Λύσις ή περί φιλίας .

Ποία η αξία της φιλίας στην ζωή των ανθρώπων ; Ποιοι λόγοι ωθούν τους ανθρώπους να συνάπτουν φιλικούς δεσμούς; Γιατί ορισμένοι άνθρωποι γίνονται φίλοι μεταξύ τους και άλλοι όχι ; Στηρίζεται η φιλία στο όφελος [ συμφέρον ] που μπορεί να έχουν δυο φίλοι ; Υφέρπει ερωτική έλξη στην οικοδόμηση μιας φιλικής σχέσης ; Έχει σημασία η ομοιότητα ή η ανομοιότητα του χαρακτήρα δύο φίλων για να εκδηλωθεί η φιλική σχέση ; Ποία η αξία της ισότητας στην οικοδό-μηση μίας φιλικής σχέσης ; Υπάρχει αξία ή απαξία στην πολυφιλία ; Πολλά τα φιλοσοφικά ερωτήματα για την ουσία της αληθινής φιλίας . Πολλοί οι ένοχοι λίγοι οι αθώοι.

ΝΕΩΤ.ΕΓΚΥΚΛ.ΛΕΞΙΚΟΝ ΤΟΥ ‘ΗΛΙΟΥ‘ .

Φιλία. Η αγάπη, η αφοσίωση προς κάποιον, που διαφέρει από τον έρωτα.

ΧΡ. Γ . ΡΩΜΑ – » Λεξικόν ανεπτυγμένων εννοιών ».

Φιλία: Είναι ελεύθερος ψυχικός σύνδεσμος μεταξύ δύο ή περισσότερων προσώπων, στηριζόμενος στην αμοιβαία εκτίμηση, εμπιστοσύνη και κατανόηση. Η σύναψη φιλίας αποτελεί βαθύτατη ψυχική ανάγκη του ανθρώπου.

Στις ελεγείες του Θέογνη απαντάται για πρώτη φορά η λέξη φιλία [ φιλίη ] .Εδώ αγαθοί και εσθλοί είναι οι αριστοκρατικοί , αντιθέτως κακοί και δειλοί είναι οι δημοκρατικοί.

ΑΧΙΛΛΕΑΣ ΚΑΙ ΠΑΤΡΟΚΛΟΣ. Κύλιξ ερυθρόμορφη εσωτερικό {~ 5ος αι. π.Χ. }. Mus. Staatliche .

Ο Αχιλλέας με περικεφαλαία και γονατιστός, επειδή γνωρίζει την ιατρική τέχνη από τον Κένταυρο Χείρωνα , επιδένει το πληγωμένο χέρι του φίλου του. Ο τραυματίας Πάτροκλος ,που υποφέρει από τους πόνους , έχει γυρισμένο το κεφάλι του για να μην βλέπει και υποβαστάζει το τραυματισμένο χέρι με το άλλο.

Γενικά – Πρόσωπα του διαλόγου -Μέρη του διαλόγου [ Προοίμιον ,Κυρίως θέμα { ορισμοί φιλία } ,Επίλογος }.






ΠΛΑΤΩΝΟΣ -» Λύσις ‘, {σελ.3 } , [ πρόλ. ΑΡ.ΚΑΜΠΑΝΗ }.

Ο Σωκράτης περπατώντας έξω απ’ το τείχος της πόλεως συναντά τον Ιπποθάλη, τον Κτήσιππο κι ένα πλήθος από νεαρούς . Ο Ιπποθάλης αγαπά ερωτικώς τον Λύσιν ή αυτό τουλάχιστον ισχυρίζεται ο Κτήσιππος, και δεν μπορεί να τ’ αρνηθεί ο Ιπποθάλης. Ο Σωκράτης εισερχόμενος στην εκεί παλαίστρα αρχίζει συνομιλία με τον ίδιον τον Λύσι ,τον Μενέξενο και τον Ιπποθάλη για το πώς μπορεί κάποιος να προσελκύσει την φιλίαν ενός νέου. Ο διάλογος δεν καταλήγει σε κανένα οριστικό συμπέρασμα περί φιλίας .

ΣΩΚΡΑΤΗΣ, ΙΠΠΟΘΑΛΗΣ, ΚΤΗΣΙΠΠΟΣ, ΜΕΝΕΞΕΝΟΣ, ΛΥΣΙΣ.

1).ΛYΣΙΣ : yιός του Δημοκράτους από πλούσια οικογένεια εξαιρετικού κάλλους με θαυμαστή σωφροσύνη και σεμνό-τητα , συνομήλικος φίλος του Μενέξενου και ερωμένος του Ιπποθάλους 2). ΜΕΝΕΞΕΝΟΣ : υιός του Δημοφώντος από πλούσια οικογένεια , εξάδελφος του Κτησίππου και επιστήθιος φίλος του Λύσιδος. 3).ΙΠΠΟΘΑΛΗΣ : υιός του Ιερωνύμου και εραστής του Λύσιδος χάριν του οποίου γράφει διηγήσεις και στίχους. Ήταν μεταξύ των μαθητών του Πλάτωνος. 4).ΚΤΗΣΙΠΠΟΣ : εξάδελφος του Μενέξενου, από τον δήμο της Παιανίας ,που συνοδεύει τον Σωκράτη στην παλαίστρα.

ΝΕΩΤ.ΕΓΚΥΚΛ.ΛΕΞΙΚΟΝ ΤΟΥ ‘ΗΛΙΟΥ‘.

Η λύσις.

i ].Προοίμιον. ii]. Κύριον θέμα iii]. Επίλογος.

Ο Σωκράτης συναντά τον Ιπποθάλη και τον Κτήσιππον .





ΤΑ ΠΑΙΔΙΚΑ.

Ο έρωτας του Ιπποθάλη για τον Λύσι. O Λύσις -όπως και ο συνομήλικος Μενέξενος – θα πρέπει να ήταν τουλάχιστον 12 ετών, επειδή είναι ικανός παίζει την λύρα. Ενώ ο Ιπποθάλης θα πρέπει να ήταν 15-16 χρονών. Ο Σωκράτης εμφανίζεται ως γνώστης των ερωτικών θεμάτων.

ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΥΣ – » Περὶ εβδομάδων » ,[ 5 ].

Οι ηλικίες του ανθρώπου : Παιδίον – παις [ 2χ7 ]– μειράκιον· νεηνίσκος – ανὴρ – πρεσβύτης – γέρων .

ΑΜΜΩΝΙΟΥ – » Λεξικόν Ομοίων και Διαφόρων λέξεων ».

Βρέφος –παιδίον – παιδάριον ,παιδίσκος – παις [ ή πάλληκας / πάλλακας { εξ ου παλληκάρι } , βούπαις, αντίπαις , μελλ[ο]έφηβος } -μειράκιον – μείραξ – νεανίσκος – νεανίας – ανὴρ – προβεβηκώς [ < προβαίνω ] ή ωμογέρων – γέρων – πρεσβύτης- εσχατόγηρως.

FR.G.WAGNER – » Poetorum Tragicorum Grecorum fragmenta »,

Sophocles fragm. [ LXXIV ].» ότω δ᾽ έρωτος δήγμα παιδικὸν προσή ».

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ – »Πώς αν τις αίσθοιτο εαυτού προκόπτοντος επ’ αρετή», [ 4 ].

Έρωτος δήγμα παιδικών πρόσεστι.

Το θέμα του παιδικού έρωτα στην αρχαιότητα δεν ήταν κάτι το απαγορευτικό ,όπως στις σύγχρονες κοινωνίες. Αποτελεί μια παγιωμένη συνήθεια για τους αρχαίους και έναν αναγνωρισμένο κοινωνικό θεσμό, με κανόνες, παραδόσεις και τεχνική. Δεν πρόκειται για μια ηθική διαστροφή του καιρού τους, αλλά για ένα στοιχείο που οι ίδιοι οι αρχαίοι Έλληνες ανέφεραν ως δείγμα πολιτισμού έναντι των Βαρβάρων. Συνεπώς πρέπει να γίνει επιστημονική εξέταση αυτής της συνήθειας, όπως και για την δουλεία, την θέση της γυναίκας στην αρχαιότητα κ.α.

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Συμπόσιον », { εισ.: ΙΩ.ΣΥΚΟΥΤΡΗΣ }, [ σελ.45 – 52 ].

4.Ο παιδικός έρως εις τους αρχαίους Έλληνας. Ευτυχώς η επιστήμη ξέφυγε προ πολλού απ’ το δίλημμα: έγκρισις ή κατάκρισις . Έργον της είναι η κρίσις, δηλαδή η κατανόηση και το έργον αυτό εγκλείει πολύ μεγαλύτερη δικαιοσύνη και σεβασμό προς τους πατέρες του ωραίου και του αληθινού, απ’ όσον η μονοκόμματη καταδίκη ή, το χειρότερον , η δήθεν ευλαβής και μηδέν μεν λέγουσα, πολλά δε σημαίνουσα παρασιώπηση.

Το παιδαγωγικό στοιχείο υπάρχει σε κάθε έρωτα. { σημ. [1] ,σελ.65 }.

Παιδεραστία – Φιλεραστία { σημ.[3] ,σελ.91 }.

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Γοργίας », { 481 d – 482 a },[ αποδ. : ΚΑΚΤΟΣ ].

ΣΩΚΡ. Τα δικά μου παιδικά είναι η φιλοσοφία.

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Γοργίας », { 481 d – 482 a } ,[ σχόλιο : ΣΤ.ΤΖΟΥΜΕΛΕΑΣ ].

Τα παιδικά: Φιλικός σύνδεσμος των πρεσβυτέρων με τους νεώτερους.

NEΩΤ. ΕΓΚ. ΛΕΞΙΚΟΝ του ‘ΗΛΙΟΥ‘ – » Το Αρχαίον Ελληνικόν Πνεύμα ».

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – » Ηθικά Ευδήμεια » ,[ σελ.475 ],[ αναλ.: Κ. Δ. ΓΕΩΡΓΟΥΛΗΣ }.

Φιλία. Η αρετή αυτή έχει για τον ̓Αριστοτέλη όχι μόνον ηθικήν, αλλά και πολιτική και κοινωνική σημασία .Διότι το θεμέλιο της πολιτείας ,η φιλία, είναι σταθερότερον από την δικαιοσύνη . Το πλάτος της εννοίας της φιλίας στα αριστοτελικά συγγράμματα είναι πολύ μεγάλο. Συμπεριλαμβάνει την εύνοια, την φιλική διάθεση από την απλή συμπάθεια μέχρι την πολύ στενή σύνδεση. Σ’ αυτήν περιλαμβάνονται και τα οικογενειακά συναισθήματα της αγάπης [ γονέων προς τα τέκνα και των τέκνων προς τους συγγενείς ] καθώς και η πολιτική ομοφροσύνη και ομόνοια. Η αριστοτελική φιλία δεν συμπεριλαμβάνει τον παιδικόν έρωτα, τον οποίον ρητώς ο ̓Αριστοτέλης αποδοκιμάζει, χαρακτηρίζοντας αυτόν ως θηριώδη διαστροφή .

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – » Ηθικά Νικομάχεια», [ Η’ ],{ 1148 b – 1149 a }.[ αποδ. : ΔΗΜ. ΛΥΠΟΥΡΛΗΣ ].

Οι Θηριώδεις έξεις [ διαθέσεις ] προσιδιάζουν στα θηρία και είναι ξένες προς την φύση του ανθρώπου.

Sr.ALEX. GRAND – » Ethics of Aristotle ,essays and notes »,{ p.214 }.

{*}. ἡ τῶν ἀφροδισίων τοῖς ἄρρεσιν :

It is important to observe here the strong terms in which the unnatural character of these practices is denounced. An equally strong and more explicit passage occurs in the ‘Laws’ of Plato [ p. 636 b ], where the advantages and disadvantages of the gymnasia and syssitia are discussed .{ Είναι σημαντικό να παρατηρήσουμε εδώ τους έντονους όρους με τους οποίους καταγγέλλεται ο αφύσικος χαρακτήρας αυτών των πρακτικών. Ένα εξίσου ισχυρό και πιο σαφές απόσπασμα βρίσκεται στους »Νόμους» του Πλάτωνος [ 636 b ], όπου συζητούνται τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα των γυμνασίων και των συσσιτίων }.

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Νόμοι » , { 636 b-e },{ αποδ. : Δ.ΛΥΠΟΥΡΛΗ }.

H συνεύρεση αρσενικών με αρσενικούς ή θηλυκών με θηλυκά θεωρείται παρά φύσιν.

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ – » Ερωτικός », { 23 }, { εισ. : Ι.ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ [ σελ.34-35 ] , Γ.ΡΑΠΤΗ [ σελ. 44 ] }.

Αντίθετα η ομοφυλοφιλία, όσο και αν είναι ερωτική έκφραση, την οποία ενδεχομένως συνοδεύουν χαρακτηριστικά του Έρωτα, επισωρεύει δεινά στους συντρόφους, τα οποία ο Πλούταρχος περιγράφει σαφώς στο κείμενο { 768 e – f }…Με σεβασμό στο «διαφορετικό» ο Πλούταρχος, με την ευρυμάθειά του και τις «καταδύσεις» του στην ελληνική, ρωμαϊκή και αιγυπτιακή φιλολογία, λογοτεχνία και παράδοση, αναδεικνύεται ο υπέρμαχος του γάμου, εξυψώνοντας τη γυναίκα στο έπακρο ως αξιέραστη και ενάρετη με πλήθος ισχυρών παραδειγμάτων, οριζόντια και κάθετα στην Ιστορία, αφού «Τὴν μὲν πρὸς ἄρρεν ̓ ἄρρενος ὁμιλίαν μᾶλλον δ’ ἀκρασίαν καὶ ἐπιπήδησιν εἴποι ἄν τις».

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ – » Ερωτικές διηγήσεις ή προς ερώντας », [ σελ.328 -29 }.

ΑΚΤΑΙΩΝ – ΑΡΧΙΑΣ και ΤΗΛΕΦΟΣ [ εισαγωγή -περίληψη : Γ.ΡΑΠΤΗΣ }.

W.K.C. CUTHRIE – » Σωκράτης », { σελ.110 }.

Έρωτας και φιλοσοφία .Ο Σωκράτης καταδίκασε την παιδεραστία τόσο στην Πολιτεία όσο και στους Νόμους.

Α.Ε.TAYLOR – » Πλάτων, ο άνθρωπος και το έργο του », { σελ. 96 }.

Το μυστήριο της έλξης.

ΝΕΩΤ. ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΙΚΟΝ ΛΕΞΙΚΟΝ του ‘ΗΛΙΟΥ’ ,{ σελ.439 }.

Π.Π.ΚΟΛΟΝΑΡΟΥ : Παιδεραστία.

Θ. ΤΑΜΠΑΚΗ / Σ. ΤΑΜΠΑΚΗ – » Η παιδεραστία στην αρχαία Ελλάδα »,{ σελ.166 }.

Η λέξη παιδεραστία προέρχεται από το « παις » και « εράν ». Η δεύτερη στα λεξικά της αρχαιοελληνικής γλώσσας σημαίνει αγαπώ, έχω έρωτα, ερωτεύομαι. Η χρησιμοποίηση του όρου κατά συνέπεια για να δηλώσει την εκπόρνευση αγοριών είναι ατυχής. Ενώ στη σημερινή εποχή η λέξη παιδεραστία εκφράζει τη «σεξουαλική έλξη ενός ενηλίκου προς ένα μικρό παιδί», λέει η Reay Tannahill στο βιβλίο της «Η ιστορία των σεξουαλικών ηθών», για τους αρχαίους Έλληνες σήμαινε «αγάπη ενός άνδρα προς ένα αγόρι που είχε περάσει την εφηβεία, αλλά δεν ήταν ενήλικο». Τον 6ο, τον 5ο και τον 4ο π.Χ. αι. η ενηλικίωση γινόταν στα 17 και οι ερωτικές επαφές μεταξύ ενός μεγάλου άνδρα και ενός προεφήβου ξεκινού-σαν από την ηλικία των 12 ετών .Οι παραπάνω σχέσεις όταν αφορούσαν σε καθηγητή και μαθητή αποτελούσαν κλάδο της ανώτερης παιδείας και αποτελούσαν την «παιδευτική παιδεραστία». Ο βιασμός, όμως, ανηλίκου τιμωρείτο πολύ σοβαρά με δήμευση ιδιοκτησίας, εξορία και βάσει των νόμων του Σόλωνα (6ος αιώνας), ακόμη και με θανατική ποινή! {Δελτ Α’ Παιδ, Κλιν Παν. Αθηνών [ 55, 2008 ] }.



Τα αγαθά των αληθινών φίλων είναι κοινά.

Του σοφού και του αγαθού και του χρήσιμου , όλοι γίνονται φίλοι και οικείοι ,αντιθέτως του ανωφελούς κανείς.



Α’ ΟΡΙΣΜΟΣ .

Η αμοιβαία φιλία.

Β’ ΟΡΙΣΜΟΣ .

Ο Όμηρος και ο Εμπεδοκλής συμφωνούν ,ότι »ο όμοιος αγαπά τον όμοιον‘ (213-2146).» Όμοιος τον όμοιον αγαπά, κι η κοπριά τα λάχανα ‘‘.

ΟΜΗΡΟΥ – » Οδύσσεια », [ ρ’ 218 ].[ Απόδ.: Κ.ΔΟΥΚΑΣ ] .

Λόγια του πονηρού [ κακού ] Μελάνθιου για δύο πονηρούς { τον Εύμαιο [ συβώτης ] και τον Οδυσσέα [ επαίτης ] }.

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – » Περί ψυχής », { 404 b } .

Εμπεδοκλέους [ fragm.109 ].

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – » Μετά τα φυσικά », { Β’,1000 b }.

Η γνώση του ομοίου αποκτάται με το όμοιον.

NΕΩΤ.ΕΓΚΥΚΛ. ΛΕΞΙΚΟΝ του ‘ΗΛΙΟΥ’ – » Το Αρχαίον Ελληνικόν Πνεύμα », { σελ. 30 ,220 }.

Εμπεδοκλής { Κ.Δ.ΓΕΩΡΓΟΥΛΗΣ ]. Κάθε γνωστική λειτουργία είναι κάποιον είδος εκλεκτικής συμπάθειας μεταξύ ομοειδών πραγμάτων.

Γ’ ΟΡΙΣΜΟΣ .

Κατά τον Ηράκλειτον » το εναντίον εστί φίλον τω εναντίω » . Παροιμία : » τα αντίθετα έλκονται‘.

