Ένα  ιδιαίτερο  λεξικό έπεσε  στα χέρια μου τις μέρες  αυτές , τις αποφράδες  άμα  και  μνημονιακές . Επειδή  δε  ο τίτλος  του ήταν ιδιαίτερα πικάντικος  και  καυτερός   [Πιπέρι στο  στόμα ,όψεις  των λέξεων -ταμπού στη Νέα Ελληνική  ] αποφάσισα να μην αντισταθώ στην γοητεία του . Βασικά μου θύμισε  κάπως , τον τίτλο  γνωστού αποκριάτικου τραγουδιού    Δόμνα Σαμίου – ‘Πώς το τρίβουν το πιπέρι’.. αναλόγως.. πιπεράτου 

Όμως κατά το ξεφύλλισμα  μου  κίνησε την περιέργεια ένας τίτλος : πας μη Έλλην , βάρβαρος.!  Ομολογώ  ότι  με μπέρδεψε  ! Ποία  είναι εδώ η λέξη -ταμπού ;   Ποία από τις δύο  λέξεις είναι η ‘ απαγορευμένη ; Ο βάρβαρος ή ο Έλληνας ;  Μελετώντας  το κείμενο των τριών εκλεκτών γλωσσολόγων { γιατί το βιβλίο είναι αποτέλεσμα συνεργασίας τριών εκλεκτών  και ευειδών πανεπιστημιακών  καθηγητριών  } νομίζω , ότι πρέπει να   επισημάνω  κάποιες  μάλλον  ασάφειες { διότι  »το ασαφές  ζόφον  ποιεί παραπλήσιον »}  και να σχολιάσω , βάσει  κειμένων, τις  τυχόν  διαστρεβλώσεις ,που έχουν υποστεί  κάποιες  ιδέες των Αρχαίων Ελλήνων σύμφωνα με τα  γραπτά τους. Περισσότερο  δε  για τους   καλούς  αναγνώστες  παρά για την ταπεινή  ικανοποίηση ενός  λαθοθήρα . Ας ξεκινήσουμε την έρευνα. Κατά αρχήν , να επισημάνω την αντίφαση σε δύο φράσεις του κειμένου. Η ξενία απευθυνόταν σε Έλληνα ή σε βάρβαρο ; Γιατί στην αρχή του κειμένου γράφει » βάρβαρος  είναι ο ξένος  , ο μη Έλληνας » ενώ  στο τέλος  της  ίδιας  σελίδας , μας αναφέρει  ότι » ο  Ξένιος Δίας απευθυνόταν  μόνο στους  Έλληνες».! Τελικά ο ‘ξένος’   είναι  βάρβαρος ή  Έλληνας ; Ο  Ξένιος  Δίας  προστάτευε τους  βαρβάρους  ή τους Έλληνες ;  Ιδού η απορία !

Μ.ΚΑΜΗΛΑΚΗ , Γ.ΚΑΤΣΟΥΔΑ, Μ.ΒΡΑΧΙΟΝΙΔΟΥ – »Πιπέρι στο στόμα ». {σελ.243 }

 I.}  ΞΕΝΟΣ. 

ΑΝ.  ΤΖΙΡΟΠΟΥΛΟΥ – ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ  – » Αρχιγένεθλος  Ελληνική γλώσσα ».

Από το  Εξ + τρύω {=τρυπώνω }  –>  Extraneus  [ ex + truo ]  –>   straniero  –>  extraniero  –>     etranger   –>  stranger .

LIDDELL & SCOTT – »Μέγα  λεξικόν της Ελληνικής γλώσσης ».

Ξένος , εκ της προθέσεως  εκ , εξ  { extraneus , extra }.O ξενιζόμενος φίλος , που έχει συνθήκη φιλοξενίας  πατροπαράδοτη και κληρονομική  δια ανταλλαγής  δώρων ξενίας και επικλήσεως του  Ξενίου Διός. Τα δύο μέρη λέγονται ξένοι { ή ξένος  και  ξενοδόκος }

THOMAS  GAISFORD  -» Etymologicon  Magnum Lexicon ».  

