Χαρμίδης ή περί σωφροσύνης.

Ο διάλογος «Χαρμίδης» είναι ο πρώτος αφηγηματικός διάλογος του Πλάτωνα και ανήκει στην πρώτη συγγραφική του περίοδο .Το κείμενον του »Χαρμίδου » περιέχεται σε 28 συνολικά χειρόγραφα ,που βρίσκονται σε διάφορες ευρωπαϊ-κές βιβλιοθήκες Από αυτά μεγαλύτερη σπουδαιότητα έχει το Βοδληιανόν ,το Ενετικόν και το Βιενναίον χειρόγραφον. Από τις αρχαιότερες εκδόσεις του Πλάτωνος σπουδαιότερες είναι του Έλληνα Μάρκου Μουσούρου στην Βενετία και του H.Stephanus [ Eρρ. Στεφάνου ] η οποία κατέστη παρα πολύ κοινή [ vulgata ]. ΠΡΟΣΩΠΑ : Χαρμίδης , Κριτίας { κριτής < κρίνω } ,Χαιρεφών { χαίρω + φαίνω } ,Σωκράτης [ σώζω + κράτος ].

ΧΡΟΝΟΣ : Ο διάλογος γίνεται την επομένη της επανόδου του Σωκράτους στην Αθήνα από την μάχη της Ποτίδαιας στην Χαλκιδική ,που είχε λάβει μέρος το 432 π.Χ. ΤΟΠΟΣ : Ο χώρος όπου γίνεται ο διάλογος είναι η παλαίστρα. του Ταυρέου [ που ήταν ιδιοκτήτης της παλαίστρας και παιδοτρίβης ].Ο Σωκράτης διηγείται λεπτομέρειες της μάχης και θέλει κι αυτός να μάθει τα νέα των ̓Αθηνών. Ο Κριτίας συναντά τον Χαρμίδη ,που πάσχει από πονοκέφαλο, κι ο Σωκράτης του προσφέρει ένα βότανο που έχει μαζί του εναντίον του πονοκεφάλου, που πρέπει όμως να συνδυασθεί με μια «επωδή» (ξόρκι) πριν το πάρει ο πάσχων. ΥΠΟΘΕΣΗ : Ο Σωκράτης ζητάει από τον Χαρμίδη να απαντήσει στο ερώτημα, τι είναι σωφροσύνη, πράγμα που αποτελεί και το κύριο θέμα του διαλόγου.

JAC. MATHAM – » Temperantia», { 1585-1589, Rijksmuseum }.

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – » Περί Αρετών και Κακιών », { 1249 b }.

ΙΕΡΟΚΛΕΟΥΣ – » Υπόμνημα εις τα Πυθαγορικά Χρυσά έπη », { 10}.

Η τετράδα αρετών για την αποτροπή τέτοιων κακών είναι η εξής :η φρόνηση για το λογικό μέρος, η ανδρεία για το θυμικό μέρος, η σωφροσύνη για το επιθυμητικό μέρος, και η δικαιοσύνη για όλες μαζί τις δυνάμεις.

ΣΤΟΒΑΙΟΥ ΑΝΘΟΛΟΓΙΟΝ – » Περί Αρετής »,{ Α’ }.64. Μετώπου Πυθαγορείου Μεταποντίου .

ΧΡ. ΡΩΜΑ – » Λεξικό ανεπτυγμένων εννοιών », { σελ.258-9 }.

Ι. ΠΑΝΤΑΖΙΔΟΥ – » Λεξικόν Ομηρικόν ».

Σ.ΔΩΡΙΚΟΥ & Κ.Χ»ΓΙΑΝΝΑΚΗ – » Το δίγαμμα F ».

J.B.HOFMANN – » Ετυμολογικόν Λεξικόν της Αρχαίας Ελληνικής ».

ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΥ – » Ανώμαλα ρήματα της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσης ».

ΙΩ. ΣΤΑΜΑΤΑΚΟΥ – » Λεξικόν της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσης ».

Η.LIDDELL & R.SCOTT – » Μέγα Λεξικόν της Ελληνικής γλώσσης ».

ΗΣΥΧΙΟΥ – » Λεξικόν ».

ΣΟΥΔΑ / ΣΟΥ’Ί’ΔΑ – » Λεξικόν ».

ΦΩΤΙΟΥ – » Λεξικόν συναγωγή ».