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ – » Παραμυθητικός προς Απολλώνιον », { 10 }.

Η βαθύτερη ενότητα των αντιθέτων.

Δ’ ΟΡΙΣΜΟΣ.

Κατά τον Σωκράτη : »Το ουδέτερο (το μήτε αγαθόν μήτε κακόν) μπορεί να είναι φίλον του αγαθού» (216 d -217 a).

Το αγαθόν γίνεται φίλος με το ουδέτερον.

Ανώτερος σκοπός είναι το [ »πρώτον φίλον» ] πρωταρχικό φιλικό ,που είναι και το »αληθώς φίλον’ » ,το ύψιστον και απόλυτον αγαθόν. Για να καταλήξουμε σε μια πρώτη αρχή , που δεν θα χρειάζεται πια να αναχθεί σε κάποιο άλλο φιλικό πράγμα, αλλά θα έχει φτάσει στο πρωταρχικά φιλικό, σ᾽ αυτό που για χάρη του είναι φιλικά όλα εκείνα τα άλλα..

Αγαπάμε το αγαθόν εξ αιτίας της παρουσίας του κακού;

Aληθινά φιλικό και αγαπητό φαίνεται ότι είναι αποκλειστικά εκείνο, στο οποίο καταλήγουν όλες αυτές οι ας τις πούμε φιλίες.Tο αληθινά φιλικό γίνεται φιλικό για χάρη κάποιου άλλου φιλικού πράγματος ; Εξαιτίας του κακού αγαπάμε το καλό, επειδή το καλό είναι φάρμακο του κακού ;

Αιτία της φιλίας είναι η επιθυμία .Και επιθυμούμε αυτό που έχουμε ανάγκη…Και έχουμε ανάγκη αυτό που μας αφαιρείται. Άρα η φιλία σχετίζεται με κάτι δικό μας. Όταν κάποιος αγαπάει κάποιον άλλο, ταιριάζει με αυτόν ή στην ψυχή ή στον χαρακτήρα ή στη μορφή. Το εκ φύσεως οικείον δημιουργεί κατ’ ανάγκη τη φιλία.To οικείον είναι ταυτόν προς το όμοιον ή διάφορον ; [ 221 d-222 b ].

Η επιθυμία ανήκει στο επιθυμητικό ;

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – » Τοπικά », { Β’.7 }.

Η φιλία βρίσκεται στο θυμοειδές ή στο επιθυμητικόν μέρος της ψυχής ; Έχει η φιλία ως αντίθετο τo μίσος ;

Γ. ΛΑΘΥΡΗ – » Οι ‘ΟΡΟΙ‘ του Σπευσίππου ».

Επιθυμία – βούλησις.

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Πολιτεία Ή’ » { 558 e – 559 c }.

Eπιθυμίες αναγκαίες και μη αναγκαίες .

Αναγκαίες επιθυμίες είναι αυτές που δεν μπορούμε ν’ απομακρύνουμε και όσες μας ωφελούν όταν ικανοποιηθούν κατά φυσική αναγκαιότητα. Μη αναγκαίες επιθυμίες είναι εκείνες ,που μπορεί κάποιος ν απαλλαχθεί, αν εξασκηθεί από τα νιάτα του, και που δεν κάνουν κανένα καλό αν υπάρχουν, αλλά το αντίθετο.

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Κρατύλος » { 419 e } .

Επιθυμία – θυμός.

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Συμπόσιον » { 200 e } .[ αποδ. Ι.ΣΥΚΟΥΤΡΗΣ }.

Επιθυμία και έρωτας.

ΙΩ.ΣΤΑΜΑΤΑΚΟΥ – » Λεξικόν της αρχαίας ελληνικής γλώσσης ».

Ορέγομαι ,όρεξις.

ΑΝ. ΤΖΙΡΟΠΟΥΛΟΥ ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ – » Ο εν τη λέξει Λόγος ».

Ορέγω.

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – » Περί ψυχής », { 433 a-b }.

Η δύναμη της ψυχής , η αποκαλούμενη όρεξις, κινεί. Oι ορέξεις πολλές φορές αλληλοεναντιώνονται ,όταν το λογικόν και οι επιθυμίες τυχαίνει να είναι ενάντιες .Αυτό παρατηρείται στα έμψυχα όντα που διαθέτουν αίσθηση χρόνου.

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – » Περί αρετών και κακιών », { 4,5,6 }.

Το τρίτο μέρος της ψυχής είναι το επιθυμητικόν .Αρετές του επιθυμητικού είναι η σωφροσύνη και η εγκράτεια ,ενώ κακίες είναι η ακολασία και η ακρασία.

ΠΛΑΤΩΝΟΣ  – »Λύσις »,{ εισ. : ΑΝΔΡ. ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΥ },[ σελ. 11 ].

Η επιθυμία είναι η αιτία της φιλίας και επιθυμεί κάποιος εκείνο ,που του λείπει ή του αφαιρέθηκε, το απαραίτητο για την ζωή. Αυτό είναι το « οικείον » ,που είναι ή ταυτόν ή διάφορον προς το όμοιον.

A.E. TAYLOR – » Πλάτων ,ο άνθρωπος και το έργο του », { σελ.104-5 }.

Φαίνεται ,ότι αιτία κάθε δεσμού (φιλίας) είναι η επιθυμία, και «ό,τι κάποιος επιθυμεί είναι επιθυμητό σ’ αυτόν, και τότε, όταν το επιθυμεί». Ένα ον που επιθυμεί τακτικά, επιθυμεί εκείνο στο οποίο είναι «ελλειμματικό» (ενδεές). Έτσι «το ελλειμματικό» (ενδεές) είναι «προσηλωμένο» (φίλον) σε εκείνο στο οποίο είναι «ελλειμματικόν». «Ελλειμματικότη-τα» η ελάττωμα» σημαίνει να «στερείται» κάποιος κάτι, του λείπει κάτι για να είναι ολόκληρος. Άρα, το «πάθος» (ο έρως), η φιλία και η επιθυμία είναι όλα τους [συν]αισθήματα που στρέφονται σε κάτι το οποίο «ανήκει στον ίδιο τον εαυτό μας» (κάτι οικείον). Έπεται ότι οι φίλοι η εραστές, είναι οικείοι μεταξύ τους· ο ένας «ανήκει» στον άλλο· καθένας τους, θα λέγαμε, είναι «μέρος του άλλου», και μάλιστα «στην ψυχή η το χαρακτήρα η το σώμα» (κατά την ψυχήν η κατά το της ψυχής ήθος η τρόπους η είδος). Τότε ό,τι αγαπάμε μας είναι φύσει οικείον, «κατάδικό μας»…Για να είναι κάποιος «γνήσιος εραστής», η αγάπη του πρέπει να ανταποδίδεται. Η ανταπόδοση αποτελούσε βέβαια το τελευταίο πράγμα που θα ήταν δυνατό να περιμένει ο διεστραμμένος από τα παιδικά του, όπως εξηγείται στον ‘Φαίδρο’. Ο κομψευόμενος εραστής του συρμού, εννοείται εδώ, δεν αξίζει καθόλου τον τίτλο του εραστή.

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Λύσις »,{ αποδ. στο μονοτ. βασ. στην ερμ. σημ. του Ν.Μ.ΣΚΟΥΤΕΡΟΠΟΥΛΟΥ }, [ σελ.70-73 ].

Φιλία είναι η επιθυμία του οικείου.

̓Ακόμη, τα δύο σκέλη της διάζευξης, ψυχολογικά τουλάχιστον, προβάλλονται από τον Σωκράτη με τρόπον άνισον, αφού μόνο στο Β’ σκέλος έχουν ξεδιπλωθεί οι επιμέρους περιπτώσεις. Ενώ θα έπρεπε να αναπτυχθούν και όλες οι δυνατές περιπτώσεις του Α’ σκέλους για να ολοκληρωθεί το φάσμα των περιπτώσεων. Καθώς όμως ο Λύσις και ο Μενέξενος επιλέγουν ανεπιφύλακτα το Β’ σκέλος της διάζευξης, το Α’ σκέλος της (το αγαθό είναι συγγενικό με τα πάντα ) μένει κατά βάσιν ανεξέταστο. Και επειδή η άποψη ,ότι » έκαστον εκάστω οικείον είναι » συγκρούεται με συγκεκριμένα συμπεράσματα [ ότι κατά τη γνώμη τους καθένα απ’ αυτά τα τρία ζεύγη είναι συγγενικό ] ,που πριν είχαν γίνει αποδεκτά από όλους , η συζήτηση καταλήγει σε αδιέξοδο. Αναλυτικά η απάντηση των παιδιών υπέρ της Β'[ εκδοχής,» έκαστον εκάστω οικείον είναι » περικλείει τα εξής [ 3 ] ζεύγη οικειότητας και φιλίας :

Έτσι επιστρέφουμε στην εκδοχή του Α’ σκέλους , ότι »το αγαθόν είναι οικείον [ συγγενές ] με όλα », ( ταγαθὸν οικείον θήσομεν παντί ), αλλά τώρα ο Σωκράτης ταυτίζει το αγαθόν με το οικείον » το αγαθὸν και το οικείον αν ταυτόν φώμεν είναι » [ αν δεχτούμε, ότι το αγαθό και το συγγενικό ταυτίζονται). Από αυτό απορρέει η πρόταση ,ότι » ο αγαθός τω αγαθώ μόνον φίλος» [ο αγαθός μόνο με τον αγαθό μπορεί να είναι φίλος] ,αλλά κι αυτή, έχει ήδη ανασκευαστεί . Έτσι η συζήτηση καταλήγει σε αδιέξοδο. Ωστόσο το Α’ σκέλος της ερώτησης του Σωκράτη, ότι »το αγαθόν είναι οικείον με όλα»’ ,έμεινε ουσιαστικά αδιερεύνητη. Το ξετύλιγμα αυτής της πρότασης θα έδινε τα ακόλουθα ζεύγη οικειότητας και φιλίας :

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Λύσις »,{ εισ. ΔΗΜ. ΤΖΩΡΤΖΟΠΟΥΛΟΣ } , [ σελ. 484-85 ].

Η επιθυμία είναι η αιτία για την φιλία, που σημαίνει, ότι ανήκει στη φύση του ίδιου του ανθρώπου να αγαπά, να επιθυμεί . Όποιος επιθυμεί κάτι, επιθυμεί αυτό που δεν έχει, δηλαδή , αυτό που στερείται · και εκείνο που στερείται, είναι κάτι που αφαιρέθηκε από τον άνθρωπο, άρα δεν του είναι ξένο αλλά φιλικό.

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Λύσις » ,[ εισαγ. ΚΑΚΤΟΣ }.

Σε τί διαφέρει το οικείον από το όμοιον ;

ΚΛΗΜΕΝΤΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΩΣ – » Στρωματείς » , { VII .ΙΑ’ }.

Η φιλία καταλήγει σε ομοιότητα.

Η συζήτηση καταλήγει σε αδιέξοδο. Τίποτα απ’ όσα εξέτασαν δεν είναι φιλία.

Πολλοί δούλοι από βαρβαρικές χώρες χρησιμοποιούνταν ως παιδαγωγοί ( 208 c ) και ήταν φυσικό να μιλούν τα Ελληνικά με βαρβαρική προφορά.

ΣΩΚΡ. ΤΣΙΒΑΝΟΠΟΥΛΟΥ – » Λεξικόν των Ελληνικών και Ρωμα’ι’κών αρχαιοτήτων », { Β’. σελ.720 }.

Παιδεία , παιδαγωγός. Την παιδαγωγία ανέθεταν  οι ελληνικοί οίκοι των ευγενών και πλουσίων στον πάρα πολύ έμπιστο από τους δούλους. Οδηγούσε τα παιδιά απ’ το πατρικό σπίτι στο σχολείο ή στο γυμναστήριο και μετά επέστεφαν μαζί στο σπίτι .

WILL DURANT – » Παγκόσμιος Ιστορία του Πολιτισμού », { B’. σελ.301-2 }.

Διαφέρει ο παιδαγωγός από τον παιδονόμο και τον διδάσκαλο.

Το όνομα παιδαγωγός δίδεται όχι στον διδάσκαλο αλλά στον δούλον , ο οποίος οδηγεί καθημερινά το παιδί στο σχολείο και το επαναφέρει στην  οικία του. Η Φοίτηση  εξακολουθεί μέχρις ηλικίας δέκα τεσσάρων  ή δέκα έξι ετών ή και περισσότερο για τους ευπόρους. Τα σχολεία δεν έχουν θρανία , αλλά μόνον πάγκους .Ο μαθητής κρατεί στα γόνατά του τον κύλινδρο τον οποίον διαβάζει ή το υλικό στο οποίο γράφει. Ο διδάσκαλος  διδάσκει όλα τα μαθήματα και φροντίζει για τον χαρακτήρα των μαθητών. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει τρία μαθήματα : γραφή , μουσική  και γυμναστική.

ΕΓΚΥΚΛ. ΛΕΞΙΚΟΝ του ‘ΉΛΙΟΥ’ . ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Λύσις » ,{ Κ.Δ.ΓΕΩΡΓΟΥΛΗΣ }.

Ο ‘Λύσις’ είναι πλατωνικός διάλογος ,που έχει ως υπόθεση την φιλία, η οποία μεταξύ των αρχαίων Ελλήνων ήταν ιδιότυπο συναίσθημα, το οποίο δεν είναι ούτε έρως, ούτε η σύγχρονη φιλία, υπότιτλος δε του διαλόγου είναι «η περί φιλίας, μαιευτικός». Ο Πλάτων θέτει το ερώτημα :

Δ. Ελάσσονες Σωκρατικοί Διάλογοι .Λύσις : Ο άνθρωπος έχει ένα τέτοιο φυσικὸν « αγαθόν » που αποτελεί το πιο αξιαγάπητο πράγμα στη ζωή. Η φιλία, στην πληρέστερη έννοιά της, είναι δυνατή μόνο μεταξύ «των αγαθών ».

U. WILAMOWITZ – MOELLENDORFF – » Πλάτων , τα χρόνια της νεότητας », { σελ.313- 15 }.

Ο Σωκράτης κάνει ένα απότομο πέρασμα από τη φιλία στην αγάπη – για τους αρχαίους ήσαν δύο εντελώς διαφορετικές σχέσεις – και εκβιάζει την συναίνεση ,πως η αγάπη ενός αληθινού εραστή πρέπει να ανταποδίδεται με φιλία.

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Λύσις »,{ εισ. ΚΑΚΤΟΣ }.

Το καλό δεν γίνεται φιλικό σε μας εξαιτίας του κακού, αλλά εξαιτίας της ενδιάθετης επιθυμίας στον άνθρωπο.

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Λύσις »,{ εισ.: ΑΠ.ΤΖΑΦΕΡΟΠΟΥΛΟΣ }.

Τα προσφιλή [οικεία ] σ’ εμάς πράγματα είναι πολλά και αποτελούν μία κλιμακωτή σειρά .Έτσι πρέπει να υπερβούμε όλες τις ενδιάμεσες βαθμίδες της κλίμακος για να φθάσουμε στο απολύτως « φίλον », το αγαθόν.

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Λύσις »,{ εισ.: Ν.Μ.ΣΚΟΥΤΕΡΟΠΟΥΛΟΣ }.

Στην εισαγωγή του διαλόγου είναι έντονα αισθητή η ατμόσφαιρα της αττικής παιδεραστίας. Αυτό το ερωτικό κλίμα συνδέεται ,ως ένα βαθμό, με το θέμα του διαλόγου.. . Ωστόσο στον» Λύσι » η φιλία δεν περιορίζεται στο ερωτικό πλαίσιο ,αλλά έχει έναν ευρύτερο χαρακτήρα με διαφορετικούς τύπους της φιλικής σχέσης. Οι δύο διάλογοι [ Λύσις -Χαρμίδης ] συγγενεύουν προβάλλοντας ανάγλυφα την παιδαγωγική όψη της προσωπικότητας του Σωκράτη.

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Λύσις »,{ εισ. : ΑΝΔΡ. ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΥ }.

Αγαπάμε κάτι ,που το έχουμε ανάγκη, που το στερούμαστε .Απαιτείται συνεπώς η παρουσία ενός μικρού κακού για να προκαλέσει την επιθυμία του αγαθού. Το απολύτως αγαθόν ,επειδή έχει αυτάρκεια ,είναι αδύνατον να αγαπά.

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Λύσις »,{ εισ. : ΔΗΜ. ΤΖΩΡΤΖΟΠΟΥΛΟΣ } , [ σελ.485 – 493 ].

Η αληθινή αιτία για την φιλία αναζητείται στην τάση μας να επιδιώκουμε το »πρώτο φίλον’‘ , το οποίον αγαπάμε, επειδή μας είναι »φύσει οικείον». Η φιλία ή αγάπη ως πνευματικό φαινόμενο συνιστά τμήμα της πνευματικής μας ύπαρξης ,που διαφοροποιείται από την επιθυμία ως συστατικό στοιχείο της καθημερινής μας ύπαρξης.




Ετυμολογική και γραμματική έρευνα και προσπάθειες  προσέγγισης της σημασίας της λέξεως.

ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΥ – » Ανώμαλα ρήματα της αρχαίας ελληνικής γλώσσης ».

ΠΑΝ.ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΥ – » Λεξικό ρημάτων της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσας ». 

ΠΑΝ.ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΟΥ -» Λεξικό απάντων των ρημάτων ».

1. Φιλώ =/= Εχθαίρω , Μισώ   2 .Φίλος =/= Εχθρός .

Ι.ΠΑΝΤΑΖΙΔΟΥ – » Ομηρικόν Λεξικόν ».

ΙΩ .ΣΤΑΜΑΤΑΚΟΥ – »Λεξικόν της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσης ». 

Φιλότης { < φίλος }. Φίλτατος  = φίντατος . Φιλτίας  = Φιντίας.

H. LIDDELL & R .SCOTT – » Mέγα λεξικόν της Ελληνικής  γλώσσης  ».

Διαφέρει η φιλία [ φιλική αγάπη ] από τον έρωτα , όπvς διαφέρει η amicitia από το amor. Ο Όμηρος χρησιμοποιεί το  κύσω αντί του φιλώ.

J.B.HOFMANN – » Ετυμολογικόν λεξικόν της Αρχαίας Ελληνικής ».

Φιλία ,φιλέω, φίλημα , φίλτρο.