  Ξένος , παρά το έξω  ιέναι  .Ξένος  παρά το έξω είναι  της πατρίδος .  Σημαίνει δε τρία : τον φίλον , την κλητική προσφώνηση  και το θαυμαστικόν  { στη ρητορική}                                             

Ι.ΣΤΑΜΑΤΑΚΟΥ  – » Λεξικόν  της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσης ».

Ξένος , ο φιλοξενούμενος ή ο φιλοξενών [ Hospes  Λατ.]. Ο ξενιζόμενος φίλος  δια της  ξενίας .Ξένος ,ο φιλοξενούμενος –ξενοδόκος ,ο φιλοξενών { στον Όμηρο}.Ενίοτε κείται  απλώς αντί του βάρβαρος.

Σ.ΔΩΡΙΚΟΥ  /  Κ.ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΑΚΗ – » Το Δίγαμμα  F ».

ρ.{ ΞΕΝ F }—> ξένFος  /  ξέννος  / ξένος .

ΟΜΗΡΟΥ – » Ιλιάς », Ζ ‘ {215 }

Ξείνος  πατρώ’ι’ος = φίλος πατρικός.

ΟΜΗΡΟΥ – » Ιλιάς », Ζ ‘ { 224 }

Ξείνος  φίλος = φιλόξενος.

ΟΜΗΡΟΥ – » Ιλιάς », Ζ ‘ { 231 }.

Ξείνοι πατρω’ί’οι = πατρογονικοί φίλοι.

Καταπληκτική  σκηνή  αναγνωρίσεως ! Ο Διομήδης και ο Γλαύκος  βρέθηκαν  αντιμέτωποι στο πεδίο της μάχης και καθώς αντάλλασσαν  τις γνωστές προσφωνήσεις και αντιφωνήσεις { κατά τα Ομηρικά ειωθότα } πριν από την σύγκρουσή τους , ανεγνωρίσθησαν από τα » δώρα ξενίας » που είχαν ανταλλάξει οι πατέρες τους , ανανέωσαν την πατρική φιλία  και απέφυγαν την αλληλοεξόντωση. Τα δώρα της φιλοξενίας { ξένια δώρα } τα αντάλλασσαν ο  φιλοξενών  και  ο φιλοξενούμενος  κατά την αναχώρηση . Συνηθέστατα  δε  κατά  τον αποχωρισμόν  εκόπταν και έναν αστράγαλο σε δύο  κομμάτια  , των οποίων ένα κομμάτι κράταγε ο ξενίσας  και το άλλο ο ξένος .Κατά τον τρόπο αυτό εξασφαλιζόταν η αναγνώριση και η ανανέωση της φιλίας ,είτε αυτών των ιδίων , είτε και  των απογόνων των {  δεδομένου ότι και η ξενία μεταβιβαζόταν κληρονομικά στους απογόνους των δύο μερών }.

KΛΑΣΣΙΚΑ  ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΑ  – » Ο Βελλερεφόντης » { κείμενα  Β.ΡΩΤΑΣ }.

Ι.ΠΑΣΣΑ – » Νεώτερον   Εγκυκλοπαιδικόν  Λεξικόν   ‘ΗΛΙΟΥ’.

O  αστράγαλος *.Κατά την αναχώρηση του ξενιζομένου οι συνδεόμενοι δια φιλοξενίας ,έγραφαν τα ονόματά τους πάνω σε μια πλάκα  μεταλλική ή από ελεφαντοστούν .Έπειτα αφού την έσπαγαν σε  δύο κομμάτια έπαιρναν ο καθένας από ένα , ώστε αν συναντηθούν στο μέλλον -μετά την πάροδο ετών- οι ίδιοι ή οι απόγονοί τους { οι οποίοι εκτός των άλλων  κληρονομούσαν και το πολύτιμο αυτό μισό } η ανασυναρμολόγηση  της πλάκας από τα δύο κομμάτια  να αποτελεί την ασφαλέστερη απόδειξη της ταυτότητάς τους.

