασμα ,μόνον εάν είχε εξετάσει ανθρώπινα έμβρυα εξ αποβολής .Αυτή η ανατο-μική παρατήρηση, μάλλον,θα τον οδήγησε και στο λάθος συμπέρασμα περί χολής ,όπως επισημαίνει και το σχόλιο {αρ .8 } του βιβλίου.
[ Q44 ] : Αγενεσία, απλασία , υποπλασία και άλλες συγγενείς διαμαρτίες διαπλάσεως της χοληδόχου κύστης.
ΑΝΘ.ΓΑΖΗ – » Λεξικόν της Ελληνικής γλώσσης ».
Σπληνιάω= πάσχω από το πάθος της σπληνός. Σπληνίζω = 1. με πονάει η σπλήνα. 2. σπληνιάζω = χολώνομαι , όθεν << εφούσκωσε η σπλήνα μου = περιέπεσα σε οργή και θυμό >> , << εφούσκωσε η χολή μου>> .Σπλαχνίζομαι { < σπλάχνον } = συμπάθεια ,έλεος ,αισθάνομαι ευσπλαχνία ,τα σπλάχνα μου αγγίζονται από την συμπάθεια, λυπούμαι.
‘‘ΤΟΝ ΣΠΛΗΝΑ ΕΚΒΑΛΕΙΝ ».
ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΟΥΣ – Θεσμοφοριάζουσαι »,[ στ.3].
» πριν σπλήνα μ’εκβαλείν » = πριν μου βγει ο σπλήνας.
GUIL. DINDORFIUS – ‘‘ Σχόλια στις κωμωδίες του Αριστοφάνη ».
ΑΙΓΙΔΙΟΥ ΒΟΥΡΔΙΝΟΥ -» Σχόλια στην κωμωδία του Αριστοφάνους ‘Θεσμοφοριάζουσαι». » πριν τον σπλήνα εκβαλείν » : Αυτοί που έχουν πολύ καλή λειτουργία της σπλήνας ,λένε ότι εκ φύσεως γελάνε πολύ και είναι πάντα ευχαριστημένοι. Αυτοί όμως που έχουν δυσλειτουργία της σπλήνας τους ,είναι αγέλαστοι και μελαγχολικοί.
ΓΑΛΗΝΟΥ – » Περί μελαγχολίας », { 706 }.
[ ΑΕΤΙΟΥ ΑΜΙΔΗΝΟΥ αποσπάσμα , στ’ .9 ] .
Υπάρχουν δύο είδη μελαγχολίας . Άλλοι που την έχουν εκ φύσεως και από την αρχική κράση τους και οι άλλοι , που από κακή δίαιτα απέκτησαν αργότερα αυτήν την κράση . Κράσις { < κεράννυμι : ανακατεύω δύο ή περισσότερα πράγματα, από τα οποία σχημα-τίζεται κάτι νέο σύνθετο }.Επί του προκειμένου, κράσις των χυμών του σώματος .
ΑΡΕΤΑΙΟΥ [ ΚΑΠΠΑΔΟΚΟΥ ] – » Περί αιτιών και σημείων χρονίων παθών Α’ » .
III. Περί σκοτωματικών { =οι πάσχοντες από σκοτοδίνες ] – V. Περί μελαγχολίης ».
V. Σε μερικές περιπτώσεις δεν γεννώνται εντός του σώματος ούτε αέριο [ φύσα ] ούτε μέλαινα χολή ,αλλά ακραία οργή και λύπη και κατήφεια φοβερή. Αυτούς λοιπόν καλούμε μελαγχολικούς, διότι η οργή είναι συνώνυμη με την χολή ,όπως και [ η λέξη ] μέλαινα με το πολύ και το θηριώδες . . Αυτοί που μαίνονται [ μανιακοί ] , η διάθεση τους άλλο-τε τρέπεται σε οργή ,άλλοτε σε θυμηδία [ ψυχική ηδονή ],ενώ οι μελαγχολικοί μόνο σε λύπη και αθυμία .
AΡΘΡ. ΤΖΑΝΟΦ – » Η Πρωτογενής Επανάσταση », { σελ. 20, 211-214 }.
ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΥ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΟΥ { Θυμοειδούς }.
Η νεύρωσις είναι μία παθολογική κατάσταση της ύπαρξής μας ,που έχει ως κύριο χαρακτηριστικό της την ένταση. Η νευρωτική ένταση προέρχεται από κάποιον απωθημένο Πόνο { Πρωτογενής Πόνος } ,ο οποίος έχει προέλευση είτε σωματική είτε ψυχολογική .Το να είναι κάποιος μανιακός σημαίνει ότι δεν θέλει να βιώσει τα συναισθήματά του . Το να είναι κάποιος καταθλιπτικός σημαίνει ότι έχει καταπνίξει και συμπιέσει μέσα του τα συναισθήματά του [ δεν τα αφήνει να εκφραστούν ].Εκείνο που είναι παθολογικό είναι αυτό, που το μπλοκάρισμα των συναισθημάτων μας μας σπρώχνει να κάνουμε .
ΣΠΕΥΣΙΠΟΥ – » Όροι ».
Μέτριον , Μέτρον , Οργή , Θυμός , Επιθυμία .
Θύω { > θυμός } : 1.το ορμάν { ορμώ } και το ταράττεσθαι { διαταράσσομαι, δονούμαι ,είμαι σε ταραχή } ,εφορμώ,μαίνομαι, λυσσώ 2. το καίειν { καίω κάτι με σκοπό να καπνίσει } και το θυσιάζειν { προσφέρω θυσία στους Θεούς ή Θεές }. Θύμος { Thymus =θυμάρι , το οποίον χρησιμοποιούσαν στις τελετές }.Θυμός = πάθος θηριώδες .
ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Κρατύλος », { 419 b-e }.
Επιθυμία και θυμός.
1.Επιθυμία { επί +θυμός } : » δύναμις επί τον θυμόν ιούσα ‘‘ =ορμητική δύναμη που εναντιώνεται στο θυμικόν [ θυμοειδές ] ,που θέλει να του επιβληθεί με σκοπό την κάλυψη μιας ανάγκης { αληθινής ή ψεύτικης }ή ενός ελλείμματος { αληθινού ή ψεύτικου }Η Επιθυμία είναι άλογος .Είναι ο μαύρος ίππος του άρματος της ψυχής ,ο οποίος μαστιγώνεται από τον Ηνίοχον { λογικόν } για να υπακούσει ,καίτοι δύσκολο. Είναι επίσης η Λερναία ύδρα ,το νερόφιδο με τα πολλά κεφάλια { =επιθυμίες } 2.Θυμός { < θύω } : » θύσις και ζέσις της ψυχής »= από την ταραχή { θύσις ] και από το βράσιμο { ζέση < ζέω = βράζω }.
TH.GAISFORD S.T.P – » Μέγα Ετυμολογικόν Λεξικόν ».
Θυμός { θύειν [= ορμάν ] + αίμα } ~ θύαιμος : από την ορμητική κίνηση του αίματος. Κυρίως λέγεται για το θυμικόν [ θυμοειδές ] μέρος της ψυχής { τα άλλα δύο είναι το λογικόν και το επιθυμητικόν } .
ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ [ΑΡΧ. ΘΕΣ/ΚΗΣ ] – » Παρεκβολαί εις την Ομήρου Ιλιάδα και την Οδυσσείαν ».
ΙΛΙΑΣ, { Α΄,σελ. 8 }. Θυμός , Χόλος, Οργή ,Μήνις ,Μανία, Κότος.