ΑΠΟΛΛΩΝΙΟΥ του ΣΟΦΙΣΤΟΥ – » Λεξικόν κατά στοιχείον ΙΛΙΑΔΟΣ και ΟΔΥΣΣΕΙΑΣ ».

ΗΣΥΧΙΟΥ  του ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΩΣ   – » Λεξικόν ».

Φίλος και φιλότης.

TH.GAISFORD S.T.P. – Μέγα Ετυμολογικόν Λεξικόν ».

Φιλία – Φιλητής / Φιλήτης – Φίλιος Ζευς.

ΑΜΜΩΝΙΟΥ – » Λεξικόν ομοίων και Διαφόρων λέξεων ».

Διαφέρει το φιλείν από το κυνείν ,όπως  και το φίλος από το εταίρος.

ΣΟΥΔΑ / ΣΟΥ’Ι’ΔΑ – » Λεξικόν ».

Φιλητής και Φιλήτης , Φιλία ,Φίλιος. Φίλος α’, β’, γ’.

ΙΩ. ΖΩΝΑΡΑ – » Λεξικόν ».

Φίλος ,φίλον και φιλία.

ΑΝΘ. ΓΑΖΗ – » Λεξικόν της ελληνικής γλώσσης »,[Γ’].

Φίλος, φίλη ,φίλον.

Δ. ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΥ – » Μέγα λεξικόν της ελληνικής γλώσσης »

Φιλία, φίλιος-α-ον.

ΙΔΡ.ΜΑΝ.ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗ – » Λεξικό της κοινής νεοελληνικής ».

Φιλία.

P. CHANTRAINE – » Ετυμολογικό λεξικό της αρχαίας ελληνικής ».

Φίλος. Στις υπόλοιπες Ινδοευρωπαϊκές γλώσσες καμμία λέξη δεν μπορεί να συγκριθεί με την ρ. *{ φιλ ή φιλο}.

ΠΑΠΥΡΟΥ – » Λεξικό της Ελληνικής γλώσσας ».

Φίλος-η-ο.

Γ.ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗ  – » Ετυμολογικό λεξικό ».

Η  λέξη φίλος απαντάται στις Μυκηναϊκές  επιγραφές.

Κ. ΔΟΥΚΑ – » Λεξικόν διεθνών λέξεων του Ομήρου ».

Φίλος { φίλος }.

ΑΡΙΣΤ. Ε. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗ – » Η Οικουμενική διάσταση της Ελληνικής γλώσσας ».

Φιλία [ philia }.

Α. ΤΖΙΡΟΠΟΥΛΟΥ ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ – ‘ Αρχιγένεθλος Ελληνική Γλώσσα ».

Fils [ υιός ] , Fille [ θυγατέρα ].

ΕΥΣΤΡ. ΤΣΑΚΑΛΩΤΟΥ – » Λεξικόν Ελληνο-Λατινικόν ».

Αmicus ,amo,amor, jungo.

ΣΤΕΦ. ΚΟΥΜΑΝΟΥΔΗ – » Λεξικόν Λατινοελληνικόν ».

Αmicitia,amico,amor ,Αmor.

ΕΥΣΤΡ. ΤΣΑΚΑΛΩΤΟΥ – » Λεξικόν Λατινο-Ελληνικόν ».

Φιλητός, φίλητρον ,φιλία, φίλιος, φιλόω-ώ .

Γ. Χ. ΠΡΙΝΙΑΝΑΚΗ – » Η γλώσσα των Ελλήνων είναι η γλώσσα που ομιλεί η φύση», { σελ.70 }.

Από το φλάω το φιλάω.

Α. ΤΖΙΡΟΠΟΥΛΟΥ ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ – » Ο εν τη λέξει Λόγος ».

Φιλότης.

ΕΥΡΙΠΙΔΟΥ » Ίων » , { στ.730-32 }.

Ευχάριστο πράγμα είναι να μοιράζεσαι τις χαρές και παρηγοριά τις λύπες με τους φίλους.

ΔΙΟΓΕΝOYΣ  ΛΑΕΡΤΙΟΥ – » Bίοι Φιλοσόφων » .ΕΜΠΕΔΟΚΛΗΣ { 76 }.

Φιλότης { = έλξις }  –  Νείκος  { =άπωσις }.

ΟΜΗΡΟΥ – ‘‘ Ιλιάς » , { Γ , 441- 446 }.

Φιλοτήσια  έργα  = ερωτικό σμίξιμο. Η Φιλότης  είναι ομηρική λέξη. Δεν έχει βέβαια  την σημερινή έννοια  ,του φιλιού αλλά της ‘αγάπης’  και της ερωτικής συνευρέσεως.

ΑΠ.ΓΟΝΙΔΕΛΗ – » Η Γένεση κατά τους αρχαίους Έλληνες », { Ε’} ,[ σελ.111-117 ].

Α’. Φιλότης { < φίλος }.

ΣΟΦΟΚΛΕΟΥΣ   -‘ Αντιγόνη ‘, { στ.521 }.

Στα  λόγια της Αντιγόνης  εντοπίζεται  και το εννοιολογικό δίπολο : Συμφιλείν [ συν + φιλέω-ώ ] – Συνέχθειν [ συν + εχθαίρω } .Φιλώ  – Εχθαίρω { < *έχθος [ = μίσος ] > εχθρός  . Εχθός = ο εκτός της πόλεως ,της  χώρας κ.τ.λ }.Κατά λέξη : συμφιλώ = αγαπώ μαζί με άλλους ,συναγαπώ και συνεχθαίρω = μισώ μαζί με άλλους, συμμισώ. Και οι δύο λέξεις είναι πεποιημένες [ποιητικές ] από τον Σοφοκλή.

ΙΩ. ΓΡΥΠΑΡΗ – » Σκαραβαίοι και Τερρακότες ». Ο όρθρος των ψυχών { 1928 }.

Ξημερώνει μετά από αιματηρή μάχη κι ο κάμπος είναι στρωμένος από μαυρισμένα κορμιά . Πάνω από τις εφήμερες φιλίες και έχθρες η μοίρα των σκοτωμένων να γίνουν βορά στ’ αγρίμια και στα όρνια. Σκληρή υπενθύμιση ,ότι κοινή είναι η μοίρα των θνητών εχθρών και φίλων : το ‘μόρσιμον ήμαρ‘ θα ‘ρθει για όλους στο τέλος.

 H αναγκαιότητα της φιλίας – Η εύνοια – Το αντιπεπονθός – Ποία είναι  η πραγματική  φιλία – Η  φιλία των αγαθών  και  των ομοίων  κατ’ αρετήν – Η πραγματική φιλία θέλει ισότητα – Η πολυφιλία – Είδη φιλίας .

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – » Ηθικά Νικομάχεια », { 1155 a }.

Η φιλιά είναι αναγκαιότατο πράγμα στην ζωή του ανθρώπου.

Κατά τη γνώμη μου, μητέρα της φιλίας είναι η φύση και όχι η ανάγκη. Υπάρχει μια φυσική κλίση της ψυχής, μια τάση να αγαπήσουμε και σ’ αυτό το συναίσθημα δεν εμπεριέχεται ο υπολογισμός και το συμφέρον. Θα μπορούσε κανείς να το διαπιστώσει αυτό και στα ζώα ακόμη.

Η εύνοια στρέφεται γι’ αυτόν ή για εκείνο τον λόγον και προς πρόσωπα, που μας είναι άγνωστα και που δεν έχουμε καμμία επαφή. [ π.χ. για έναν ξένο μουσικό ].Ακόμη δεν εκδηλώνεται με πράξεις .Η φιλία αναπτύσσεται μεταξύ γνωστών προσώπων και στηρίζεται στην αμοιβαιότητα των συναισθημάτων και των πράξεων.

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – » Ηθικά Νικομάχεια », { Θ’ .1167 a  }.

Η εύνοια  { ευ + νους } φαίνεται ότι έχει τα χαρακτηριστικά της φιλίας ,αλλά  όμως  δεν είναι φιλία. Ομοιάζει  με την αρχή  της φιλίας.   Η εύνοια  είναι μια αδρανής φιλία.

Γ. ΛΑΘΥΡΗ – » ‘Όροι’  του Σπευσίππου ».

Εύνοια ,συμπάθεια[ ασπασμός ] ανθρώπου προς άνθρωπον.

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ  – » Ηθικά Νικομάχεια », { 1155 b }.

Η φιλία είναι  ευμένεια { εύνοια  } που υπάρχει κατά την αμοιβαία ανταπόδοση { αντιπεπονθός } ,δηλ. κατά την περίσταση αμοιβαιότητα .,

Τι είναι φιλία ; ‘Εύνοια εν αντιπεπονθόσιν». Οι σχέσεις με τα άψυχα δεν λέγονται φιλίες.

ΠΑΝ.ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΥ – » Λεξικό ρημάτων της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσας ‘‘. 

Αντιπεπονθός [ Μτχ . ουδ. γέν. ,Ενεργ., Πρκμ . του ρ. αντιπάσχω < αντί + πάσχω : υποφέρω , υφίσταμαι και εγώ [ αμοιβαίως ] } = αμοιβαιότης.

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – » Ηθικά Νικομάχεια », { Ε’. 1132 b }. 

ΤΟ ΑΝΤΙΠΕΠΟΝΘΟΣ = Το καθ’ αμοιβαιότητα δίκαιον .

 

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – » Ηθικά Νικομάχεια », {Ε’. 1133 a }.                                                                       

Ο βωμός των Χαρίτων. Η ανταπόδοση του καλού.

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – » Ηθικά Νικομάχεια », { Η’.1159 a  }.

KΛΑΣΣΙΚΑ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΑ – » Δάμων και Φιντίας ».

Το πιο συγκινητικό παράδειγμα αληθινής φιλίας.

ΔΑΜΩΝ – ΦΙΝΤΙΑΣ – ΔΙΟΝΥΣΟΣ.

GAIUS JULIUS HYGINUS – » Fabulae ».[ CCLVII ]. Qui inter se amicitia iunctissimi fuerun .

ΥΓΙΝΟΥ – »Μύθοι». [ 257 ]. Αυτοί που ήσαν πιο ενωμένοι [ στενοί ] φίλοι μεταξύ άλλων.

Εκτός από τον Αχιλλέα με τον Πάτροκλο ή τον Αλέξανδρο με τον Ηφαιστίωνα, πιστοί φίλοι ήσαν και : << Ο Πυλάδης, γιος του Στρόφιου, με τον Ορέστη, γιο του Αγαμέμνονα. Ο Πειρίθους, γιος του Ιξίωνα, με τον Θησέα, γιο του Αιγέα. Ο Αχιλλέας, γιος του Πηλέα, με τον Πάτροκλο, γιο του Μενοίτιου. Η Διομήδης, γιος του Τυδέα, με τον Σθένελο, γιο του Καπανέα. Ο Πηλέας, γιος του Αιακού, με τον Φοίνικα, γιο του Αμύντορα. Ο Ηρακλής, γιος του Ιόβη, με τον Φιλοκτή-τη, γιο του Ποίαντα. Ο Νίσος ήταν φίλος του Ευρύαλου και πέθανε γι’ αυτόν. Ο Αρμόδιος και ο Αριστογείτονας {*} είχαν αδελφική αγάπη.

Harmodius et Aristogiton ΑΡΜΟΔΙΟΣ ΚΑΙ ΑΡΙΣΤΟΓΕΙΤΩΝ .

{*}. Ο Αρμόδιος και ο Αριστογείτων ήσαν οι γνωστοί τυραννοκτόνοι, που φόνευσαν τον Ιππία ,υιόν του Πεισιστράτου.

ΛΟΥΚΙΑΝΟΥ – » Άπαντα » . Τόξαρις ή περί φιλίας.

Ο Σκύθης Τόξαρις υπερηφανεύεται στον Μνήσιππον, ότι μόνον οι Σκύθες γνωρίζουν τί σημαίνει αληθινή φιλία κι όχι οι Έλληνες Ο Μνήσιππος το αρνείται και στο τέλος της λογομαχίας βάζουν ένα στοίχημα .Ο Τόξαρις ,αν χάσει θα κόψει το δεξί του χέρι ,ενώ ο Μνήσιππος την γλώσσα του .Θα διαγωνιστούν φέρνοντας πέντε παραδείγματα φιλίας ο καθένας .Στο τέλος -ελλείψει και κριτή – γίνονται και οι δύο φίλοι.

Αβαύχας και Γυδάνης . [ Ο Αβαύχας χρησιμοποιεί το ίδιο επιχείρημα με την Αντιγόνη του Σοφοκλέους ].

ΜΟΝΤΑΙΝΙΟΥ – »Δοκίμια »,[ Ι .28 }.Περί φιλίας.

Το ύψιστο σημείο της τελειότητας στην συναναστροφή είναι η φιλία. Φιλίες μπορούν να κριθούν εκείνες ,όπου οι χαρακτήρες στερεώθηκαν και ωρίμασαν με τα χρόνια.

ΙΩ.ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ – »  Έργα ».Υπόμνημα εις το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιον » [ τομ.66 , 67 }.

Ομιλίαι ΜΗ’ ,ΝΘ’, Ξ’. Απόδοσις – Σχόλια :ΔΙΟΝ. Μ. ΜΠΑΤΙΣΤΑΤΟΥ Θεολόγου (ME’-MH’) , ΙΩ.Γ. ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ θεολόγου – φιλολόγου (ΝΔ’ – Ξ’).

Φιλία δεν είναι το »δούναι και λαβείν’‘ .Η φιλία δεν είναι μέσο εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο ούτε συνεργα-σία ανθρώπων με βάση τα υλικά αγαθά , αλλά μία αγνή πνευματική σχέση ανθρώπων, πού στηρίζουν ο ένας τον άλλον δίχως να λαμβάνουμε υπόψιν υλικά εμπόδια. Η φιλία είναι πάνω από όλα ζήτημα πνευματικής αρετής.

ΑΛ. ΝΕΧΑΜΑ – » Περί φιλίας »,{ σελ. 37 , 49 }.

«Ο φίλος είναι ένας άλλος εαυτός» .

»AΝΤΙΟ ΦΙΛΕ » { 1968 }.Σκηνοθεσία Ζαν Βωτρέν, σενάριο Σεμπαστιάν Γιαπριζό .Γαλλo-ιταλική αστυνομική νεο-νουάρ ταινία .




ΝΕΩΤ.ΕΓΚΥΚΛ. ΛΕΞΙΚΟΝ του ‘ΗΛΙΟΥ ‘ – »Το αρχαίον ελληνικόν πνεύμα » {σελ.71 }.

Κ.Δ.ΓΕΩΡΓΟΥΛΗ- » Αριστοτέλης » : Πίναξ Ηθικών Αρετών.»

Από τις αρετές τις μεν αποκαλούμε διανοητικές [ σοφία, σύνεση ,φρόνηση ] και τις άλλες ηθικές [ ελευθεριότητα ,σωφροσύνη ] ,επειδή προσδιορίζουν το ήθος [ χαρακτήρα ] ενός ανθρώπου .

Η αρετή ως «μεσότητα » αποδίδεται -από τον Αριστοτέλη- μόνο στις Ηθικές Αρετές,. Αυτές δεν έχουν σχέση με τις «διανοητικές αρετές» οι οποίες αναφέρονται στην ενεργητικότητα του νου και του λόγου Τέτοιες διανοητικές αρετές τυγχάνουν η σοφία, η σύνεσις και η φρόνησις. (ΗΘ. Νικ. 1103α 5). Ως προς αυτές δεν ισχύει ο χαρακτηρισμός της μεσότητος. Οι υπόλοιπες αρετές δεν αναφέρονται στον ΝΟΥΝ , αλλά στο ΗΘΟΣ, δηλαδή στην βουλητική ηθική πράξη και γι’ αυτόν τον λόγον καλούνται Ηθικές.

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – ‘‘ Ηθικά  Ευδήμεια »  { Β’. 1221 a }.

ΚΟΛΑΞ : ο  παρ’ αξίαν  επαινών. Αυτός που εγκωμιάζει τινά ή τι χωρίς να το αξίζει με υπερβολικές φιλοφρονήσεις ή φιλοφροσύνες .ΦΙΛΟΣ : ούτε  κόλακας ,  ούτε  εχθροπαθής .Η φιλική διάθεση που αρμόζει στην περίσταση , η εύνοια. ΑΠΕΧΘΗΣ  { εχθροπαθής } : o επαινών λιγότερον απ’ όσο  πρέπει .Ο δύσκολος ,» δυσκοίλιος», δύστροπος άνθρωπος.

ΈΛΛΕΙΨΗ [-] ΜΕΣΟΝ { =ΟΡΘΟΝ }ΥΠΕΡΒΟΛΗ [+] 

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ – » Πώς αν τις διακρίνοιε τον κόλακα τού φίλου » { 1. 25 }.

Ο κόλακας είναι επικίνδυνος -γιατί χρησιμοποιεί το χαρακτηριστικό όπλο του φίλου, την παρρησία -κάνει τον καθέ-να να αυταπατάται, να μη γνωρίζει τον εαυτό του και όλα τα καλά και τα κακά που τον αφορούν. Πρέπει κάποιος να αποβάλει από μέσα του την φιλαυτία και την οίηση ,γιατί αυτή είναι που αρχίζει πρώτη τις κολακείες και μας κάνει πιο τρωτούς στους θύραθεν κόλακες,

ΠΛΑΤΩΝΟΣ » Γοργίας » {463 a -b }.

Η κολακεία είναι τέχνη, όπως η οψοποι’ι’κή  [ οψοποιός : ο παρασκευάζων όψα= εδέσματα .Εξ ου και η λέξη οψάριον ή ψάρι].

Οι ευρύτερες «τέχνες» που αντιστοιχούν στις δύο υποστάσεις του ανθρώπου είναι η πολιτική για την ψυχή και αυτή που χαρακτηρίζεται ως ιατρική και γυμναστική για το σώμα. Η πολιτική έχει αντίστοιχό της στο σώμα την γυμναστική, ενώ ως αντίστοιχο της ιατρικής τίθεται η δικαιοσύνη. Οι τέσσερις τούτες επιζητούν την βελτίωση του σώματος και της ψυχής, ανάλογα με τον τομέα για τον οποίον έχουν ταχθεί. Οι μεταξύ τους αντίστοιχες ενεργούν κατά τον ίδιο τρόπο ό,τι επιτελεί η μια για την ψυχή, επιτελεί η αντίστοιχή της για το σώμα.

ΘΕΟΦΡΑΣΤΟΥ – » Χαρακτήρες ».

Β’. Περί κολακείας.

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ – » Περί παρασίτου » { 841 – 43 }.