NATALE  SPINETO  – » Τα  σύμβολα  στην ιστορία του ανθρώπου » , Εισαγωγή { σελ.7 }

Σύμβολο στα αρχαία  ελληνικά  δήλωνε ένα σημείο αναγνώρισης , δημιουργημένο με το χωρισμό ενός αντικειμένου σε δύο μέρη.

ΣΥΜΒΟΛΟ  ΑΝΑΓΝΩΡΊΣΕΩΣ { Σπασμένο  νόμισμα } –  ΜΥΣΤΗΡΙΑΚΑ   ΣΥΜΒΟΛΑ.

ΟΜΗΡΟΥ –ΟΔΥΣΣΕΙΑ », Θ'{ 546} .

‘Αντί κασιγνήτου  ξείνός  θ’ ικέτης’ = σαν  γνήσιος  αδελφός  είναι ο ξένος  και ο ικέτης.

ΑΠΟΛΛΩΝΙΟΥ   ΡΟΔΙΟΥ – » Αργοναυτικά » , Α’ {  208 }.

Ξείνος = ο δεμένος με ξενία {= δεσμός φιλοξενίας }.

ΗΣΥΧΙΟΥ  του  ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΩΣ       – » Λεξικόν ».

Ξένοι =οι πολέμιοι { ;} [ Μάλλον οι μισθοφόροι] , οι Πέρσες , οι φίλοι από ξενία { ξένοι}.  Ξενία = υποδοχή , φιλοτιμία , φιλία , δώρα , κατάλυμα , ή  καταγώγιον .

ΘΟΥΚΥΔΙΔΟΥ – » Ιστορίαι », { Η’ -13 }.

Ξένοι = οι μισθοφόροι. O Nικίας  στέλνει επιστολή στην Αθήνα ζητώντας βοήθεια  {κατά  την  πολιορκία  των Συρακουσσών   και μετά  την ήττα του από τον Γύλιππο } διότι οι μεν δούλοι αυτομολούν ,  οι δε ξένοι[=μισθοφόροι] λιποτακτούν προς τις πόλεις της Σικελίας.

ΣΑΡ.ΚΑΡΓΑΚΟΥ  – » Ιστορία των Αρχαίων  Αθηνών ». τομ. Α’.

Η  στρατολογία { σελ. 637-638 } Στο στρατό των  αρχαίων  Αθηνών  υπήρχαν  και  100 μισθοφόροι { Σκύθες  κυρίως } έφιπποι  τοξότες , οι  ιπποτοξότες .!

ΑΝΘ.ΓΑΖΗ – » Λεξικόν της Ελληνικής γλώσσης ».

Ξένος  = ο φίλος της τραπέζης , ο ξείνος  ικέτης  ή  ο  ξείνος  πτωχός ,  η κλητική προσφώνηση { ώ ξένε } , ο μισθοφόρος  ή ο σύμμαχος ,  ο βάρβαρος  { μη Έλλην } , το αντίθετο  του πολίτη και  του αστού , ο άπειρος τινός πράγματος , ο παράξενος  ή απροσδόκητος .

Ι.ΠΑΣΣΑ – » Νεώτερον   Εγκυκλοπαιδικόν  Λεξικόν   ‘ΗΛΙΟΥ’.

Ξενίας  γραφή.  Μήνυση που υπέβαλε μόνον  ο Αθηναίος πολίτης  με πλήρη πολιτικά δικαιώματα κατά κάθε αντιποιουμένου  δικαιώματα Αθηναίου πολίτου , ενώ ήταν από άλλη πόλη και μόνο ως μέτοικος μπορούσε να παραμένει στην Αθήνα .

ΗΣΥΧΙΟΥ  του  ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΩΣ – » Λεξικόν ».