Η μήνις σύμφωνα με τους παλαιούς γίνεται από το ρήμα μένω ,όχι από το μαίνομαι ‘ από αυτό το ρήμα [ μένω ] γίνεται η μανία ,διότι δεν είναι πλέον η μήνις αυτή ουδένα άλλο τι είδος οργής ,αλλά έκστασις [= διαχωρισμός ] φρενών [ σχιζοφρένεια ].Κάποιοι λένε ότι μήνις λέγεται παρά »το μη εν »,διότι στερεί την ενότητα με το να χωρίζει τους εριζομένους [=αυτούς που τσακώνονται ]. Πρέπει δε να γίνει γνωστό ,ότι στους ανθρώπους που βρίσκονται σε παροξυσμό ο ποιητής δίνει αυτά τα τέσσερα ονόματα : θυμός , χόλος ,μήνις ,κότος .Απ’αυτά , ο θυμός και ο χόλος είναι τα ίδια ,όπως ακριβώς και η πιο κοινή στον Όμηρο λεγομένη οργή .Και είναι αυτά τα τρία : ο θυμός , ο χόλος και η οργή ,συνώνυμα για άλλους μεν γραμματικούς [ φιλολόγους ] ,για άλλους δε είναι πολυώνυμα. Έχει παραχθεί δε ο θυμός από το θύειν {το οποίο δηλοί το ορμάν } και το αίμα , σαν να είναι κάποιος θύαιμος [ αψίκορος ] τρόπον τινά .Διότι θυμός είναι η κίνηση του αίματος μέσα στην καρδιά. Ο δε χόλος γίνεται από την χολή .Η δε οργή γίνεται από το ορέγω { =απλώνω χέρι ,όθεν όρεξις }.Διότι και δύναμη αντιλυπήσεως { = λυπώ αυτόν που με λύπησε } είναι ο θυμός .Όλα αυτά τα ονόματα δηλώνουν αρχόμενο θυμικόν πάθος .Το δε πάθος αυτό εάν παραμείνει μέσα στην ψυχή ,λέγεται μήνις. Αυτό δε [το πάθος] που παραμένει στην ψυχή επιπλέον ,γίνεται καθίζημα και αποβαίνει εις κότον , εκ του ρήματος κείμαι.
ΓΡ.ΒΕΡΝΑΡΔΑΚΗ – » Λεξικόν ερμηνευτικόν »
Θυμός και οργή .
Πολλές φορές απαντώνται και οι δύο τύποι παράλληλα. Σύμφωνα με τους Αρχαίους ο θυμός είναι κάποιου είδους έξαψις και τρόπον τινά οξεία αναθυμίαση του πάθους .Οργή είναι η έμμονη { που γίνεται έμμονη ιδέα , σταθερή } λύπη και ορμή.
ΑΠΟΛΛΩΝΙΟΥ ΣΟΦΙΣΤΟΥ – » Λεξικόν Ιλιάδος και Οδυσσείας κατά στοιχείον ».
Χόλος και μήνις.
Χόλος : το διαρκές πάθος , που είναι το ίδιο με την μήνιν [ οργή ,] ή το σύντομο πάθος [στιγμιαία έξαψις]. Χολωθείς : είναι αυτός που οδηγήθηκε σε χόλον [οργή, άγριος θυμός].
ΙΩ.ΣΤΟΒΑΙΟΥ – » Ανθολόγιον », { Κ’.49 }.Περί οργής.
ΑΠΟΛΛΩΝΙΟΥ -»Μακεδών».
Το άνθος της οξυθυμίας είναι η μανία.
ΟΜΗΡΟΥ – » Ιλιάς », { Α’ ,στ. 1-2 } , { Τ’ , στ. 67-68 }.
Διάστασις, Έρις ,Μήνις .
Μήνις < μένος : υπέρμετρη και ανώφελη οργή . Θεομηνία [ θεός + μήνις } : οργή Θεού που πέφτει επί δίκαιων και αδίκων.Η υπέρμετρη οργή {ΜΗΝΙΣ} έφερε μύρια άλγη στους Αχαιούς όπως παρατήρησε και ο Δημόκριτος . Η διάσταση και η έριδα τίκτει την μήνιν ,η οποία είναι ολεθρία , γεννάει άλγη και στέλνει τις ψυχές στον Άδη.
ΠΑΝ. ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΥ – » Λεξικό ρημάτων της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσας ».
Οδυσσεύς { < οδύσσομαι } = ο ερεθισμένος , ο οργισμένος .
ΟΜΗΡΟΥ – » Οδύσσεια », { α’ , στ. 1-9 }.