Η παρασιτική [ ενν. τέχνη ] είναι το επάγγελμα του παρασίτου, το να σιτίζεται κάποιος από το τραπέζι άλλου.

Δ. ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΥ – » Μέγα λεξικόν της Ελληνικής Γλώσσης ».

Κόλακας και παράσιτος . »Καλλίτερα να πέσεις στα ‘χέρια’ κορακιών παρά κολάκων ».

G. HAMILTON – » Ο Αχιλλέας θρηνεί τον θάνατο του Πατρόκλου » { 1760 -63 }.



ΚΗ‘. Περὶ της Tιμής, Αρετής, ̓Αφθονίας και Φιλίας.

ΙΣΟΚΡΑΤΟΥΣ – » Προς Νικοκλέα » { 8 }.

Να αποκτάς φίλους ,που είναι σύμφωνοι με τον χαρακτήρα σου.

Η φιλία μεταξύ ίσων και μεταξύ εκείνων ,που διαφέρουν κατά την θέση και την ιδιότητα. Η σταθερότητα της φιλίας έγκειται μάλλον στο να αγαπά κανείς παρά να αγαπιέται .Η φιλία όπως και το δίκαιον είναι αποτέλεσμα της αμοιβαίας επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων .

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – » Ηθικά Ευδήμεια » [ Η’. 1239 a ,1242 a ].

Υπάρχουν τρία [ 3 ] είδη φιλίας : από αρετή ,από συμφέρον και από ηδονή. Αυτές [ οι φιλίες ] μπορούν να διαιρεθούν σε δύο τάξεις : αυτές ,που βασίζονται στην ισότητα και αυτές ,που στηρίζονται στην ανισότητα [ υπάρχει υπεροχή του ενός από τους δύο φίλους ]. Η οικογένεια είναι ένα είδος φιλίας.

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ – » Περί πολυφιλίας » { 2 -6 ,8-9 ].

O άνθρωπος, που έχει πολλούς φίλους μοιάζει με τις ακόλαστες [ non castigatus ] γυναίκες. Όταν ο Σωκράτης ρώτησε τον Μένωνα ,τί είναι αρετή , αυτός άρχισε να απαριθμεί πολλές αρετές. Τότε ο Σωκράτης του απάντησε ,ότι δεν γνώριζε ούτε μία αρετή ,διότι αντί για μία του απάντησε με σμήνος αρετών. Η δυάδα [ φιλικοί δεσμοί μεταξύ δύο προσώπων ] είναι το μέτρο της φιλίας .

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – » Ηθικά Ευδήμεια » {Η’. 1245 b }.   

» ουδείς φίλος ω πολλοί φίλοι » [ αυτός που έχει πολλούς φίλους δεν έχει φίλο ].

ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ – » Ιέρων ή τυραννικός » { III }.

Ασφαλώς οι πιο σταθερές αγάπες θεωρούνται εκείνες των γονιών για τα παιδιά τους, των παιδιών για τους γονείς, των αδελφών για τους αδελφούς, των γυναικών για τους άντρες τους, και των φίλων για τους φίλους.

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Πολιτεία » { Α’. 351 c-d }.

Η αδικία δημιουργεί ταραχές και μίσος και εχθροπραξίες του ενός προς τον άλλο, ενώ η δικαιοσύνη φέρνει ομόνοια και φιλία.

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – »Κλειτοφών », { 409 d-e }.

Η φιλία είναι πάντα καλό και ποτέ κακό . Η φιλία των παιδιών και των θηρίων δεν αποτελούν φιλία, γιατί αυτές οι φιλίες είναι περισσότερο βλαβερές παρά καλές. Η πραγματική και αληθινή φιλία δηλώνεται πιο καθαρά με την λέξη ομόνοια. Η φιλία είναι κάτι αγαθό και έργο της δικαιοσύνης.

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Επιστολαί » { Θ’ }.

Ο Πλάτων συμβουλεύει τον τύραννο του Τάραντα και Πυθαγόρειο φιλόσοφο Αρχύτα : »κανείς από μας δεν γεννήθηκε μόνο για τον εαυτό του ,αλλά ανήκουμε στην πατρίδα, στους γονείς και στους φίλους.

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ – » Ερωτικός », { 16 }.

Είδη φιλίας .

ΔΙΟΓΕΝΟΥΣ ΛΑΕΡΤΙΟΥ – » Βίοι Φιλοσόφων ».ΠΛΑΤΩΝ [ 81 ].

Είδη φιλίας .



ΖΩ’Ι’ΤΣΑ Κ.ΤΕΝΤΑ – » Πλουτάρχου ΕΡΩΤΙΚΟΣ : Μία νέα ανάγνωση » .[ Διδακτ. Διατρ. Δ.Π.Θ ] ,{ σελ.53 }.

Ο Διογένης ο Λαέρτιος μας πληροφορεί, ότι αυτός ο διαχωρισμός της φιλίας οφείλεται στον Πλάτωνα, δεν μας δίνει όμως κάποια περαιτέρω διευκρίνιση για το κείμενο που τον περιείχε. Ούτε ο Πλούταρχος αναφέρει τον Πλάτωνα ως πηγή του.

CICERONE – » Laelius De Amicitia » [ VI ]. ΚΙΚΕΡΩΝΟΣ – » Περί Φιλίας » { σελ.30-32 }.

Εκτός από τη σοφία, η φιλία είναι ίσως το μεγαλύτερο δώρο που έχουν δώσει οι θεοί στον άνθρωπο. Η πραγματική φιλία κάνει την ευτυχία μεγαλύτερη και τη δυστυχία λιγότερο οδυνηρή γιατί μοιράζει το βάρος της.

Τ. ΒΟΥΡΝΑ – » Αισώπου μύθοι ‘ { * } .

3. Αετός και ̓Αλώπηξ. (S. 1. C. 1 et p. 279 sq. F. 1.) .

CAR. HALM – » Αισωπείων μύθων συλλογή » { σελ. }.

Όφις και Καρκίνος.

{*}. Οι ερμηνείες και τα συμπεράσματα στο τέλος των μύθων είναι ενός πολυμαθούς και λογίου βυζαντινού μοναχού ,του Μάξιμου Πλανούδη, τα οποία ενίοτε προσεγγίζουν την πραγματικότητα σε κάποια βασικά σημεία κι άλλες φορές όχι. Πολλά μάλιστα από τα γεγονότα των μύθων , αναφέρονται και στο «Συμπόσιο των Επτά Σοφών» του Πλουτάρχου, όπου μάλλον τα δανείστηκε.

ΜΕΝΑΝΔΡΟΥ – » Γνώμαι μονόστιχοι » [ σελ. 333-34 }.

H φιλία σε μονόστιχα { έμμετρη απόδοση : Ζωή Φυτούση }.

ΑΝ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗ – » Λεξικόν κυρίων ονομάτων: μυθολογικό, ιστορικό, γεωγραφικό ».

Η Φιλία.


ΦΙΛΙΑ – ΑΓΑΠΗ .

Ποία η σχέση της φιλίας με την εντολή της αγάπης στο κατά Ιωάννην ευαγγέλιον ;   Βλ. <<Η εντολή της αγάπης >>.


ΙΩ. ΓΡΥΠΑΡΗ – » Σκαραβαίοι και Τερρακότες ». Ο όρθρος των ψυχών { 1928 }.

ικόνα πεδιάδας τα ξημερώματα ύστερα από μια αιματηρή μάχη, όπου δε βλέπει κανείς παρά μονάχα συντρίμμια και κορμιά στρωμένα. Πάνω από τις περαστικές έχθρες, η μοίρα των σκοτωμένων που βρίσκονται ανακατωμένοι και είναι όλοι τους τροφή για τα όρνια, μπορεί να μας θυμίσει πως η ανθρώπινη μοίρα στο τέλος είναι κοινή για όλους.

N. POUSSIN – » The Birth of Bacchus » { 1657 }.

Διακρίνουμε τον αγγελιοφόρο των Θεών Ερμή ,που φέρνει στις Νύμφες ένα μωρό [ Βάκχο ], τον Πάνα με τον αυλό του ,τον Δία πάνω σε ένα σύννεφο να δέχεται ένα ποτό από την Ήβη, έναν αετός να κάθεται στην άκρη του σύννεφου και κάτω δεξιά έναν νεκρό.

ΤΑ ΑΓΡΑΦΑ ΔΟΓΜΑΤΑ .

Σχεδόν όλα τα έργα του Πλάτωνα είναι διάλογοι τρόπον τινά θεατρικοί και όχι επιστημονικά δοκίμια. Οι προσωπι-κές απόψεις του ποιητή -φιλοσόφου περί αγαθού είναι αδύνατον να βρεθούν καταγεγραμμένες ,διότι ΔΕΝ έγραψε ποτέ τίποτα γι’ αυτό . Ο Αριστοτέλης γράφει για κάποια » ΑΓΡΑΦΑ ΔΟΓΜΑΤΑ » τού δασκάλου του , τα οποία δίδασκε μόνο μέσα στην σχολή και μόνο στους μαθητές του.

A.E.TAYLOR – » Πλάτων ,ο άνθρωπος και το έργο του » { σελ. 30 }.

Β’. ΤΑ ΠΛΑΤΩΝΙΚΑ ΕΡΓΑ. Η »άγραφη διδασκαλία » [ άγραφα δόγματα ].

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Φίληβος » { 16 c, 18 e -19 b}.

Όσα υπάρχουν ,αποτελούνται από ένα κι από πολλά. Το πέρας και το άπειρον ενυπάρχουν σ’ αυτά σαν ιδιότητες σύμφυτες. Η ιδέα του απείρου δεν πρέπει να αποδίδεται στο πλήθος, προτού εξακριβωθεί το σύνολο του αριθμού του, που υπάρχει ανάμεσα στο άπειρο και στο ένα.

ΕΝ ΚΑΙ ΠΟΛΛΑ.

Το καθένα απ’ αυτά τα δύο [ φρόνηση και ηδονή ] είναι ένα. Υπάρχουν ή όχι είδη ηδονής και φρονήσεως ; Πόσα και ποία είναι αυτά; Πώς συνδέονται το εν και τα πολλά ;

A.E.TAYLOR – » Πλάτων ,ο άνθρωπος και το έργο του » { σελ.475-76 }. ΦΙΛΗΒΟΣ.

Ο ΠΛΆΤΩΝ θέλησε να γράψει βιβλίο, που θα προσέφερε υπαινιγμούς, ικανούς ίσως να επιτρέψουν σε ανθρώπους με δημιουργική σκέψη να ανακαλύψουν την σκέψη του με επίμονη προσωπική περισυλλογή.



Η  απόδοσις των αρχαίων κειμένων δεν είναι φωτογραφική . Συνεπώς βασίζεται, αλλά ενίοτε δεν ταυτίζεται απόλυτα με αυτή των μεταφραστών συγγραφέων .

Τα περισσότερα  αρχαία κείμενα ,από όσα χρησιμοποιήθηκαν ,μπορείτε να τα αναζητήσετε στο διαδίκτυο ,όπως στα πολύ χρήσιμα »google books » ,» wikisource» , »anemi » ,» πύλη» κ. α





S .BOTTICELLI – » Mystic Nativity » { 1500-1 }.

Είναι το μοναδικό έργο του Μποτιτσέλι ,που φέρει χρονολογία και υπογραφή και είναι σε καμβά χωρίς τελάρο για να μπορέσει μετά να τον τυλίξει και να τον κρύψει ! ! ! Στο πάνω μέρος υπάρχει μία επιγραφή στα ελληνικά με σκοτεινό νόημα και αμφίβολες ερμηνείες : «Το έργο αυτό, ζωγράφισα εγώ, ο Αλεσάντρο, στο τέλος του έτους 1500, σε καιρούς ταραγμένους για την Ιταλία, στα μισά του χρόνου, πριν από την εκπλήρωση της προφητείας του 11ου Κεφαλαίου της Αποκάλυψης του Ιωάννη, την εποχή της δεύτερης πληγής της Αποκάλυψης, όταν ο Διάβολος εξαπολύεται ελεύθερος για τρία και μισό χρόνια. Μετά θα αλυσοδεθεί ξανά, σύμφωνα με το 12ο Κεφάλαιο, και θα συντριβεί ολοκληρωτικά, όπως σε αυτό το έργο».

ΚΕΝΤΡΟ : Ο Χριστός γυμνό βρέφος πάνω σε σεντόνι με τον Ιωσήφ [ πλάτη ]και την Παναγία ,που σκύβει ,αλλά δεν αγκαλιάζει το Θείον βρέφος σε στάβλο με ένα βόδι [ καθαρό ζώο ] κι ένα γαϊδούρι [ ακάθαρτο ζώο ]και πίσω τους μία σπηλιά – ΑΡ. : Τρεις Βασιλείς υποδέχονται τον Ιησού με άδεια χέρια ! – ΔΕΞ. : οι βοσκοί . -ΠΑΝΩ :Ο χρυσός θόλος του ουρανού με 12 αγγέλους ,που περιστρέφονται φορώντας κόκκινα, πράσινα και λευκά άμφια { Πίστη (λευκό), Ελπίδα (πράσινο) και Φιλανθρωπία ή αγάπη (κόκκινο) } , κρατούν κλαδιά ελιάς [ η Κυριακή των Βαΐων ονομαζόταν τότε Κυριακή των Ελαιών ] πλεγμένα με ειλητάρια ,που κάποτε ήταν χαραγμένα με τα 12 προνόμια ή αρετές της Παναγίας [ ψευτο-όραμα του Σαβαναρόλα ] και κρεμασμένα με στέμματα. Στην σκεπή της ξύλινης καλύβας ,καθισμένοι τρεις άγγελοι φορώντας κόκκινα, πράσινα και λευκά άμφια -ΚΑΤΩ : τρία ζεύγη αγγέλων [ έχουν κλαδιά ελιάς με κορδέλες που ρέουν που λένε: «Ειρήνη στη γη σε ανθρώπους καλής θέλησης» ] και ανδρών [ Ποίοι είναι αυτοί ; Αγκαλιάζονται ,παλεύουν ή κλαίνε ; ] μοτίβο που συνήθως υποβιβάζεται σε αποδόσεις της Εσχάτης Κρίσεως και της Δευτέρας Παρουσίας του Χριστού . -ΚΑΤΩ : επτά μικροσκοπικοί δαίμονες τρέχουν να βρουν καταφύγιο στον κάτω κόσμο μέσα από ρωγμές στα βράχια ,με μερικούς να καρφώνονται στα δικά τους δόρατα. Άραγε βρισκόμαστε σε μια εποχή μετάβασης και μεταμόρφωσης ;





Χαρμίδης ή περί σωφροσύνης.

Ο διάλογος «Χαρμίδης» είναι ο πρώτος αφηγηματικός διάλογος του Πλάτωνα και ανήκει στην πρώτη συγγραφική του περίοδο .Το κείμενον του »Χαρμίδου » περιέχεται σε 28 συνολικά χειρόγραφα ,που βρίσκονται σε διάφορες ευρωπαϊ-κές βιβλιοθήκες Από αυτά μεγαλύτερη σπουδαιότητα έχει το Βοδληιανόν ,το Ενετικόν και το Βιενναίον χειρόγραφον. Από τις αρχαιότερες εκδόσεις του Πλάτωνος σπουδαιότερες είναι του Έλληνα Μάρκου Μουσούρου στην Βενετία και του H.Stephanus [ Eρρ. Στεφάνου ] η οποία κατέστη παρα πολύ κοινή [ vulgata ]. ΠΡΟΣΩΠΑ : Χαρμίδης , Κριτίας { κριτής < κρίνω } ,Χαιρεφών { χαίρω + φαίνω } ,Σωκράτης [ σώζω + κράτος ].

ΧΡΟΝΟΣ : Ο διάλογος γίνεται την επομένη της επανόδου του Σωκράτους στην Αθήνα από την μάχη της Ποτίδαιας στην Χαλκιδική ,που είχε λάβει μέρος το 432 π.Χ. ΤΟΠΟΣ : Ο χώρος όπου γίνεται ο διάλογος είναι η παλαίστρα. του Ταυρέου [ που ήταν ιδιοκτήτης της παλαίστρας και παιδοτρίβης ].Ο Σωκράτης διηγείται λεπτομέρειες της μάχης και θέλει κι αυτός να μάθει τα νέα των ̓Αθηνών. Ο Κριτίας συναντά τον Χαρμίδη ,που πάσχει από πονοκέφαλο, κι ο Σωκράτης του προσφέρει ένα βότανο που έχει μαζί του εναντίον του πονοκεφάλου, που πρέπει όμως να συνδυασθεί με μια «επωδή» (ξόρκι) πριν το πάρει ο πάσχων. ΥΠΟΘΕΣΗ : Ο Σωκράτης ζητάει από τον Χαρμίδη να απαντήσει στο ερώτημα, τι είναι σωφροσύνη, πράγμα που αποτελεί και το κύριο θέμα του διαλόγου.

JAC. MATHAM – » Temperantia», { 1585-1589, Rijksmuseum }.

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – » Περί Αρετών και Κακιών », { 1249 b }.

ΙΕΡΟΚΛΕΟΥΣ – » Υπόμνημα εις τα Πυθαγορικά Χρυσά έπη », { 10}.

Η τετράδα αρετών για την αποτροπή τέτοιων κακών είναι η εξής :η φρόνηση για το λογικό μέρος, η ανδρεία για το θυμικό μέρος, η σωφροσύνη για το επιθυμητικό μέρος, και η δικαιοσύνη για όλες μαζί τις δυνάμεις.

ΣΤΟΒΑΙΟΥ ΑΝΘΟΛΟΓΙΟΝ – » Περί Αρετής »,{ Α’ }.64. Μετώπου Πυθαγορείου Μεταποντίου .

ΧΡ. ΡΩΜΑ – » Λεξικό ανεπτυγμένων εννοιών », { σελ.258-9 }.

Ι. ΠΑΝΤΑΖΙΔΟΥ – » Λεξικόν Ομηρικόν ».

Σ.ΔΩΡΙΚΟΥ & Κ.Χ»ΓΙΑΝΝΑΚΗ – » Το δίγαμμα F ».

J.B.HOFMANN – » Ετυμολογικόν Λεξικόν της Αρχαίας Ελληνικής ».

ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΥ – » Ανώμαλα ρήματα της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσης ».

ΙΩ. ΣΤΑΜΑΤΑΚΟΥ – » Λεξικόν της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσης ».

Η.LIDDELL & R.SCOTT – » Μέγα Λεξικόν της Ελληνικής γλώσσης ».