Στο αρχαίο γυμνάσιον ,θεωρείτο μεγάλης σπουδαιότητας και η αρχή των σωφρονιστών ,ως προς την αγωγή των νέων. Αυτοί είχαν έργο τους το να εμπνέουν στους νέους την αγάπη της σωφροσύνης και να προφυλάσσουν την αρετή αυτή από κάθε επιβλαβή επήρεια.

ΑΝΘ.ΓΑΖΗ – » Λεξικόν της Ελληνικής γλώσσης ».

ΣΚΑΡΛΑΤΟΥ Δ. του ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ – » Λεξικόν της Ελληνικής γλώσσης ».

Δ.ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΥ – » Μέγα λεξικόν της Ελληνικής γλώσσης ».

ΙΔΡ.ΜΑΝ.ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗ – » Λεξικό της κοινής Νεοελληνικής ».

P. CHANTRAINE – »Ετυμολογικό λεξικό της αρχαίας ελληνικής » & Παράρτημα .

Σως, σάος ,σάFος, σαό-φρων.

Γ.ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗ – » Ετυμολογικό Λεξικό της Νέας Ελληνικής γλώσσας ».

ΔΑΜ. ΣΤΡΟΥΜΠΟΥΛΗ – » Ετυμολογικό Λεξικό της Ελληνικής ».

Η .STEPHANUS – » Θησαυρός της Ελληνικής γλώσσης ».

ΕΥΣΤΡ. ΤΣΑΚΑΛΩΤΟΥ – » Λεξικόν Ελληνο-Λατινικόν ».

ΕΥΣΤΡ. ΤΣΑΚΑΛΩΤΟΥ – » Λεξικόν Λατινο- Ελληνικόν ».

E.A. SOPHOCLES – » Greek Lexicon of the Roman and Byzantine periods ‘.

Σωφρονισμός [= correction < corrigo } ,σωφρονιστικός { = corrective < corrigo }.

ΣΤΕΦ. ΚΟΥΜΑΝΟΥΔΗ – » Λεξικόν Λατινο-Ελληνικόν ».

ΑΝ. ΤΖΙΡΟΠΟΥΛΟΥ ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ – » Αρχιγένεθλος ελληνική γλώσσα ».

Γ.ΜΙΣΤΡΙΩΤΟΥ – » Ελληνική γραμματολογία Β’ », { σελ.514 }.

Υπόθεση τούτου του διαλόγου είναι η σωφροσύνη, στην οποία δίδονται διάφοροι ορισμοί.

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Χαρμίδης ».{ Εισαγωγή : ΒΑΣ.ΤΣΑΦΑΡΑ }.

5.ΘΕΜΑ ΤΟΥ ΔΙΑΛΟΓΟΥ ΚΑΙ ΠΡΟΘΕΣΙΣ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΣ. Στον διάλογον αυτόν ο Πλάτων δεν εξετάζει την σωφροσύνην από ηθικής απόψεως, αλλά από λογικής. Η έννοια της σωφροσύνης δεν είναι δυνατόν να αναλυθεί ,να μεταφρασθεί και να αποδοθεί στις ξένες γλώσσες διά μίας λέξεως.

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Χαρμίδης ».{ Εισαγ. Γ. ΜΙΣΤΡΙΩΤΟΥ }.

Ο φιλόσοφος στον »Χαρμίδη », παρά πάσαν προσδοκίαν δεν εξετάζει την σωφροσύνην υπό ηθικήν, αλλά υπό λογικήν έποψιν.

Ι. ΘΕΩΔΩΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ – » Φαίδρος », [ σελ.21-23 ].

Ό,τι ονόμαζαν οι αρχαίοι σωφροσύνη, δεν είναι άλλο από τον μετριασμό της ορμής, του πάθους, και γενικά της επιθυμίας από τη νοημοσύνη. Τούτο δημιουργεί και τον καθαρό ανθρωπισμό.

ΟΜΗΡΟΥ – » Οδύσσεια »,{ ψ,10-14 }.

Οι Θεοί μπορούν να παλαβώνουν τον πιο φρόνιμο, και πάλι φρόνιμο να κάνουνε τον σαλεμένο.

ΘΕΟΓΝΙΔΟΣ  – »Ελεγείες»,{ στ. 378-380 }.