Ξενίας δίκη. Δίκη για αντιποίηση πολιτικών δικαιωμάτων και συμμετοχή  στα δημόσια πράγματα .

ΣΩΚΡ. ΤΖΙΒΑΝΟΠΟΥΛΟΥ – ‘ Λεξικόν των Ελληνικών και Ρωμα’ι’κών  Αρχαιοτήτων ».

* Αστράγαλος  :  παιχνίδι με οστάρια   αληθινά  ή απομιμήσεις ,ιδίως των γυναικών και των παιδιών .

                                       AΣΤΡΑΓΑΛΟΣ { Talus }.

ΙΧΩΡ – » Τα αρχαία ελληνικά  παιχνίδια { αθύρματα  }

ΔΙΟΓΕΝΟΥΣ  ΛΑΕΡΤΙΟΥ – » Βίοι Φιλοσόφων ».  { ΑΝΑΧΑΡΣΙΣ ο  Σκύθης  }, τομ.Α’.

Ο Ανάχαρσις  ήταν μιξοβάρβαρος  { πατέρας  Σκύθης – μητέρα Ελληνίδα } από βασιλικό γένος  { όχι  βασιλιάς των Σκυθών  ,όπως αναφέρει το βιβλίο } και  σοφός. Σε μερικούς δε καταλόγους συμπεριλαμβάνεται στους  επτά σοφούς .Κάποτε ήρθε στην Αθήνα και ζήτησε  ξενία { φιλοξενία } από τον Σόλωνα .Ο Σόλων  όμως  αρνήθηκε , λέγοντάς του , ότι μόνο στην δική του  πατρίδα  μπορεί να φιλοξενηθεί .Τότε ο Ανάχαρσις  με παρρησία   απάντησε , ότι βρίσκεται στην πατρίδα του και δικαιούται φιλοξενίας. Κατάπληκτος  ο Σόλων , από την πνευματική του  ετοιμότητα ,όχι μόνο τον φιλοξένησε αλλά τον έκαμε και επιστήθιο φίλο του.

ΑΝ.ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗ – » Λεξικόν  Κυρίων Ονομάτων ».

Ι.ΠΑΣΣΑ -» Νεώτερον  εγκυκλοπαιδικόν  λεξικόν »ΗΛΙΟΥ».

Η» ξενία » δεν προσφερόταν στους  μη  Έλληνες »ξένους» , τους οποίους  θεωρούσαν  εχθρούς  διότι ήταν βάρβαροι. Στην  Λατινική  o ξένος  καλείται   hostis  = εχθρός.  Στους Έλληνες  όμως από άλλες πόλεις  { ξένους } προσέφεραν  ξενία γιατί  ο  ξένος = φίλος.

ΓΙΑΝ . ΛΑΜΨΑ – » Λεξικό του Αρχαίου κόσμου » .

Η ξενία, η ευγένεια  και η ύβρις.

ΣΩΚΡ. ΤΖΙΒΑΝΟΠΟΥΛΟΥ – ‘ Λεξικόν των Ελληνικών και Ρωμα’ι’κών  Αρχαιοτήτων ».

Ξένος . Ο μη Έλλην ξένος  ήταν εχθρός και βάρβαρος .Ζεύς  Ξένιος  και  Ικετήσιος  ήταν ο προστάτης των ξένων και των ικετών.

ΠΑΝ.ΚΥΡΙΑΚΟΠΟΥΛΟΥ  – » Αρχαίο Ελληνικό Δίκαιο ».