ΗΣΥΧΙΟΥ – » Λεξικόν ».

ΣΟΥΔΑ / ΣΟΥ’Ί’ΔΑ – » Λεξικόν ».

ΦΩΤΙΟΥ – » Λεξικόν συναγωγή ».

Στο αρχαίο γυμνάσιον ,θεωρείτο μεγάλης σπουδαιότητας και η αρχή των σωφρονιστών ,ως προς την αγωγή των νέων. Αυτοί είχαν έργο τους το να εμπνέουν στους νέους την αγάπη της σωφροσύνης και να προφυλάσσουν την αρετή αυτή από κάθε επιβλαβή επήρεια.

ΑΝΘ.ΓΑΖΗ – » Λεξικόν της Ελληνικής γλώσσης ».

ΣΚΑΡΛΑΤΟΥ Δ. του ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ – » Λεξικόν της Ελληνικής γλώσσης ».

Δ.ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΥ – » Μέγα λεξικόν της Ελληνικής γλώσσης ».

ΙΔΡ.ΜΑΝ.ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗ – » Λεξικό της κοινής Νεοελληνικής ».

P. CHANTRAINE – »Ετυμολογικό λεξικό της αρχαίας ελληνικής » & Παράρτημα .

Σως, σάος ,σάFος, σαό-φρων.

Γ.ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗ – » Ετυμολογικό Λεξικό της Νέας Ελληνικής γλώσσας ».

ΔΑΜ. ΣΤΡΟΥΜΠΟΥΛΗ – » Ετυμολογικό Λεξικό της Ελληνικής ».

Η .STEPHANUS – » Θησαυρός της Ελληνικής γλώσσης ».

ΕΥΣΤΡ. ΤΣΑΚΑΛΩΤΟΥ – » Λεξικόν Ελληνο-Λατινικόν ».

ΕΥΣΤΡ. ΤΣΑΚΑΛΩΤΟΥ – » Λεξικόν Λατινο- Ελληνικόν ».

E.A. SOPHOCLES – » Greek Lexicon of the Roman and Byzantine periods ‘.

Σωφρονισμός [= correction < corrigo } ,σωφρονιστικός { = corrective < corrigo }.

ΣΤΕΦ. ΚΟΥΜΑΝΟΥΔΗ – » Λεξικόν Λατινο-Ελληνικόν ».

ΑΝ. ΤΖΙΡΟΠΟΥΛΟΥ ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ – » Αρχιγένεθλος ελληνική γλώσσα ».

Γ.ΜΙΣΤΡΙΩΤΟΥ – » Ελληνική γραμματολογία Β’ », { σελ.514 }.

Υπόθεση τούτου του διαλόγου είναι η σωφροσύνη, στην οποία δίδονται διάφοροι ορισμοί.

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Χαρμίδης ».{ Εισαγωγή : ΒΑΣ.ΤΣΑΦΑΡΑ }.

5.ΘΕΜΑ ΤΟΥ ΔΙΑΛΟΓΟΥ ΚΑΙ ΠΡΟΘΕΣΙΣ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΣ. Στον διάλογον αυτόν ο Πλάτων δεν εξετάζει την σωφροσύνην από ηθικής απόψεως, αλλά από λογικής. Η έννοια της σωφροσύνης δεν είναι δυνατόν να αναλυθεί ,να μεταφρασθεί και να αποδοθεί στις ξένες γλώσσες διά μίας λέξεως.

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Χαρμίδης ».{ Εισαγ. Γ. ΜΙΣΤΡΙΩΤΟΥ }.

Ο φιλόσοφος στον »Χαρμίδη », παρά πάσαν προσδοκίαν δεν εξετάζει την σωφροσύνην υπό ηθικήν, αλλά υπό λογικήν έποψιν.

Ι. ΘΕΩΔΩΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ – » Φαίδρος », [ σελ.21-23 ].

Ό,τι ονόμαζαν οι αρχαίοι σωφροσύνη, δεν είναι άλλο από τον μετριασμό της ορμής, του πάθους, και γενικά της επιθυμίας από τη νοημοσύνη. Τούτο δημιουργεί και τον καθαρό ανθρωπισμό.

ΟΜΗΡΟΥ – » Οδύσσεια »,{ ψ,10-14 }.

Οι Θεοί μπορούν να παλαβώνουν τον πιο φρόνιμο, και πάλι φρόνιμο να κάνουνε τον σαλεμένο.

ΘΕΟΓΝΙΔΟΣ  – »Ελεγείες»,{ στ. 378-380 }.

H  σωφροσύνη είναι το αντίθετον της ύβρεως  , διότι είναι αντίστοιχα αρετή και κακία του επιθυμητικού { βουλητικού }.Η φρόνησις είναι αρετή του Λογιστικού μέρους της ψυχής. Άρα <<.. είτε στη σωφροσύνη είτε στην ύβρη στρέψει ο νούς …>>

Καλότυχοι είναι οι άνθρωποι που τις χαρές της Αφροδίτης με μέτρο και συγκράτηση τις δοκιμάζουν.

ΕΥΡΙΠΙΔΟΥ – Βάκχαι », { στ.314 – 18 }.

Δεν θα αναγκάσει ο Διόνυσος να σωφρονούν οι γυναίκες στην Κύπριν [ Αφροδίτην ] , αλλά εκ φύσεως υπάρχει αυτό { το σωφρονείν [ η σωφροσύνη των γυναικών ] ενυπάρχει στα πάντα για πάντα }.Πρέπει να σκεφτείς ,ότι η γυναίκα η σώφρων, και όταν βακχεύει, δεν διαφθείρεται.

ΓΡ. ΒΕΡΝΑΡΔΑΚΗ – » Ερμηνευτικόν λεξικόν ».

Ευρ. ‘Βάκχαι’‘,[ στ.314-16 }. << Δεν είναι ο Διόνυσος εκείνος, που θ ̓ αναγκάσει τις γυναίκες να είναι σώφρονες ( αν δεν είναι ] ως προς την Κύπριν [= Αφροδίτη ,θεά του έρωτα ].

ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΟΥΣ – » Πλούτος »,{ στ.563-4 }.

Αρετή του φτωχού είναι και η σωφροσύνη. Έργο δικό της είναι η ντροπή [ κοσμιότης ] έργο του πλούτου η αδικία .

ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΟΥΣ – » Νεφέλαι», [ στ.961-2 }.

Στην αρχαία αγωγή των παιδιών διδάσκονταν τα δίκαια και η σωφροσύνη είχε αξία.

Τ.ΑΠΟΣΤΟΛΙΔΗ / Γ.ΑΚΟΚΑΛΙΔΗ – » Αριστοφάνη – Νεφέλες » .

Ο Σωκράτης διδάσκει στην »σχολή» του.

ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ – » Απομνημονεύματα », { Α’. Κεφ. Ι ,16 }.

Ο Σωκράτης μιλούσε για τα ανθρώπινα πάντα εξετάζοντας τί είναι ευσεβές -ασεβές, τί δίκαιον- άδικον, τί σωφροσύνη -μανία

ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ – » Κύρου παιδεία »,{ Γ’.Ι }.

Επειδή η σωφροσύνη είναι ψυχική διάθεση [ πάθημα ] όπως η λύπη και η χαρά , δεν αποκτάται με την διδασκαλία και την άσκηση [ μάθημα ].

ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ – » Κύρου παιδεία »,{ Η’.Ι }.

Ξεχώριζε τη σεμνότητα [ αιδώ ] από την σωφροσύνη. Οι σεμνοί [ ντροπαλοί ] αποφεύγουν τις κακές πράξεις φανερά ,ενώ οι σώφρονες αποφεύγουν και τις κακές πράξεις και στα φανερά και στα κρυφά.




ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ  – » Ηθικά Ευδήμεια », III. { 1221 a } .

ΓΑΛΗΝΟΥ  – » Περί των Ιπποκράτους και Πλάτωνος δογμάτων » ,{ Ζ’. 1-3 }.

Ο εγκέφαλος ,η καρδιά  και το ήπαρ είναι οι αρχές των δυνάμεων οι οποίες μας διοικούν. Το ένα έχει εγκατασταθεί εντός του εγκεφάλου ,το δεύτερο εντός της καρδιάς και το τρίτο εντός του ήπατος .Ο  Πλάτωνας  παρομοιάζει το επιθυμητικόν  μέρος [της ψυχής ] με θηρίο ποικιλόμορφο και πολυκέφαλο, το θυμοειδές  με λέοντα και το λογιστικόν  με άνθρωπο .

ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΥ – » Ομηρικά προβλήματα », { 33.8 }.

Την ύβριν με τα πολλά κεφάλια, σαν την Λερναίαν Ύδραν, αποκεφάλισε.

ΚΛΑΣΣΙΚΑ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΑ – »Ο Προμηθέας ».

Ο Τιτάνας Προμηθέας πάσχει για την φιλανθρωπία του. Δεμένος στον Καύκασο κάθε μέρα ένας αετός του έτρωγε το συκώτι [ ήπαρ ] ,το οποίο ξαναμεγάλωνε την νύχτα κι ο αετός την άλλη μέρα το έτρωγε πάλι. Ως γνωστόν η» έδρα’‘ του Επιθυμητικού είναι το ήπαρ. Το ήπαρ είναι το μόνο από τα όργανα που αναπλάθονται στον άνθρωπο .Ποίες ήσαν αυτές οι επιθυμίες ,που τις κατέτρωγε καθημερινά ο αετός του Διός και βασάνιζαν τον Προμηθέα ;

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ -» Μεγάλα Ηθικά » [ Β’ ‘], { 1203 b }.

Ο Πλάτων άντλησε από την πηγή των Ομηρικών επών τα άλογα μέρη ψυχής και το λογικόν ,τα οποία μετέφερε στους διαλόγους του.

J. de RIBERA – »Tityus [ Tιτυός ] », { 1632 }.

O υιός του Διός, γίγαντας Tιτυός βασανίζεται όπως ο Προμηθέας : δύο αετοί του τρώνε το ήπαρ { έδρα των επιθυμιών }.



AΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – » Ηθικά Νικομάχεια », { Γ’.1117 b , 1118 a ,1118 b , 1119 a },{ ΣΤ’.1140 b }.

Σωφροσύνη ,ακολασία. Η σωφροσύνη έχει να κάνει με τις σωματικές ηδονές, αλλά όχι με όλες . Διότι όσοι χαίρονται με τα όσα βλέπουν με τα μάτια τους, όπως, για παράδειγμα, με τα χρώματα, τα σχήματα και τις ζωγραφιές, δεν χαρακτηρίζονται ούτε σώφρονες ούτε ακόλαστοι. Η σωφροσύνη και η ακολασία έχουν σχέση με εκείνες τις ηδονές που είναι κοινές στον άνθρωπο και στα ζώα και που κατά συνέπεια φαίνονται δουλικές και ζωώδεις. Αυτές είναι η αφή και η γεύση. Περισσότερο σχετίζεται με την ακολασία η πιο κοινή αίσθηση απ’ όλες : η αφή, και μάλιστα με την ηδονή που αυτή προκαλεί σε σχέση με ορισμένα σημεία του σώματος. Δίκαια θα μπορούσε να θεωρηθεί (η αφή) επονείδιστη, στον βαθμό που δεν προέρχεται από την ανθρώπινη, αλλά από τη ζωική μας υπόσταση. Το να απο λαμβάνει κανείς τέτοια πράγματα και να τα προτιμά πάνω απ’ όλα είναι ζωώδες.

AΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – »Περί αρετών και κακιών », { 1250 a -1251 a }.

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – » Προβλήματα » [ 3 ] , { 2,3,7 }.

Οι άνθρωποι συγχέουν τον ακόλαστο με τον ακρατή, μολονότι είναι δύο διαφορετικοί χαρακτήρες, εφόσον ο ακρατής συνδέεται επίσης και με την οργή, τις τιμές και το κέρδος. Οι άσωτοι.

ΘΟΥΚΥΔΙΔΟΥ – » Ιστορίαι », { Α’.18 ,3 }.

Η αιδώς [ αίσθημα της τιμής ] συνδέεται στενά με την σωφροσύνη και η ευψυχία [ γενναιότητα ] με την αισχύνη [αίσθημα της ντροπής ].

Ι. ΣΤΟΒΑΙΟΥ – » Εκλογαί αποφθέγματα υποθήκαι », { Γ’.V.}.Περί σωφροσύνης.

[45-49].ΙΑΜΒΛΙΧΟΥ από την »Επιστολήν περί σωφροσύνης ».

Ι. ΣΤΟΒΑΙΟΥ – » Εκλογαί αποφθέγματα υποθήκαι », { Γ’.V.}.Περί σωφροσύνης.

[9].ΙΑΜΒΛΙΧΟΥ από την »Επιστολήν προς Αρετήν περί σωφροσύνης ».

H πολύμορφη σωφροσύνη ρυθμίζει με αρμονική τάξη και συμμετρία το Λογιστικόν, το Θυμοειδές και το Επιθυμητικόν στο να εξουσιάζουν και να εξουσιάζονται.

Ι. ΣΤΟΒΑΙΟΥ – » Ανθολόγιον », { Ε’ }. Περί σωφροσύνης.

[60].ΙΕΡΑΚΟΣ από το »Περί δικαιοσύνης». [86 ].Επικτήτου. [119].Ηρακλείτου.

Οι ποιητές την ονόμασαν σαοφροσύνη ,» σαώσαι ‘ λέγοντας το σώσαι. Η σωφροσύνη είναι φρουρός και σωτηρία της φρονήσεως ,όταν την αποκτήσει κανείς .

ΙΩ. ΣΤΟΒΑΙΟΥ – » Ανθολόγιον », { Γ’}. Περί φρονήσεως, [ 84 ]. ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ .

Μεγίστη αρετή το να είναι σώφρων κάποιος και η σοφία έγκειται στο να λέμε την αλήθεια και να ενεργούμε σύμφωνα με την ουσίαν των πραγμάτων ,αφού πρωτύτερα την κατανοήσουμε .Η φρόνηση είναι κοινή [ ξυνόν ] σε όλους τους ανθρώπους.

Ο.Ε. ΑΤΛΑΣ – » Απάνθισμα σοφίας ».


CICERONIS – » De Inventione » , { II. 164 }.

Τα μέρη της εγκράτειας [ Temperantia ] είναι η αυτοσυγκράτηση [ continentia ],η επιείκεια [ clementia ] και η μετριοφροσύνη [ modestia].

Ο «ΧΑΡΜΙΔΗΣ» είναι ένας μικρός διάλογος του Πλάτωνος ,“περίεργος και δύσκολος” κατά τον Guthrie .Η σκηνογραφία του «Χαρμίδου» είναι από τις ωραιότερες των πλατωνικών συγγραμμάτων Ο Σωκράτης, απαντώντας στις ερωτήσεις των συνδιαλεγομένων εταίρων, αφ’ ενός αφηγείται σ’ αυτούς τις λεπτομέρειες της μάχης, στην οποίαν έπεσαν πολλοί Αθηναίοι ,αφ’ ετέρου ρωτάει να μάθει τα νέα των Αθηνών, ύστερα από την μεγάλη απουσία του, και μάλιστα αυτά που τον ενδιαφέρουν περισσότερο ,δηλαδή τα «περί φιλοσοφίας όπως έχοι τα νυν, περί τε των νέων, ει τινες εν αυτοίς διαφέροντες η σοφία η κάλλει η αμφοτέροις εγγεγονότες είεν» ( δηλ. για την φιλοσοφία, σε ποια κατάσταση βρίσκεται αυτόν τον καιρό, και για τους νέους αν διακρίθηκε κάποιος ανάμεσά τους για την σοφία ή για το κάλλος ή και για τα δύο ].






Ο Κριτίας συστήνει τον συγγενή του ,τον όμορφον έφηβο Χαρμίδην ,ο οποίος ακριβώς την ώρα εκείνη προσέρχεται στην σωκρατικήν ομήγυρη και συγκεντρώνει τα βλέμματα του θαυμασμού μικρών και μεγάλων. Όμως ο Χαρμίδης υποφέρει από δυνατό πονοκέφαλο. Ευτυχώς ο Σωκράτης έχει κάποιο βότανο κατά της κεφαλαλγίας, που έχει φέρει μαζί του από την εκστρατεία. Αυτό όμως για να δράσει αποτελεσματικά, πρέπει να συνδυαστεί με ένα γήτεμα ( ξόρκι) , μίαν «επωδήν», επαδομένην προηγουμένως, πριν από την λήψη του φαρμάκου, στον πάσχοντα Η επωδή αυτή δεν είναι βέβαια τίποτα άλλο παρά ο μυθικός συμβολισμός της ψυχικής θεραπείας διά των καλών λόγων, η οποία πρέπει να προηγείται της θεραπείας του σώματος Και αυτή πάλι η σωματική θεραπεία πρέπει να είναι γενική και να μη εντοπίζεται μόνον στο μέρος του σώματος ,που νοσεί και πάσχει (156 Ε)

Συνίσταται λοιπόν η υγεία και η θεραπεία της ψυχής στην σωφροσύνην. Ο Κριτίας βεβαιώνει ότι ο Χαρμίδης υπερέχει των άλλων νέων όχι μόνον κατά το κάλλος του σώματος, αλλά και κατά την υγεία της ψυχής , την σωφροσύνην Εν τοιαύτη περιπτώσει, λέγει ο Σωκράτης, ο Χαρμίδης θα γνωρίζει άριστα τί είναι σωφροσύνη. Του ζητάει ,λοιπόν, απάντηση σ’ αυτό το ερώτημα, που αποτελεί και το κύριο θέμα του διαλόγου.

ΝΕΩΤ.ΕΓΚΥΚΛ. ΛΕΞΙΚΟΝ του ‘ΗΛΙΟΥ’.

[ 70 ]. ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ & ΤΕΧΝΕΣ ,{ σελ.30-31 }. W. BRASHEAR :

«ΑΜΠΡΑ ΚΑΤΑΜΠΡΑ»: Στην ελληνορωμα’ι’κή Αίγυπτο . Ξόρκι για τον πονοκέφαλο.

Το αβρακαδάβρα (abracadabra) ή αμπρακατάμπρα είναι επίκληση που συναντάται σε πολλές γλώσσες παγκοσμίως. Στην αρχαιότητα πιστευόταν πως αυτή η περίεργη λέξη έχει μεγάλη δύναμη. Θεωρούσαν πως θεράπευε ασθένειες και προφύλαγε τους ανθρώπους από το κακό που μπορούσε να τους τύχει.