Οδύσσεια ,ο νόστος της ψυχής και το τριμερές αυτής.
Ο Οδυσσέας ο πολυμήχανος , πόλεις είδε και νούν εγνώρισε { ΛΟΓΙΣΤΙΚΟΝ } .Έπαθε άλγη στο θυμικό του ,λόγω νόστου και μη σωτηρίας των συντρόφων του{ ΘΥΜΟΕΙΔΕΣ }. Δεν κατέφαγε τα βόδια του Υπερίωνος Ηλίου { εγκράτεια } ,ούτε έκανε ατασθαλίες ως νήπιον { σωφροσύνη }, ώστε να στερηθεί το ‘‘νόστιμον ήμαρ’‘, όπως έκαναν οι σύντρο-φοί του και χάθηκαν – όσο κι αν προσπάθησε να τους σώσει. { ΕΠΙΘΥΜΗΤΙΚΟΝ } .
ΟΙΝΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΑΙΝΑ ΧΟΛΗ .
Ο οίνος και η φύσις είναι ηθοποιός [ διαμορφώνουν τον χαρακτήρα κάθε ανθρώπου ]. Ο οίνος όμως δίνει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά στον άνθρωπο για λίγο χρονικό διάστημα ,ενώ η φύσις για πάντα.
Ηθοποιός : { < ήθος + ποιώ ].Το ήθος [ χαρακτήρας ] προέρχεται από το έθος [ συνήθεια ].
Ηθοποιός δεν είναι αυτός που υποδύεται κάποιον χαρακτήρα [ ήθος ] σε κάποια παράσταση .Αυτός λέγεται υποκριτής . Ηθοποιός είναι ο ποιητής ,που μορφώνει ,διαπλάθει κάποιον χαρακτήρα και αποκαλύπτει το ποιόν του κάθε ήρωα μέσα από τα γραπτά του.
ΑΦΘΟΝΙΟΥ ΑΝΤΙΟΧΕΩΣ – »Προγυμνάσματα », ΙΑ’. Περί ηθοποιίας.
Ηθοποι’ί’α είναι η μίμησις του [ ήθους ] χαρακτήρα προσώπων πραγματικών ή φανταστικών .Διακρίνεται σε τρία είδη : ειδολοποι’ί’α , προσωποποι’ί’α και ηθοποι’ί’α.
Κ. ΓΕΩΡΓΟΥΣΟΠΟΥΛΟΥ – » Τα μετά το θέατρο », { σελ. 68-69 }.
Υποκριτής ή Ηθοποιός ;
Ο όρος <<ηθοποιός >> ,επίσημα εμφανίζεται για πρώτη φορά το 1840 από τον Κων-σταντίνο Αριστία ,ο οποίος συνέταξε και δημοσίευσε μια «Πρόσκληση περί ελληνικού θεάτρου». Εκεί για πρώτη φορά ,εισάγει τον όρο που καθιερώθηκε μέχρι σήμερα .! Παλαιότερες ονομασίες, για το επάγγελμα του ‘ ηθοποιού ‘, ήταν : δεικηλιστής ,εθε-λοντής ,μιμητής και βέβαια υποκριτής ,ο κατέχων την τέχνη της υποκριτικής . Ο »ηθο-ποιός »γίνεται acteur από το Λατινικό actor [ το ενεργούν πρόσωπο ] ,από το ago { < άγω = οδηγώ }.
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – » Μελαγχολία και Ιδιοφυία », [ Το 30ό πρόβλημα’ ] , { 954 a , 955 a}.
Ο οίνος , ως όργανον διαγνώσεως.