Η μισοξενία των Ρωμαίων. Ο ξένος  ονομαζόταν  hostem = εχθρός . Το Ελληνικό καθεστώς της ξενίας.{ σελ.705 }

Στο παρακάτω απόσπασμα  γίνεται προσπάθεια σύνδεσης  της  ξενίας  με τον ξένο -ξενιτεμένο και κατ’ επέκταση  με τον πρόσφυγα  και  τον παράνομο μετανάστη.!     . Υπάρχει σύνδεση μεν  μεταξύ των  λέξεων , υπάρχουν  δε και ποιοτικές   διαφορές . Ο  Έλλην ‘ ξένος ‘ , από άλλη πόλη , από άλλη χώρα  ,που πιστεύει στον  Ξένιο και Ικετήσιο  Δία , είχε δικαίωμα  στην [φιλο]ξενία  και τα δώρα αυτής. Ο  βάρβαρος  ‘ξένος ‘, δηλαδή ο αλλοδαπός , αλλόγλωσσος και αλλόθρησκος  ασφαλώς στην Αρχαία  Ελλάδα δεν θα  είχε δικαίωμα  φιλοξενίας. Έπειτα η φιλοξενία  έχει χρονικό όριο . Ειδάλλως δεν πρόκειται περί φιλοξενίας  αλλά περί μεταναστεύσεως. Τέλος ο ξενιτεμένος [ πέραν των συγκινησιακών φορτίων ] είναι ο μισθοφόρος. Αυτός δηλαδή , που εργάζεται  εκουσίως   για τον μισθό στην αλλοδαπή , βεβαίως  άνευ χρονικού περιορισμού .Δεν πρέπει να τον μπερδεύουμε με τον ξένο , τον περαστικό. Τέλος , άλλο  είναι  ο ‘ ξένος’  , ο ακουσίως  πρόσφυγας { ικέτης }  και άλλο  ο ‘ ξένος’  ,ο εκουσίως   λάθρο / παράτυπο/ παράνομο – μετανάστης. Και οι δύο ξενιτεμένοι  αλλά για διαφορετικούς λόγους ο κάθε ένας.

Μ.ΚΑΜΗΛΑΚΗ , Γ.ΚΑΤΣΟΥΔΑ, Μ.ΒΡΑΧΙΟΝΙΔΟΥ – »Πιπέρι στο στόμα ».{σελ. 242}

ΑΡΠΟΚΡΑΤΙΩΝΟΣ – » Λεξικόν  των Δέκα  Ρητόρων  ή  Περί  Λέξεων ».

Ξενιτεύομαι = γίνομαι μισθοφόρος .

ΙΔΡ.ΜΑΝ.ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗ  – » Λεξικό της κοινής  Νεοελληνικής ».

Ξενιτεύομαι = Εγκαθίσταμαι σε ξένο τόπο για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Μ.ΚΑΜΗΛΑΚΗ , Γ.ΚΑΤΣΟΥΔΑ, Μ.ΒΡΑΧΙΟΝΙΔΟΥ – »Πιπέρι στο στόμα ».

Το έξω και το εξ .

ΙΔΡ.ΜΑΝ.ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗ  – » Λεξικό της κοινής  Νεοελληνικής ».

Το μσν  πρόθημα  εξε – από το   εκ /  εξ  το πρώτο συνθετικό   των συνθέτων ρημάτων .

Για περισσότερα  δείτε το :    Ο ξένος , ο Ξένιος και η ξενία.                                                                                                                                                            

---

MΕΤΩΠΗ  των μικρών Προπυλαίων  της Ελευσίνος .

1] Μυστηριακή κύστις . 2] Δεμάτιον σταχύων. 3] Το άνθος της Ελευσίνος .{8}

 { Τέλος  Α’ μέρους }.

---

---

---

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ :

ΑΓΟΡΑΖΕΤΕ  ΒΙΒΛΙΑ , ΕΛΕΓΧΕΤΕ ΤΙΣ ΠΗΓΕΣ.

Η  απόδοσις των αρχαίων κειμένων δεν είναι φωτογραφική . Συνεπώς βασίζεται, αλλά ενίοτε δεν ταυτίζεται απόλυτα με αυτή των μεταφραστών συγγραφέων .

Τα περισσότερα  αρχαία κείμενα ,από όσα χρησιμοποιήθηκαν ,μπορείτε να τα αναζητήσετε στο διαδίκτυο ,όπως στα πολύ χρήσιμα »google books » ,» wikisource» , »anemi » ,» πύλη» κ. α