A. MANTEGNA – » Ο Θρίαμβος της Αρετής »,{ 1502 }.

Η Μινέρβα [ Αθηνά ] διώχνει τις Κακίες  από τον Κήπο της Αρετής. Στον ουρανό μέσα σto  σύννεφο διακρίνονται :  Justice, Temperance and Fortitude  { Δικαιοσύνη, Σωφροσύνη  και  Σθένος [ δύναμη ] }.

Στον διάλογο γίνονται έξι προσπάθειες ορισμού της σωφροσύνης :



Ο Χαρμίδης απαντά λέγοντας πως σωφροσύνη είναι το να κάνει κανείς τα πάντα με κοσμιότητα και ησυχία , ένα είδος ηρεμίας και μέτρου σε όλα όσα κάνουμε. Ο Σωκράτης αντικρούει τον Χαρμίδη, λέγοντας πως η ησυχία, με την έννοια της βραδύτητας, δεν μπορεί να θεωρηθεί στοιχείο της σωφροσύνης, γιατί στις ανθρώπινες ενέργειες μεγάλη σημασία έχει συχνά η ταχύτητα.

Ο Σωκράτης ταυτίζει την ησυχία με την βραδύτητα και την συγκρίνει με την ταχύτητα και το καλό , κάτι που δεν ισχύει. Άλλο βραδύτητα και ταχύτητα και άλλο η ησυχία. Η ηρεμία δεν είναι ούτε βραδύτητα ούτε ταχύτητα. Για την βραδύτητα και την ταχύτητα υπάρχουν ανάλογα και αντικρουόμενα γνωμικά [ γοργόν -βραδύ ] .Ο Χαρμίδης εδώ εννοεί την αυτοκυριαρχία ,ενώ ο Σωκράτης πλέκει μία σοφιστεία με μηδαμινή αποδεικτική ισχύ.

ΙΩ. ΣΤΑΜΑΤΑΚΟΥ – » Λεξικόν της αρχαίας ελληνικής γλώσσης ».

Ήσυχος, βραδύς ,ταχύς.

Ι.ΣΤΟΒΑΙΟΥ – » Ανθολόγιον »[ Γ’ ].Περί φρονήσεως.

79.Δημητρίου Φαληρέως αποφθέγματα των επτά σοφών.

ΘΕΟΓΝΙΔΟΣ – » Ελεγείες [Θεογνίδεια ] » , { στ. 335-6 , 401-2 }.

»Μηδέν άγαν [ σπεύδειν ] »= »Ποτέ πολύ [ μη βιάζεσαι ] ».

ΤΑΚΗ ΝΑΤΣΟΥΛΗ – » 3.000 λέξεις και φράσεις παροιμιώδεις ».

»Σπεύδε βραδέως» = τρέξε αργά. Η φράση αποτελεί σχήμα οξύμωρον ,διότι εμπεριέχει και το σπεύδε και το βραδέως, δηλ. δύο αντίθετες έννοιες.

ΜΕΝΑΝΔΡΟΥ – » Γνώμαι μονόστιχοι ».

ΣΤ.ΠΑΠΑΣΤΑΜΑΤΙΟΥ / ΑΝ. ΧΑΤΗΡΑ – » Απάνθισμα σοφίας ».

ΧΑΡ.ΜΠΑΡΑΚΛΗ – » Γνωμικά και παροιμίες ». Βιασύνη.

ΣΤ.ΠΑΠΑΣΤΑΜΑΤΙΟΥ / ΑΝ. ΧΑΤΗΡΑ – » Απάνθισμα σοφίας ».

ΑΝΘ. ΓΑΖΗ – » Λεξικόν της Ελληνικής γλώσσης ».

ΗΣΥΧΙΟΥ – » Λεξικόν ».

TH. GAISFORD S.T.P. – » Μέγα Ετυμολογικόν λεξικόν ».

AN. ΤΖΙΡΟΠΟΥΛΟΥ ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ – » Ο εν τη λέξει Λόγος ».

ΑΜΜΩΝΙΟΥ – » Λεξικόν ομοίων και διαφόρων λέξεων ».



Κατά το δεύτερον ορισμόν ο Χαρμίδης προσπαθεί να ξεπεράσει τα εξωτερικά γνωρίσματα [ συμπεριφορά ] και να φτάσει στα εσωτερικά ,δίνοντας στην σωφροσύνη την έννοια της σεμνότητας, της ντροπής [ αιδούς ]. Η αιδώς είναι κάτι το αγαθόν ,εφόσον ταυτίζεται με την σωφροσύνη ,αλλά και κάτι κακόν ,όπως μαρτυρεί και ο στίχος του Ομήρου. Η σωφροσύνη όμως είναι μόνο κάτι το αγαθόν ,άρα δεν μπορεί να ταυτίζεται με την αιδώ ,που άλλοτε είναι κάτι το αγαθόν και άλλοτε κάτι το κακόν.

Ο Σωκράτης αποκρούει τον ορισμό με έναν ομηρικό στίχο :

ΟΜΗΡΟΥ – » Οδύσσεια »,{ ρ,347 }

Η ντροπή [ αιδώς ] δεν ταιριάζει [ δεν είναι αγαθή ] σ’ άνδρα που βρίσκεται σε ανάγκη [ χρεία ].

H.LIDDELL & R.SCOTT – » Mέγα λεξικόν της Ελληνικής γλώσσης ».

ΑΜΜΩΝΙΟΥ – » Λεξικόν ομοίων και διαφόρων λέξεων ».

Α. ΤΖΙΡΟΠΟΥΛΟΥ ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ – » Ο εν τη λέξει Λόγος ».

Αίσχος { < αιδχος < αιδώς } : αισχύνη, ατιμία // δυσμορφία, ασχημία, είτε του πνεύματος, είτε του σώματος. Διαφέρει δε η αιδώς [ εντροπή ] από το αίσχος.

ΕΥΡΙΠΙΔΟΥ – » Ιππόλυτος », { στ. 377- 387 }.{ Εισαγωγή , απόδοση , σχόλια Κ.ΚΟΝΤΟΥ }.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ : Αιτίες και αφορμές για την τραγωδία , [ σελ.15 }.

Δισσός / [Αττ.] διττός / [ Ιων.] διξός, -ή, -όν ( < δις ) : δύο ειδών, διπλός ,[ πληθ.] δύο ,[ μεταφ.] , διπλός, αμφίβολος, ασαφής, αμφιλεγόμενος . Στους ‘ δισσούς λόγους ‘ { μία σειρά σοφιστικών κειμένων σε δωρική διάλεκτο } υποστηρίζεται ,ότι για κάθε ζήτημα υπάρχουν [ τουλάχιστον δύο ] διαφορετικές απόψεις ,τις οποίες οι μαθητές πρέπει να ερευνήσουν με σκοπό την εξάσκηση στην επιχειρηματολογία.

ΠΡΟΣΩΚΡΑΤΙΚΟΙ – » Δισσοί λόγοι », { σελ.167-173 }.



Την τρίτη προσπάθεια του Χαρμίδη να ορίσει τη σωφροσύνη ως το αντίθετο της πολυπραγμοσύνηςέκαστον το τα εαυτού πράττειν»), ο Σωκράτης επίσης την ανασκευάζει ,ώσπου μπαίνει στη μέση ο Κριτίας, που διακρίνει το »πράττειν» από το »ποιείν » και ισχυρίζεται ότι το »πράττειν» δεν αποτελεί ποτέ όνειδος [ εδώ αναφέρει προς επίρρωση ;;; και έναν στίχο από το »Έργα και ημέραι » του Ησιόδου ] και ότι σώφρων και αγαθοεργός είναι εκείνος που πράττει τα πράγματα που του είναι οικεία. Ο Σωκράτης παρατηρεί , ότι το πράττειν το αγαθόν προϋποθέτει τη γνώση του αγαθού. Άρα, η σωφροσύνη είναι κάποια γνώση.

ΗΣΙΟΔΟΥ – » Έργα και ημέραι », { στ.311 }.[ αποδ. ΣΤ.ΓΚΙΡΓΚΕΝΗ ].

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Χαρμίδης », { …. }, [ σημ. ΚΑΚΤΟΥ ].

Mία παρερμηνείας [ σοφιστεία ] από την πλευρά του Κριτία ,ο οποίος παραφράζει τον στίχο του Ησιόδου.

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – » Ηθικά Νικομάχεια », { Ζ’.VIII. [ 1141 b- 1142 a }.{ αποδ. Δ.ΛΥΠΟΥΡΛΗ }.

Πολυπράγμονες είναι οι πολιτικοί ,{ δηλ. μη φρόνιμοι ,επειδή ασχολούνται με πολλά και είναι δοκησίσοφοι ] ,ενώ ο τω αυτώ ειδέναι [ = αυτός που γνωρίζει αυτά που τον αφορούν ,το συμφέρον του ] είναι φρόνιμος.




ΕΠΙΚΤΗΤΟY   – » Εγχειρίδιον  » , { 1 }.

Από τα υπάρχοντα πράγματα ,άλλα είναι » εφ’ημίν » { βρίσκονται στην εξουσία μας , εξαρτώνται από μας ] και άλλα είναι  »ουκ εφ’ημίν » { δεν βρίσκονται υπό τον έλεγχό μας ,δεν εξαρτώνται από μας }. Τα »εφ’ημίν » είναι φύσει ελεύθερα ,ακώλυτα και ανεμπόδιστα. Τα »ουκ εφ’ημίν » είναι ασθενή ,υποδουλωμένα ,υποκείμενα σε εμπόδια ,αλλότρια [ ξένα]. Αν θεωρήσεις τα φύσει υποδουλωμένα ως ελεύθερα και τα αλλότρια ως δικά σου ,θα πέσεις σε εμπόδια , σε θλίψεις και ταραχές.

Εκ των πραγμάτων άλλα μεν είναι »εφ’ ημίν», και άλλα »ουκ εφ’ ημίν». »Εφ’ ημίν» είναι η υπόληψις ( δηλ. η εντύπωση, η γνώμη που σχηματίζουμε για τα πράγματα ), η ορμή ( δηλ. η παρόρμηση, η κίνηση της ψυχής μας προς κάποιο στόχο ή σκοπό ), η όρεξις ( δηλ. η φυσική επιθυμία για κάτι που θέλουμε ), η έκκλισις ( δηλ. η παρέκκλιση, η αποστροφή προς κάτι που δεν θέλουμε ) και μ’ έναν λόγο, όσα είναι δικά μας έργα. »Ουκ εφ’ ημίν» είναι το σώμα ( δηλ. η σωματική διάπλαση και γενικώς τα σωματικά χαρακτηριστικά ), η κτήσις ( δηλ. τα υλικά αποκτήματα), οι δόξες (δηλ. οι γνώ-μες που σχηματίζουν οι πολλοί ), οι αρχές ( δηλ. οι θέσεις εξουσίας ) και μ’ έναν λόγο, όσα δεν είναι δικά μας έργα.

ΕΠΙΚΤΗΤΟΥ – » Διατριβαί », {Α’. α . 1-18 }.

Οι θεοί έκαναν να εξαρτάται από μας μόνο το πιο σημαντικό απ’ όλα κι αυτό που κυριαρχεί πάνω στα άλλα, δηλαδή η ορθή χρήση των εντυπώσεων, ενώ τα άλλα να μην εξαρτώνται από μας. Η λογική ικανότητα εξετάζει τον εαυτό της και όλα τα άλλα.



H.LIDDELL & R. SCOTT – » Μέγα λεξικόν  της  Ελληνικής γλώσσης ».

Πράσσω / πρήσσω / πράττω : Η ρίζα είναι πιθανώς η ίδια με του περάω [ περνάω ].Η πρώτη σημασία φαίνεται ότι ήταν η του περάν, διέρχεσθαι. Eυ  πράττω  : [ κυρ.]  καλώς  πράττω ,ενεργώ σωστά // άρα  διάκειμαι  καλώς  ,ευτυχώ. Συνεπώς η ευτυχία έχει άμεση σχέση με τις ορθές [ευ] πράξεις ενός ανθρώπου.Κακώς πράττω :  κάνω κάτι εσφαλμένα, ενεργώ κακώς // διάκειμαι κακώς ,δυστυχώ.

H.LIDDELL & R. SCOTT – Επιτομή του Μεγάλου λεξικού της Ελληνικής γλώσσας ».

Ποιέω-ώ . Έχει δύο γενικές σημασίες : κατασκευάζω και πράττω.

ΑΝ. ΤΖΙΡΟΠΟΥΛΟΥ  ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ  – »Ο εν τη λέξει Λόγος ».

Η πρώτη σημασία του πράττω είναι δια-περώ, διέρχομαι θάλασσα. Η πράξις για τον Έλληνα είναι πρωτίστως θαλασσινή . ‘Όπως και η πράσις [=πώλησις ] . Πιπράσκω = πωλώ, πρβλ. «πρατήριον «. Γι αυτό πράσις σημαίνει και πράξις .

Είναι η δημιουργία ,που αντλεί αυτομάτως από τις «ρίζες«, από αυτήν την ίδια την πηγή της ζωής, τον Θεόν.

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Συμπόσιον », { 205 b}.{ απόδ. IΩ.ΣΥΚΟΥΤΡΗ }.

Ποίησις είναι κάτι γενικόν. »Κάθε αιτία μεταβάσεως οιουδήποτε πράγματος από την ανυπαρξία στην ύπαρξη, είναι ποίησις». { ποίησις ,εκ του μη όντος εις το ον  }.

ΠΛΑΤΩΝΟΣ  – » Σοφιστής »  ,{ 265 b , 219 b }.[ αποδ. ΔΗΜ.ΓΛΗΝΟΥ ].

Ποιητική είναι κάθε δύναμη ,που γίνεται αιτία ν’ αρχίσουν  να υπάρχουν -από μια στιγμή κι έπειτα -πράγματα , που πριν δεν υπήρχαν .

Σ.ΔΩΡΙΚΟΥ & Κ.Χ»ΓΙΑΝΝΑΚΗ – » Το δίγαμμα F ».

H.LIDDELL & R. SCOTT – Επιτομή του Μεγάλου λεξικού της Ελληνικής γλώσσας ».

Εργάζομαι < έργον < Fεργον [ Γερμ. Werk ].

ΑΠΟΛΛΩΝΙΟΥ ΣΟΦΙΣΤΟΥ – » Λεξικόν κατά στοιχείων Ιλιάδος και Οδυσσείας ».

ΗΣΥΧΙΟΥ – » Λεξικόν ».

Α. ΤΖΙΡΟΠΟΥΛΟΥ  ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ  – » Ο εν τη λέξει Λόγος ».

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – » Μεγάλα Ηθικά Α’ », { 1197 a }.



Στην τέταρτη προσπάθεια ορισμού της σωφροσύνης ο Κριτίας κατόπιν πιέσεως του Σωκράτους δίνει σαφέστερον ορισμό : αυτός που αγαθά [ποιεί] κατασκευάζει [ αγαθοποιός = ευεργετικός ] κι όχι κακά τον θεωρώ σώφρονα ,κι εκείνον που κακά [ ποιεί ] κατασκευάζει [ κακοποιός= επιβλαβής ] κι όχι αγαθά δεν τον θεωρώ σώφρονα.

Ο Σωκράτης ελέγχει τον ορισμόν αυτόν και αποδεικνύει με τα παραδείγματα του ιατρού και άλλων δημιουργών ,ότι » μερικές φορές είτε ωφέλιμον είτε βλαβερόν έκανε ,π.χ. ο ιατρός , δεν ξέρει τί έκανε .Έτσι μερικές φορές που ο ιατρός έκανε ωφέλιμες θεραπείες ενήργησε με σωφροσύνη και είναι σώφρων ,αγνοεί ότι είναι σώφρων. Ο Κριτίας εδώ περι-έπεσε σε αντίφαση ,διότι πιο πριν είπε ,ότι οι σωφρονούντες δεν αγνοούν ,ότι σωφρονούν. Από την συζήτηση όμως δείχθηκε το αντίθετο ,δηλαδή ότι αγνοούν .Όμως είναι δυνατόν ,να αγνοεί ο σώφρων ,ότι είναι σώφρων και παρ’ όλα αυτά να πράττει με σωφροσύνη ;



Ασφαλώς πρόκειται περί αυθαίρετης ερμηνείας του Κριτία . Διότι δεν προκύπτει από κάποια φιλολογική απόδειξη ,ότι το περίφημο γνωμικό »Γνώθι σαυτόν » είναι ταυτόσημο με το » Σωφρόνει » και ότι είναι χαιρετισμός του Θεού προς τους εισερχομένους στο ναό του Απόλλωνος στους Δελφούς. Άλλο ένα σοφιστικό τέχνασμα στον διάλογο από την πλευρά τώρα του Κριτία. Ότι το Δελφικόν ΕΙ σημαίνει » γνώθι σαυτόν » και ταυτίζεται με το »χαίρε», είναι μία υπόθεση του Αμμωνίου στο » Περί του ΕΙ του εν Δελφοίς » [ Πλουτάρχου ] και όχι απόδειξη.

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Χαρμίδης » , { σχόλ. Γ. ΜΥΣΤΡΙΩΤΗ }.

ΕΙ = έτσι ο Θεός προσαγορεύει τους εισερχομένους [ σοφιστική ερμηνεία του Κριτία ].

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ – » Περί του ΕΙ του εν Δελφοίς », { 17 }, [ αποδ. Β.ΜΟΣΧΟΒΗ ].

Το δελφικόν ΕΙ σημαίνει » γνώθι σαυτόν » και ταυτίζεται με το »χαίρε».

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Θεαίτητος », { 210 c },[ απόδ.ΚΑΚΤΟΥ ].

Με σωφροσύνη συμπεριφέρεται αυτός που »δεν πιστεύει ,ότι γνωρίζει αυτά που δεν γνωρίζει ».

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Τίμαιος », { 72 a }, [ απόδ. Π.ΓΡΑΤΣΙΑΤΟΥ ].

Από παλιά λέγεται και ορθώς [ ευ ] ,ότι αρμόζει μόνο στον σώφρονα [ να ονομάζεται έτσι ] το να πράττει και να γνωρίζει και τον εαυτόν του και όσα πράγματα ,που αφορούν τον εαυτόν του, συμβαίνουν γύρω του .

W.K.C. GUTHRIE – » Σωκράτης », { σελ. 207-210 }.

Αναλυτικά για την αυτογνωσία στο : » ΓΝΩΘΙ ΣΑΥΤΟΝ { Nosce te ipsum }.