Επειδή η δύναμη της μέλαίνης χολής είναι ανώμαλη { μη ισορροπημένη } οι μελαγχολικοί είναι ανώμαλοι [ έχουν ασταθή συμπεριφορά ] .Όντως η μέλαινα χολή και πολύ ψυχρή γίνεται και πολύ θερμή. Η μέλαινα χολή είναι ηθοποιός [ ποιεί ήθος ,διαμορφώνει χα-ρακτήρες ,διότι το θερμόν και το ψυχρόν ‘‘ποιούσιν ήθος ‘‘ ,διαμορφώνουν τον χαρα-κτήρα περισσότερο από όλες τις άλλες δυνάμεις ,που υπάρχουν σ’εμάς } ,όπως ακριβώς ο οίνος όταν αναμειγνύεται στο σώμα μας σε μεγαλύτερη ή μικρότερη ποσότητα ,διαμορ-φώνει αναλόγως τον χαρακτήρα μας .Διότι και τα δύο είναι πνευματικά [ αεριούχα ], και ο οίνος και η μέλαινα χολή..
ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΥΣ – » Περί διαίτης οξέων » , { 14 }.
Ο γλυκύς οίνος και τα οινώδη [που έχουν μείζονα ή ελάσσονα οινοπνευματώδη δύναμη ] δηλαδή ο λευκός και ο μέλας οίνος , το μελίκρητον { νερόμελο } ,το ύδωρ και το οξύμελι { ξιδόμελο } πρέπει να χορηγούνται στις οξείες { αιφνίδιες και ταχείς αλλαγές στην ευκρασία του οργανισμού } νόσους με τα παρακάτω κριτήρια…. Δεν ενδείκνυται { ο γλυκύς οίνος } σε άτομα στα οποία επικρατεί η πικρή χολή { πικρόχολοι } ,διότι τους φέρνει δίψα.
ΔΙΟΣΚΟΥΡΙΔΟΥ – » Περί ύλης ιατρικής », { Ε’.6 }.
Είδη οίνων [ εκ της χροιάς ].
Ο λευκός οίνος είναι λεπτόρρευστος ,εύπεπτος και υγιεινός για το στομάχι ‘ ο μέλας [ μαύρος ] οίνος είναι παχύς και δύσπεπτος και προκαλεί μέθη και αύξηση των σαρκών ‘ ο δε κιρρός [ πυρρόξανθος ] οίνος ο οποίος είναι ενδιάμεσος ,έχει και τις ιδιότητες ενδιάμεσες μεταξύ και των δύο. Προτιμότερος για χρήση βεβαίως και στην υγίεια και στην ασθένεια είναι ο λευκός οίνος.
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – » Μελαγχολία και Ιδιοφυ’ί’α », { 954 a , 954 b }.
Ο μελαγχολικός χυμός είναι αναμεμειγμένος από την φύση ,διότι είναι κράμα θερμού και ψυχρού .Γι’ αυτό η μέλαινα χολή και πολύ θερμή και πολύ ψυχρή γίνεται. Αναλόγα με τη ποιότητα και την ποσότητα του μίγματος της μελαίνης χολή ,που έχει ο καθένας μέσα του, εμφανίζονται διάφοροι χαρακτήρες : A’. Όσοι έχουν μέλαινα χολή ,ψυχρή και άφθονη. Β’. Όσοι έχουν μέλαινα χολή θερμή και σε υπερβολική ποσότητα Γ’. Όσοι έχουν μέλαινα χολή σε μέση κατάσταση θερμοκρασίας …. Η μέλαινα χολή είναι εκ φύσεως ψυχρή. Έτσι ,εάν το κράμα αυτής είναι ψυχρότερο ,κάνει τον άνθρωπο δειλό .Διότι το κράμα έχει ανοίξει τον δρόμο στον φόβον ‘ και ο φόβος παγώνει τον άνθρωπο. Εάν δε το κράμα της μελαίνης χολής είναι θερμότερο ,ο φόβος μετριάζει [ δεν μηδενίζει ] την θερμότητα και ο άνθρωπος παραμένει απαθής ,ακόμη και μέσα στο φόβο.
ΧΟΛΗ και ΘΕΡΜΟΤΗΤΑ { ΨΥΧΡΗ – ΘΕΡΜΗ – ΜΕΣΗ }.
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – » Περί γενέσεως και φθοράς », [ Β’.329 b ].
Η επίδρασις της θερμοκρασίας { ΘΕΡΜΟΝ – ΨΥΧΡΟΝ } στην χολή.