Όσον αφορά την ορθότητα του παραπάνω ορισμού της σωφροσύνης ως αυτογνωσίας, ως επιστήμης του εαυτού της , ο Σωκράτης έχει επιφυλάξεις. Όλες οι ψυχικές λειτουργίες , είτε αισθήματα είναι, είτε συναισθήματα, είτε βουλήσεις και επιθυμίες, έχουν, λέγει, ως αντικείμενον όχι τον εαυτόν τους , αλλά κάτι άλλο. Η όραση λ. χ. έχει ως αντικείμενό της όχι την όραση͵ αλλά τα χρώματα, η ακοή τις φωνές και όχι τις ακοές, ο έρωτας το καλό και όχι τον έρωτα και ούτω καθεξής. Πώς λοιπόν είναι δυνατόν η σωφροσύνη, η οποία είναι κι αυτή λειτουργία της ψυχής , να είναι επιστήμη του εαυτού της ;

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Χαρμίδης » .{ σχόλια Γ.ΜΥΣΤΡΙΩΤΗ }.

[166 e ]. Από τον ορισμόν » η σωφροσύνη είναι » γνώσις εαυτού » στον ορισμόν » η σωφροσύνη είναι επιστήμη εαυτής και των άλλων επιστημών ». Ο τελευταίος είναι νέος ορισμός ;

[ 167 e ]. Ο φιλόσοφος δεν πιστεύει ,ότι υπάρχει επιστήμη ,η οποία γνωρίζει ,όσα γνωρίζει και όσα δεν γνωρίζει. Αλλά και αν ήταν δυνατόν να υπάρχει ,δεν θα είναι ωφέλιμη. Διότι δεν είναι δυνατόν το υποκείμενον να έχει τον εαυτόν του ως αντικείμενον.

[ 169 e – 170 a ]. Το »τούτο »είναι το »ειδέναι α τε οίδεν και α μη» ενώ το ‘‘εκείνο »είναι »το αυτόν εαυτόν γιγνώσκειν». Το συγκεκριμένο χωρίο παρουσιάζει αυξημένη δυσκολία. Όπως φαίνεται από τα επόμενα, ο Σωκράτης εννοεί μάλλον πως το να γνωρίζει κανείς τι γνωρίζει και τι αγνοεί δεν μπορεί να είναι το ίδιο με το να γνωρίζει ότι γνωρίζει ή ότι αγνοεί.

[ 170 d ].Ο σώφρων που έχει την »επιστήμη των επιστημών» γνωρίζει μόνον ,»ότι οίδε και ότι ουκ οίδε» και όχι »όσα οίδε και όσα ουκ οίδεν»’. Και είναι διαφορετικό »να γνωρίζει κάποιος ό,τι γνωρίζει» από το »να γνωρίζει ότι γνωρίζει ».

[ 171 e -172 a ]. Οι άνθρωποι που πράττουν ορθώς [ ευ ] ,αφού αφαιρεθεί η αμαρτία [ σφάλμα] και ηγεμονεύσει η ορθότητα ,επιδιώκουν την ευδαιμονία

Το ευ πράττειν έχει διπλή σημασία : α]. είμαι ευδαίμων και β]. ορθώς πράττω. Εάν το ευ πράττω ερμηνευτεί ως ευτυχώ ,αναγκαστικά θα δεχθούμε ,ότι ο Σωκράτης σοφιστεύεται ,όπως υποστηρίζει ο Heindorf και άλλοι .

Ο Σωκράτης δεν σοφιστεύεται χρησιμοποιώντας απατηλούς συλλογισμούς .Αιτία της ευδαιμονίας και της μακαριότητας θεωρεί την ορθή πράξη [ ευ πράττειν ] .Άρα μόνον οι »ορθώς πράττοντες » μπορεί να είναι ευδαίμονες. Έτσι η ευδαιμονία στηρίζεται στην ευπραγία , η οποία διαφέρει από την ευτυχία.

Εκείνο που θηρεύεται δια της σωφροσύνης είναι ιδεώδες ανεκπλήρωτον. Παρέχει μόνον ελλιπή ωφέλεια σε όποιον την κατέχει.

[ 172 d ].Η σωφροσύνη είναι επιστήμη [ γνώση ] του αγαθού και του κακού και ως τέτοια κάνει τους ανθρώπους ευδαίμονες.

Συνεπώς η ωφελιμότητα της σωφροσύνης ,όπως έχει οριστεί [ ως επιστήμης της επιστήμης ], καθίσταται προβλη-ματική, διότι ωφέλιμο για την ευδαιμονία του βίου θα ήταν , αν η σωφροσύνη δεν αρκούνταν στο να διαπιστώνει απλώς την γνώση, αλλά αν μας έλεγε τι είναι γνωστό και τι δεν είναι . ̓Αλλά κι αν υποτεθεί ,ότι η επιστήμη του εαυτού της , επιστήμη της επιστήμης (όπως ορίστηκε η σωφροσύνη), είναι όχι απλώς η διαπίστωση και συνείδηση του γεγονότος της γνώσεως , αλλά και η γνώση του εκάστοτε περιεχομένου αυτής, πάλι η σωφροσύνη, που νοείται έτσι, δεν θα μας έκανε ευδαίμονες.

[174 d-e ]. Δεν μας εξασφαλίζει την ευπραγία και την ευδαιμονία »το ζην κατ ‘ επιστήμην » ούτε » το ζην κατά τας υποδείξεις » όλων των επί μέρους επιστημών ( γνώσεων ), αλλά »το ζην κατά τας υποδείξεις μίας μόνον επιστήμης» , της επιστήμης ( της γνώσεως ) του αγαθού και του κακού.

[ 175 a ,d -e ]. Η σωφροσύνη ,όπως ορίστηκε , «ουδεμίας ωφελίας δημιουργός» είναι. Άρα ανωφελής !

Ο Σωκράτης, με μια σειρά συλλογισμών και παραδειγμάτων, αποδείχνει ότι τέτοια γνώση είναι αδύνατη, ότι μια ψυχική λειτουργία όπως η σωφροσύνη δεν μπορεί να έχει σαν αντικείμενο τον εαυτό της, ότι, κι αν ακόμη ήταν δυνατή, θα ήταν ανώφελη. Μόνο μια γνώση μπορεί είναι ωφέλιμη για μας , η γνώση του αγαθού και του κακού. Διότι μόνο με αυτή την γνώση μπορούμε να εξασφαλίσουμε ευπραγία και ευδαιμονία. Άρα η σωφροσύνη δεν είναι ωφέλιμη για τον άνθρωπο ,ούτε μεγάλο αγαθόν ,πράγμα που είναι άτοπον .

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Χαρμίδης » , { Eισαγ. Γ. ΜΥΣΤΡΙΩΤΟΥ , σελ. 22 } .

Στους διάφορους ορισμού ,τους οποίους δίνουν οι συνομιλητές για την σωφροσύνη, παρατηρείται μια βαθμιαία πρόοδος ,που εκφράζεται ως εξής : 1. σωφροσύνη είναι η ψυχική υγεία 2 . σωφροσύνη είναι η κοσμιότητα και η ησυχιότητα 3. σωφροσύνη είναι η αιδώς 4.σωφροσύνη είναι »τα εαυτού πράττειν» [ δηλ. »το πράττειν το αγαθόν» ] 5. η σωφροσύνη είναι »’επιστήμη επιστήμης» 6. σωφροσύνη είναι »η μετά αυτοσυνειδησίας επιστήμη του αγαθού».

Η απορητική κατακλείδα του διαλόγου, συνηθισμένη στα πρώτα έργα του Πλάτωνος, συνοψίζεται στην τελική διαπίστωση του Σωκράτους, κατά την οποία » δεν μπορούμε να βρούμε ποια είναι η ουσία εκείνου που ο νομοθέτης των λέξεων { ονοματοθέτης, «ονοματουργός } έδωσε το όνομα σωφροσύνη. Μια παραδοχή ήττας από τον Σωκράτη ,εφόσον η συζήτηση δεν κατέληξε σε θετικό συμπέρασμα, εξ αιτίας του λανθασμένου τρόπου έρευνας . Ο Σωκράτης κατηγορεί τον εαυτό του σαν κακό ερευνητή, αφού δεν παραδέχεται, ως σωστό και αληθές ,το συμπέρασμα της έρευνας αυτής ,δηλ .ότι η σωφροσύνη ,ως γνώση του ότι γνωρίζει κάποιος ,όσα γνωρίζει είναι ανώφελη.

(175b-176d). Είναι αδύνατον κάποιος να γνωρίζει κάπως κάτι ,που αγνοεί τελείως, διότι έτσι οδηγείται στον παραλογισμό.

Η έρευνα της σωφροσύνης εντάσσεται στο γενικότερο πλαίσιο της έρευνας του αγαθού στο σύνολό του, της αρετής σαν γενικότερου προβλήματος. Η γνώση του αγαθού είναι η καλλίτερη «επωδή» (το καλλίτερο «ξόρκι»), που ζητάει στο τέλος του διαλόγου ο Χαρμίδης από τον Σωκράτη να του κάνει, εξ αφορμής εκείνου του πονοκεφάλου, όχι μόνο για τώρα, αλλά για όσον καιρό θα ήταν αναγκαία για την όλη ψυχική θεραπεία του. Το ότι ο Χαρμίδης είναι σώφρων και επιθυμεί να ακολουθήσει την διδασκαλία του Σωκράτη, αυτός είναι ο αισιόδοξος τόνος με τον οποίο τελειώνει ο διάλογος.

Bernard van Orley / Pieter van Aelst – »Prudence, from Los Honores »,{ 1525-32 }.

Στον διάλογο »Χαρμίδης » , ο Σωκράτης ορκίζεται στον …. κύνα . Παράξενο και αινιγματικό .Είναι δυνατόν να ορκίζεται κάποιος σαν τον Σωκράτη στον …σκύλο ; Μήπως κάτι άλλο είναι αυτός ο »σκύλος» , και όχι σκύλος ;

Ο Σωκράτης ,εκτός από τον »Χαρμίδη »,ορκίζεται στον κύνα στα εξής έργα : »Απολογία» [ 22 a ] , »Γοργίας» [ 466 c ], »Πολιτεία »[ Γ’.399 c ] και »Ιππίας μείζων» [ 287 e ].Άρα δεν είναι ένας τυχαίος αυτός ο όρκος. Γιατί όμως χρησιμο-ποιούσε ο Σωκράτης αυτό το όνομα ; Ντρεπόταν να ονομάσει τον θεό Δία ; Ήταν ένα και το αυτό Ζευς , Κύων και τα χρησιμοποιούσε εναλλάξ ή κατά το δοκούν ; Ποίος είναι αυτός ο Κύων ;

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Γοργίας », { 461 b ,466 c , 482 b }.

Ο Σωκράτης ορκίζεται στον Κύνα ,που ήταν Θεός των Αιγυπτίων [ Σώθις ].Γιατί ορκίζεται σε έναν ξένο θεό ; Εισάγει »καινά δαιμόνια» στην πόλη;

ΗΣΙΟΔΟΥ – » Έργα και ημέραι » , { στ.609-617: }.

Ο Ησίοδος συμβουλεύει τον αδελφό του Πέρση ,πότε να κόψει σταφύλια ,σύμφωνα με τον καιρό.

ΛΟΥΚΙΑΝΟΥ – » Αληθής ιστορία »,{ Α’.16 }.

Το όνομα του πιο όμορφου χειμωνιάτικου αστερισμού, είναι του κυνηγού Ωρίωνα, του λαμπρότερου αστέρα του ουρανού του α του Μεγάλου Σκύλου [ CANIS MAJOR ] του γνωστού ως Σείριου. Ο Σείριος  στην ελληνική μυθολογία είναι το σκυλί [ κύων ] του Γίγαντα Ωρίωνα.

ΗΣΥΧΙΟΥ – » Λεξικόν ».

H .LIDDEL & R .SCOTT – » Μέγα Λεξικόν της Ελληνικής γλώσσης ».

ΙΩ. ΣΤΑΜΑΤΑΚΟΥ – » Λεξικόν της αρχαίας ελληνικής γλώσσης ».

ΑΝ. ΤΖΙΡΟΠΟΥΛΟΥ ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ – » Ο εν τη λέξει Λόγος ».

ΠΟΡΦΥΡΙΟΥ – » Περί του εν Οδυσσεία των νυμφών άντρον », { 24 }.

Ο Σείριος ήταν γνωστός στους αρχαίους Αιγύπτιους ως Σοπντέτ ( στα ελληνικά Σώθις ), μια θεοποιημένη μορφή αστεριού, που καταγράφεται στα παλαιότερα αστρονομικά αρχεία. Σώθις : οι Έλληνες ονομάζουν έτσι το άστρο του Κυνός, που είναι κοντά στον Καρκίνο.

Χάλκινο νόμισμα [ πίσω πλευρά ] του Αντωνίνου του Ευσεβούς ( ~ 138-161 μ.Χ. ). Η Ίσις -Σώθις καθήμενη πάνω στον Σείριον.

AΡΑΤΟΥ – » Φαινόμενα και Διοσημεία », { σελ.213- 14 }.

ΣΤ. Ι. ΑΥΓΟΛΟΥΠΗ -»Προλεγόμενα -Εισαγωγή στην αστρονομία» . 6.ΜΕΓΑΛΟΣ ΣΚΥΛΟΣ . Το πιο λαμπρό αστέρι της ουράνιας σφαίρας είναι ο Σείριος, που το όνομά του σημαίνει σπινθηροβόλος.

ΝΕΩΤ. ΕΓΚΥΚΛ. ΛΕΞΙΚΟΝ του ‘ΗΛΙΟΥ ‘ – » Το σύμπαν ».

Κ.Σ.ΧΑΣΑΠΗ : Oι αστερισμοί.[ 47 ] .Σείριος.

Σε ποίες Πύλες ονείρων αναφέρεται ο Σωκράτης ; Μήπως στις »Πύλες του ανεξήγητου » με τον αείμνηστο Κ. Χαρδα-βέλα ; Ασφαλώς όχι . Τα όνειρα στην αρχαιότητα έρχονταν από δύο Πύλες : την Κεράτινη και την Ελεφάντινη.

ΟΜΗΡΟΥ – » Οδύσσεια », { τ ‘, στ. 559 – 567 }.
Ξένε ,τα όνειρα  αμήχανα [ ανεξήγητα ] και ακριτόμυθα [ δυσερμήνευτα ] μας έρχονται ,όμως δεν βγαίνουν όλα αληθινά στον άνθρωπο. Τα όνειρα έχουν δυο πύλες , η μια είναι από κέρατο, η άλλη είναι από ελεφαντόδοντο φτιαγμένη:

ΚΩΝ. ΚΟΝΤΟΓΟΝΗ – » Η Ελληνική Μυθολογία » .[ σελ. 176 ].

Ύπνος . Οι δυο πύλες των Ονείρων { Όμηρος }.

Οι δε Πύλες ,από τις οποίες συνηθίζουν να έρχονται τα όνειρα [ οι Όνειροι ] στους ανθρώπους ,είναι, σύμφωνα με τον Όμηρο, δύο : η μεν είναι κατασκευασμένη από κέρατα ,η δε είναι κατασκευασμένη από ελεφαντοστούν ‘ και αυτά [ τα όνειρα] μεν που έρχονται από την ελεφάντινη πύλη ,εξαπατούν αυτούς που τα βλέπουν, και είναι ψεύτικα ‘τα δε [ όνει-ρα ] που έρχονται από την κεράτινη πύλη ,εκείνα είναι αληθινά και προσημαίνουν [ δίνουν σημάδια ] αυτά που πρόκει-ται να συμβούν .Τούτο σημαίνει αλληγορικώς ,ότι η μεν κεράτινη πύλη σημαίνει τους οφθαλμούς ,διότι ο πρώτος χιτώ-νας των οφθαλμών λέγεται κερατοειδής . Η δε ελεφάντινη πύλη , σημαίνει το στόμα ,όπου οι λευκοί και ελεφαντόχρω-τες [ όπως το χρώμα του ελεφαντοστού ] οδόντες , και φανερώνεται με αυτά ,ότι αυτά που βλέπονται είναι πιο αξιόπι-στα και πιο αληθινά από αυτά που λέγονται ,δηλονότι αυτά που ερμηνεύουν οι ονειροκρίτες είναι απατηλά ,και ουδε-μία βεβαιότητα έχουν. Τα όνειρα ερμηνεύονται ακριβέστερα και αληθέστερα κατά την έκβαση του αποτελέσματος και από την πραγμάτωση αυτών που περιμένουμε να γίνουν.

[ βλ. Ονειρομαντεία { Oneiromancy }.}.

S.DALI – » The dream », { 1931 }.



Γ. ΜΥΣΤΡΙΩΤΟΥ – » Εισαγωγή εις τον Χαρμίδην του Πλάτωνος »,{ σελ. 23-25 , 37 }.

Ο διάλογος μπορεί να μην κατέληξε σε ορισμένη και αναμφισβήτητη λύση, όπως μάλιστα ο Χαρμίδης ομολόγησε, αλλά ανασκεύασε εσφαλμένους η ατελείς ορισμούς. Η σωφροσύνη στον ‘Χαρμίδη» διαφέρει από την σωφροσύνη στον »Πρωταγόρα» ,»Αλκιβιάδη Α’ »και »Φαίδωνα » ,όπου αντιτίθεται η σωφροσύνη στην ακολασία. Ο Πλάτων δείχνει ,ότι κι ίδιος λόγω της νεαρής ηλικίας του [ ίσως ] δεν είχε διαμορφώσει σαφή ορισμό για την σωφροσύνη .

ΝΕΩΤ. ΕΓΚΥΚΛ. ΛΕΞΙΚΟΝ του »ΗΛΙΟΥ» – » Το αρχαίον ελληνικόν πνεύμα» , { σελ.349 }.

ΚΩΝ.Ι. ΒΟΥΡΒΕΡΗ –» Πλάτωνος Χαρμίδης ». Η απορία [ ως προς την ουσία της σωφροσύνης ως αυτογνωσίας ] στην οποία καταλήγει ο διάλογος , δεν είναι απόλυτη.

Ι. ΘΕΟΔΩΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ – » Εισαγωγή στον Πλάτωνα », { σελ.193-4 }.

7.Ο ΠΛΑΤΩΝΙΚΟΣ ΔΙΑΛΟΓΟΣ. Ο έρωτας του πλατωνικού Σωκράτη προς τη νεότητα.