Αν η ψυχρή μέλαινα χολή βρίσκεται σε υπερβολική ποσότητα στο σώμα ,προξενεί αποπληξία ,νάρκη ,αθυμία ,φοβίες .Αν υπερθερμανθεί προξενεί ,ευθυμία με ή χωρίς τραγούδια,έκσταση και εξανθήματα…. Πρέπει δε τα στοιχεία να είναι αμοιβαίως »ποιητικά’‘ [ όταν ποιεί κάτι το ένα στο άλλο ] και »παθητικά» [ όταν παθαίνει κάτι,το ένα από το άλλο] ‘ διότι αναμειγνύονται [ τα στοιχεία ] και μεταβάλλονται[ από το ένα στοιχείο στο άλλο ]. Όμως το θερμό με το ψυχρό και το υγρό με το ξηρό ,λαμβάνουν τα ονόματά τους ,επειδή το πρώτο ζεύγος στοιχείων είναι »ποιητικόν » και το δεύτερο ζεύγος στοιχείων ,επειδή είναι »παθητικόν ».
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – » Προβλήματα », { 954 a , 955 a }.
Λ. » Όσα περί φρόνησιν και νούν και σοφίαν ».
..{ ας πούμε } ότι ο εν λόγω χυμός , ο μελαγχολικός ,είναι ήδη αναμεμειγμένος από την φύση ,διότι είναι κράμα θερμού και ψυχρού ‘ επειδή από τούτα τα διπλά στοιχεία έχει συσταθεί η φύσις..Γι’ αυτόν τον λόγον και η μέλαινα χολή και πάρα πολύ θερμή και πάρα πολύ ψυχρή γίνεται. Διότι το ίδιο πράγμα εκ φύσεως έχει γεννηθεί αυτά να παθαίνει [ δηλ. να γίνεται ] και από το ένα και από το άλλο [ και θερμόν και ψυχρόν ].
Όταν το κράμα της μελαίνης χολής γίνεται, αφ’ ενός μεν ψυχρότερον [ του πρέποντος ] ,όπως ακριβώς έχει ειπωθεί ,προκαλεί κάθε είδους αθυμίας [ δυσθημίες] ,αφ’ετέρου δε θερμότερον [ του πρέποντος ] προκαλεί ευθυμία [ ευφορία].Γι’ αυτόν τον λόγον και τα παιδιά είναι πιο εύθυμα ,ενώ οι γέροντες πιο δύσθυμοι ,διότι τα μεν παιδιά είναι θερμά ,οι δε γέροντες ψυχροί ‘ διότι τα γηρατειά είναι ένα είδος καταψύξεως .
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – » Περί ζώων μορίων », { Δ΄, II }.
Αυτοί που λένε ,ότι η φύσις της χολής υπάρχει χάριν κάποιας αισθήσεως , σφάλλουν . Ισχυρίζονται ,ότι η χρήση της είναι να επιδρά στο μέρος της ψυχής που εδράζεται στο ήπαρ ,ερεθίζοντάς το και καταπραύνοντάς το , όταν ρέει ελεύθερα . Μερικά δε από τα ζώα δεν έχουν χολή…… Ακόμη και μέσα στα ίδια τα γένη, άλλα μεν [ είδη ] φαίνεται ότι έχουν [ χολή ] ,άλλα δε ότι δεν έχουν ,όπως συμβαίνει με τους μύες [ ποντίκια ].Στην κατηγορία αυτή ανήκει και ο άνθρωπος ‘διότι μερικοί φαίνεται ότι έχουν την χολή επάνω στο ήπαρ , μερικοί ότι δεν έχουν.
ΣΗΜΕΙΩΣΙΣ :
Στην Εμβρυολογία η διάπλαση του ήπατος και των χοληφόρων αγγείων αρχίζει περίπου την 3η εμβρυολογική εβδομάδα ,όταν εμφανίζεται το ηπατικόν εκκόλπωμα .Από αυτό το μικρόν ουραίον τμήμα του ηπατικού εκκολπώματος ,το οποίον εκτείνεται, σχηματίζεται η χοληδόχος κύστις. Κατά πάσαν πιθανότητα ο Αριστοτέλης θα μπορούσε να εξάγει αυτό το συμπέρασμα ,μόνον εάν είχε εξετάσει ανθρώπινα έμβρυα εξ αποβολής .Αυτή η ανατο-μική παρατήρηση, μάλλον, θα τον οδήγησε και στο λάθος συμπέρασμα περί χοληδόχου κύστεως , όπως επισημαίνει και το σχόλιο {αρ .8 } του βιβλίου.