L.J.FR. LAGREN’EE – »Η Ψυχή εκπλήσσει τον κοιμώμενον Έρωτα » , { 1769 }.

ΠΛΑΤΩΝ – » Χαρμίδης ».{ Εισαγ. Ν.ΤΕΤΕΝΕ }.

Η λογοτεχνική αξία του «Χαρμίδη» είναι μεγάλη, όχι όμως, και η αποδεικτική .Τα διαλεκτικά επιχειρήματα περιέ-χουν μη έγκυρες επαγωγές και συλλογιστικά λάθη. Αλλά ο «Χαρμίδης» ανταποκρίνεται στο σκοπό του, που είναι η διδασκαλία του τρόπου με τον οποίο πρέπει να διερευνώνται οι ηθικές έννοιες.

ΠΛΑΤΩΝ – » Χαρμίδης ».{ Εισαγ. Ν.Μ.ΣΚΟΥΤΕΡΟΠΟΥΛΟΥ }.

Στον »Χαρμίδη » διακρίνεται το σπέρμα του ενός και μόνου θεμελιώδους προβλήματος που εξελικτικά έμελλε να δεσπόζει σε όλη την κατοπινή πλατωνική φιλοσοφία.

ΠΛΑΤΩΝ – » Χαρμίδης ».{ Εισαγ. ΚΑΚΤΟΥ }.

Η γνώση που είναι πράγματι απαραίτητη για να μας καθοδηγεί είναι η γνώση του καλού { αγαθού } και του κακού και μόνο με αυτή τη γνώση μπορούμε να εξασφαλίσουμε ευπραγία και ευδαιμονία.

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Χαρμίδης ».{ Εισαγ. ΒΑΣ.ΤΣΑΦΑΡΑ }.

5.ΘΕΜΑ ΤΟΥ ΔΙΑΛΟΓΟΥ ΚΑΙ ΠΡΟΘΕΣΙΣ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΣ. Σωφροσύνη είναι η ικανότητα να πράττει κάποιος σύμφωνα με ορισμένες ηθικές αρχές, μη παρασυρόμενος από τις ορμές, επιθυμίες και πάθη, δηλαδή η αυτοκυριαρχία.

U. VON WILAMOWITZ -MOELLENDORFF – » Ο Πλάτων και το έργο του », { σελ.334- 341 }.

7.Η υπεράσπιση του Σωκράτη. Ο Κριτίας ερμηνεύει έτσι το δελφικό παράγγελμα »γνώθι σαυτόν’‘ : σωφροσύνη είναι η αρμόζουσα στάση ζωής, να κάνεις αυτό που σου πρέπει, αυτό που σου ταιριάζει. Ο Σωκράτης πάντως δεν τα αντι-κρούει ,αλλά ούτε και τα βάζει στη σωστή τους θέση. Γιατί δεν τον ενδιέφερε η ανάλυση του όρου σωφροσύνη. Η γνώση μπορεί να προσφέρει την τελική, την πλήρη σοφία. Ο ίδιος ο Σωκράτης πεθαίνοντας τον είχε διδάξει ,ότι η σωκρατική διδασκαλία δεν ήταν επαρκής.

A.E.TAYLOR – » Πλάτων , ο άνθρωπος και το έργο του », { σελ.85-86 }.

Ο πλατωνικός διάλογος » Χαρμίδης » έχει σκοπό να δείξει ότι κάθε σοβαρή εξέταση των συμπερασμάτων που συνεπάγονται οι συνηθισμένες αντιλήψεις της σωφροσύνης μας οδηγούν κατευθείαν στα δύο περίφημα σωκρατικά «παράδοξα»: του ενιαίου χαρακτήρα της αρετής, και της ταύτισής της με τη γνώση του αγαθού.

PAUL NATORP – » Η περί των Ιδεών θεωρία του Πλάτωνος », { σελ.23-24 }.

4.Χαρμίδης. Η συζήτηση τυπικώς μόνον αφορά την έννοια της σωφροσύνης. Ευθύς εξ αρχής κάτω απ’ το όνομα αυτό τίποτα άλλο δεν κρύβεται παρά το σωκρατικόν « γνώθι σαυτόν ».





ΠΛΑΤΩΝΟΣ [ ΣΠΕΥΣΙΠΠΟΥ } – » Όροι »,{ αποδ. ΚΑΚΤΟΥ }.

Σωφροσύνη, μετριοπάθεια [ mediocritas, ] της ψυχής σχετικά με τις κατά φύσιν επιθυμίες και ηδονές της.

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Γοργίας », { 507 b-c }, [ απόδ. ΣΤ. ΤΖΟΥΜΕΛΕΑ ].

Δεν είναι δηλαδή ίδιον σώφρονος άνδρα να επιδιώκει ή ν’ αποφεύγει όσα δεν πρέπει, αλλά όσα πρέπει. Κατά μεγάλη αναγκαιότητα ο σώφρων , όντας δίκαιος και ανδρείος και όσιος, είναι απολύτως αγαθός [ ενάρετος ] άνδρας, και ως αγαθός πράττει, όσα πράττει, με ορθό [ ευ ] και με καλό [ καλώς] τρόπο. Ο μεν αγαθός αναγκαστικά είναι μακά-ριος και ευδαίμων, ο δε πονηρός και άθλιος αναγκαστικά είναι δυστυχής. Ο αντίθετος του σώφρονος είναι ο ακόλαστος [ σ.σ. και ο αναίσθητος ].

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Φαίδων», { 68 c }.{αποδ. ΚΑΚΤΟΥ }.

Σωφροσύνη : το να μην υποκύπτει [ μη επτοήσθαι] κανείς στις επιθυμίες ,αλλά να είναι εγκρατής [ ολιγωρώρως έχειν ] και κόσμιος.

ΠΛΑΤΩΝΟΣ– »Συμπόσιον », { 196 c , 209 a }.{ αποδ. Ι.ΣΥΚΟΥΤΡΗ }.

Ο Αγάθωνας λέγει ,ότι ο Έρωτας έχει ασύγκριτη σωφροσύνη, αφού κυριαρχεί στις ηδονές και επιθυμίες.

Όσοι εγκυμονούν στην ψυχή – διότι υπάρχουν πράγματι τέτοιοι άνθρωποι, οι οποίοι κυοφορούν στις ψυχές τους, πολύ περισσότερο παρά στο σώμα τους μέσα, όσα είναι πρέπον μία ψυχή και να κυοφορήσει και να γεννήσει. -Και τι είναι αυτό το πρέπον; – Φρόνησις και τ ̓ άλλα προτερήματα. Αυτών ακριβώς γεννήτορες είναι και οι ποιητές ανεξαιρέτως και από τους τεχνίτες ,όσοι θεωρούνται δημιουργικοί .Η ωραιότερη μορφή φρονήσεως και ασυγκρίτως ανώτερη είναι αυτή που ασχολείται με την διαρρύθμιση των πόλεων και των σπιτικών, της οποίας το όνομα είναι σωφροσύνη και δικαιοσύνη.

ΠΛΑΤΩΝΟΣ  – » Φαίδρος », { 238 a } ,{ αποδ. Ι.ΘΕΟΔΩΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ }.

Ο έρωτας είναι ένα είδος επιθυμίας .Υπάρχουν κάποιοι που επιθυμούν το καλόν [ όμορφον ] και νιώθουν πόθο και άλλοι που επιθυμούν το καλό και δεν νιώθουν πόθο. Πώς θα ξεχωρίσουμε αυτόν που νιώθει πόθο από αυτόν που δεν νιώθει ; Υπάρχουν δύο είδη επιθυμίας .Πρώτον η έμφυτος επιθυμία των ηδονών και δεύτερον η επίκτητος επιθυμία  ,που διαμορφώνεται με βάση την λογική τάση  προς το άριστον .Η πρώτη ,η αλόγιστος μορφή προς την ηδονή { φαύλες ηδονές } , λέγεται ακολασία .Η δεύτερη ,η κατευθυνόμενη από την λογική τάση του ανθρώπου προς το άριστον, λέγεται σωφροσύνη. Το αντίθετον της σωφροσύνης είναι η ύβρις .

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Αλκιβιάδης », { Α’. 130 e , 131 b }, { αποδ. ΚΑΚΤΟΥ }

Σωφροσύνη είναι η γνώση του εαυτού μας [ αυτογνωσία ].

ΙΣΟΚΡΑΤΟΥΣ – » Προς Νικοκλέα », { ix.31 }. { αποδ. Μ.ΠΡΩΤΟΨΑΛΤΗ }.

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Αντερασταί », { 138 a }, { αποδ. Π.ΠΕΤΡΙΔΗ }.

» Φιλοσοφία είναι να μελετήσει κάποιος καλά τον εαυτόν του και να τον γνωρίσει ,να διακρίνει τα καλά και τα κακά στοιχεία της φύσεώς του ,τα μεν να βελτιώσει ,τα δε να διορθώσει .Αλλά όταν κάποιος γνωρίζει καλά τον εαυτόν του ,είναι δυνατόν να γνωρίσει και τους άλλους ‘ όποιος διακρίνει στον εαυτόν του το αγαθόν και το κακόν, θα ξέρει να διακρίνει και μεταξύ των άλλων τους αγαθούς και τους κακούς » { εισαγωγή }.

Δικαιοσύνη , το να ξέρει κανείς να τιμωρεί σωστά. Σωφροσύνη ,το να γνωρίζει κανείς καλά την αξίαν του εαυτού του και των άλλων .Η δικαιοσύνη και η σωφροσύνη είναι το ίδιο πράγμα.

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Πολιτεία », { Γ’. 389 d-e / Δ’. 430 e , 431 e , 432 a }.

H σωφροσύνη ομοιάζει με ένα είδος συμφωνίας και αρμονίας , τάξης και χαλιναγώγησης των επιθυμιών σε σχέση με τις απολαύσεις και ηδονές.

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Νόμοι », { Ι’. 906 a , ΙΒ’. 965 d }.

Η δικαιοσύνη κι η σωφροσύνη μαζί με την φρόνηση βρίσκονται στα πνευματικά χαρακτηριστικά των θεών και –κατά ένα μικρό μέρος τους -μέσα μας.

Το κοινό στοιχείο των τεσσάρων αρετών [ ανδρεία ,σωφροσύνη, δικαιοσύνη ,φρόνηση ] αξίζει να το ονομάζουμε αρετή.

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Νόμοι », { Δ’. 711 e – 712 a }.

Άριστο πολίτευμα υπάρχει ,όταν ένας άνθρωπος συνδυάζει την φρόνηση με την σωφροσύνη [ σ.σ. δηλ. καλά κρασιά ! }.

ΓΡ. ΒΕΡΝΑΡΔΑΚΗ – » Ερμηνευτικόν λεξικόν ».

Πλάτωνος ‘Νόμοι’ ,{ Δ’.711 e – 712 a }. Φρόνηση και σωφροσύνη.

ΠΛΑΤΩΝΟΣ  – » Φαίδρος », { 279 c }.

Pieter Bruegel the Elder- »The Seven Virtues » . Temperance, [ 1560 ].

[ ΚΕΝΤΡΟ ] Η προσωποποίηση της εγκράτειας και της αρετής [ ΠΕΡΙΦΈΡΕΙΑ ] και η χαοτική πραγματικότητα της ανθρώπινης εμπειρίας.

Εκτός από την »Απολογία Σωκράτους » και τις »Επιστολές » ,όλα τα έργα του Πλάτωνος είναι σε διαλογική μορφή. Γιατί ο Πλάτων δεν ακολουθεί το παράδειγμα του Σωκράτους ,ο οποίος δεν έγραψε τίποτα , παρά γράφει ‘θεατρικούς’ διαλόγους ; Αν μη τι άλλο ,μετά από τον προφορικό διάλογο , ο πιο κοντινός σε ζωντάνια δεν είναι ο γραπτός διάλογος ;

ΝΕΩΤ. ΕΓΚΥΚΛ. ΛΕΞΙΚΟΝ ΤΟΥ ‘ΗΛΙΟΥ’ – » Αρχαίον Ελληνικόν Πνεύμα », { σελ.284 }.

Κ.Δ.ΓΕΩΡΓΟΥΛΗ -»Πλάτων». Ο λογοτεχνικός γραπτός διάλογος έχει την αρχήν του εις τον συνήθη διάλογον του προφορικού λόγου της καθημερινής ζωής.. Σε τούτον μάλιστα τον ζωντανόν σωκρατικόν διάλογον του προφορικού λόγου έχει την αρχήν του ο γραπτός λογοτεχνικός διάλογος.

ΠΛΑΤΩΝΟΣ -» Φαίδρος »,{ 274 e – 275 b } ,{ αποδ. Π.ΔΟ’Ι’ΚΟΥ ].

Ο Αιγύπτιος θεός Θευθ εφευρίσκει το αλφάβητο , το φάρμακο της μνήμης , όπως νομίζει . Ο Αιγύπτιος βασιλιάς Θαμούς [ Άμμων ] όμως χαρακτηρίζει την εφεύρεση ως φάρμακον υπομνήσεως. Ποίος έχει δίκιο ;

ΠΛΑΤΩΝΟΣ -» Φαίδρος »,{ σελ. 550-551 } ,[ σχόλ. Ι.ΘΕΟΔΩΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ ].

Ο αιγυπτιακός μύθος της γραφής είναι προσωπική δημιουργία του Πλάτωνος, με αφορμή μόνον την αιγυπτιακή παράδοση…Η αμφιβολία για την αξία της γραφής ήταν δυνατόν να γεννηθεί μόνον στους Έλληνες, γιατί μόνον αυτοί είχαν την δύναμη να αναθεωρούν και να κρίνουν την παράδοσή τους .

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Μύθοι », { σελ.181-82 }.Υπόμνημα : ΗΛ. ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΥ .

Ο Σωκράτης δεν έγραψε τίποτα. Τί συμβαίνει όμως με τον Πλάτωνα, που όχι μόνο έγραψε, αλλά έγραψε περισσότερα από οποιονδήποτε φιλόσοφο πριν απ’ αυτόν ,αν και ήταν υπέρ της προφορικής διδασκαλίας ;

ΝΕΩΤ. ΕΓΚΥΚΛ. ΛΕΞΙΚΟΝ του ‘ΗΛΙΟΥ» – » Το Αρχαίον Ελληνικόν Πνεύμα », { σελ.381 }.

Κ.Ι.ΒΟΥΡΒΕΡΗ – » Πλάτωνος -‘Φαίδρος’ » .

Ο προφορικός λόγος [ αυτόν μόνον μεταχειριζόταν ο Σωκράτης ]είναι ο μόνος γνήσιος, πολύ ανώτερος , δυνατότερος του γραπτού είναι ζωντανός και έμψυχος, γράφεται με επιστήμη στην ψυχή αυτού που ακούει και γνωρίζει καλά, πότε και προς ποίους να ομιλεί και πότε να σιωπά Ο γραπτός όμως λόγος, άπαξ γράφτηκε και έφυγε από τα χέρια του γράψαντος, κυλίεται παντού και δεν είναι σε θέση να κάνει τις παραπάνω διακρίσεις των αναγνωστών του. Δικαίως λοιπόν ο γραπτός λόγος θα μπορούσε να ειπωθεί ,ότι είναι είδωλον, νεκρόν ομοίωμα του ζωντανού προφορικού λόγου.

ΚΩΝ.Ι.ΔΕΣΠΟΤΟΠΟΥΛΟΥ – » Φιλοσοφία του Πλάτωνος », { σελ.255- 275 } .

ANΩNYMOY – » Προλεγόμενα εις την φιλοσοφίαν του Πλάτωνος » ,{ σελ.64-65 }.

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – » Μετά τα φυσικά »,{ Α’.VI , 987 a – b }, { απόδ. Ν . ΚΥΡΓΙΟΠΟΥΛΟΥ }.

Μετά από τις άλλες [ φιλοσοφίες ],ο Αριστοτέλης έρχεται στην φιλοσοφία του Πλάτωνος ,η οποία σε πολλά ακολού-θησε τους προηγούμενους φιλοσόφους, έχει όμως και πολλά δικά της στοιχεία σε σύγκριση με την φιλοσοφία των Ιταλιωτών.

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – »Μετά τα φυσικά », { 987 b }, [ απόδ. ΚΑΚΤΟΥ ], [ σχόλ.54 ].

KARL BORMANN – » Πλάτων », { σελ.71-73 }.

ΠΑΝ. ΜΗΤΡΟΠΕΤΡΟΥ { & Α’. Λυκ.Κερατσινίου } – » Προσεγγίσεις στον Αριστοτέλη », { σελ.368 }.

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – » Μετά τα φυσικά »,{ Α’.VI , 988 a }, { απόδ. KAKTOY }.

O Πλάτων χρησιμοποιεί δύο μόνο αιτίες, την αιτία του ‘‘τι εστί’ » [ τυπική αιτία ] και την υλική αιτία { διότι οι Ιδέες είναι αίτια » του τί εστιν » της ουσίας, σε όλα τα άλλα πράγματα, το δε Ένα με τη σειρά του είναι αίτιο στις Ιδέες }. Ύλη είναι η δυάδα, το μεγάλο και το μικρό. Προσέτι μοίρασε σ’ αυτά τα δύο στοιχεία, στο Ένα και στη δυάδα, την αιτία του αγαθού και του κακού ( του ευ και του κακώς ), του αγαθού — της τάξεως στο ένα, και την αιτία του κακού, στο άλλο, στη δυάδα .

Γ. Χ.ΚΟΥΜΑΚΗ – »  Πολίτευμα και ήθος : η διαλεκτική και τα «άγραφα δόγματα» κατά Πλάτωνα »,{ σελ. 17 , 19 }.



Ι. ΘΕΟΔΩΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ – » Φαίδρος », [ σελ.54-55 ].

Γιατί κανενός άλλου δημιουργού ο λόγος δεν αποπλανεύει τόσο τον αναγνώστη ,ώστε να νομίζει , ότι τον καταλαβαίνει την ώρα ακριβώς , που δεν έχει καταλάβει ακόμη τίποτα.!




Η  απόδοσις των αρχαίων κειμένων δεν είναι φωτογραφική . Συνεπώς βασίζεται, αλλά ενίοτε δεν ταυτίζεται απόλυτα με αυτή των μεταφραστών συγγραφέων .

Τα περισσότερα  αρχαία κείμενα ,από όσα χρησιμοποιήθηκαν ,μπορείτε να τα αναζητήσετε στο διαδίκτυο ,όπως στα πολύ χρήσιμα »google books » ,» wikisource» , »anemi » ,» πύλη‘ κ. α