[ Q44 ] : Αγενεσία, απλασία , υποπλασία και άλλες συγγενείς διαμαρτίες διαπλάσεως της χοληδόχου κύστης.
EDVARD MUNCH – » Melancholy » , { 1894/5 }.
{ * } ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑ.
Δ.ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΥ – » Μέγα λεξικόν της Ελληνικής γλώσσης ».
Εν είδει επιλόγου..
Ο Μέγας Ιπποκράτης – όπως και ο Γαληνός – δεν ήταν μόνον άριστος Ιατρός ,ήταν και τέλειος Ιατροφιλόσοφος. Επειδή δε είχε αληθινή Παιδεία ,ως ιατρός και Φιλόσοφος , κατείχε και την »θεραπευτικήν δύναμιν ψυχής » { Πλάτων }.
ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΥΣ – » Περί διαίτης », [ Α’.4 ].
— Τίποτα δεν χάνεται και τίποτα δεν γεννιέται ,που να μην προϋπήρξε .— Τα πράγματα μεταβάλλονται με την συνένωση και τον διαχωρισμό.— Έχουν ζωή και τα όντα του Άδη και τα όντα της γης . — Εάν υπάρχει ζωή ,δεν είναι δυνατόν να υπάρχει θάνατος ,παρά μόνον εάν πεθάνουν όλα ταυτόχρονα. — Κάτι που δεν υπάρχει , δεν μπορεί να έλθει στην ζωή. — Γέννηση και απώλεια [φθορά ] ,συνένωση και διαχωρισμός ,αύξηση και μείωση , είναι ένα και το αυτό ‘ το καθένα απέναντι σε όλα και όλα απέναντι σε ένα ,είναι το ίδιο.
{ Δηλόω-ώ : φανερώνω, αποκαλύπτω , δηλώνω,εννοώ . Γνώμη,γνώση < γιγνώσκω . Συνεπώς, γνώμη έχουν μόνον όσοι γνωρίζουν .Οι άλλοι έχουν απλώς δόξα ή έτσι νομίζουν }.
ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ.-ΣΟΦΙΑ ΑΛΕΞΙΑΔΟΥ – » Στοχασμοί Ελλήνων Ιατροφιλοσόφων », [σελ.28].
Η ιατρική επιστήμη βασίζεται στην φιλοσοφία .Διότι είναι πολύ δύσκολο να αποκτήσει κανείς ιατρικές γνώσεις ,εάν προηγουμένως δεν λύσει το μυστήριον περί του τί είναι ο άνθρωπος και ποία είναι τα αίτια της υπάρξεώς επί της γης.
ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΥΣ – » Περί ευσχημοσύνης » , [ 5 }.
Ο ιατρός που είναι φιλόσοφος είναι ίσος με Θεό.
ΕΝΡΙΚΟΥΣ ΚΟΡΝΕΛΙΟΥΣ ΑΓΚΡΙΠΑ – » Άνθρωπος και Ζωδιακός » ,ξυλογραφία .{ 1533 }.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ :
ΑΓΟΡΑΖΕΤΕ ΒΙΒΛΙΑ , ΕΛΕΓΧΕΤΕ ΤΙΣ ΠΗΓΕΣ.
Η απόδοσις των αρχαίων κειμένων δεν είναι φωτογραφική ,συνεπώς βασίζεται, αλλά δεν ταυτίζεται απόλυτα με αυτή των συγγραφέων .
Τα περισσότερα αρχαία κείμενα ,από όσα χρησιμοποιήθηκαν ,μπορείτε να τα αναζητήσετε στα πολύ χρήσιμα ‘‘google books ‘‘.