H  σωφροσύνη είναι το αντίθετον της ύβρεως  , διότι είναι αντίστοιχα αρετή και κακία του επιθυμητικού { βουλητικού }.Η φρόνησις είναι αρετή του Λογιστικού μέρους της ψυχής. Άρα <<.. είτε στη σωφροσύνη είτε στην ύβρη στρέψει ο νούς …>>

Καλότυχοι είναι οι άνθρωποι που τις χαρές της Αφροδίτης με μέτρο και συγκράτηση τις δοκιμάζουν.

ΕΥΡΙΠΙΔΟΥ – Βάκχαι », { στ.314 – 18 }.

Δεν θα αναγκάσει ο Διόνυσος να σωφρονούν οι γυναίκες στην Κύπριν [ Αφροδίτην ] , αλλά εκ φύσεως υπάρχει αυτό { το σωφρονείν [ η σωφροσύνη των γυναικών ] ενυπάρχει στα πάντα για πάντα }.Πρέπει να σκεφτείς ,ότι η γυναίκα η σώφρων, και όταν βακχεύει, δεν διαφθείρεται.

ΓΡ. ΒΕΡΝΑΡΔΑΚΗ – » Ερμηνευτικόν λεξικόν ».

Ευρ. ‘Βάκχαι’‘,[ στ.314-16 }. << Δεν είναι ο Διόνυσος εκείνος, που θ ̓ αναγκάσει τις γυναίκες να είναι σώφρονες ( αν δεν είναι ] ως προς την Κύπριν [= Αφροδίτη ,θεά του έρωτα ].

ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΟΥΣ – » Πλούτος »,{ στ.563-4 }.

Αρετή του φτωχού είναι και η σωφροσύνη. Έργο δικό της είναι η ντροπή [ κοσμιότης ] έργο του πλούτου η αδικία .

ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΟΥΣ – » Νεφέλαι», [ στ.961-2 }.

Στην αρχαία αγωγή των παιδιών διδάσκονταν τα δίκαια και η σωφροσύνη είχε αξία.

Τ.ΑΠΟΣΤΟΛΙΔΗ / Γ.ΑΚΟΚΑΛΙΔΗ – » Αριστοφάνη – Νεφέλες » .

Ο Σωκράτης διδάσκει στην »σχολή» του.

ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ – » Απομνημονεύματα », { Α’. Κεφ. Ι ,16 }.

Ο Σωκράτης μιλούσε για τα ανθρώπινα πάντα εξετάζοντας τί είναι ευσεβές -ασεβές, τί δίκαιον- άδικον, τί σωφροσύνη -μανία

ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ – » Κύρου παιδεία »,{ Γ’.Ι }.

Επειδή η σωφροσύνη είναι ψυχική διάθεση [ πάθημα ] όπως η λύπη και η χαρά , δεν αποκτάται με την διδασκαλία και την άσκηση [ μάθημα ].

ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ – » Κύρου παιδεία »,{ Η’.Ι }.

Ξεχώριζε τη σεμνότητα [ αιδώ ] από την σωφροσύνη. Οι σεμνοί [ ντροπαλοί ] αποφεύγουν τις κακές πράξεις φανερά ,ενώ οι σώφρονες αποφεύγουν και τις κακές πράξεις και στα φανερά και στα κρυφά.




ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ  – » Ηθικά Ευδήμεια », III. { 1221 a } .

ΓΑΛΗΝΟΥ  – » Περί των Ιπποκράτους και Πλάτωνος δογμάτων » ,{ Ζ’. 1-3 }.

Ο εγκέφαλος ,η καρδιά  και το ήπαρ είναι οι αρχές των δυνάμεων οι οποίες μας διοικούν. Το ένα έχει εγκατασταθεί εντός του εγκεφάλου ,το δεύτερο εντός της καρδιάς και το τρίτο εντός του ήπατος .Ο  Πλάτωνας  παρομοιάζει το επιθυμητικόν  μέρος [της ψυχής ] με θηρίο ποικιλόμορφο και πολυκέφαλο, το θυμοειδές  με λέοντα και το λογιστικόν  με άνθρωπο .

ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΥ – » Ομηρικά προβλήματα », { 33.8 }.

Την ύβριν με τα πολλά κεφάλια, σαν την Λερναίαν Ύδραν, αποκεφάλισε.

ΚΛΑΣΣΙΚΑ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΑ – »Ο Προμηθέας ».

Ο Τιτάνας Προμηθέας πάσχει για την φιλανθρωπία του. Δεμένος στον Καύκασο κάθε μέρα ένας αετός του έτρωγε το συκώτι [ ήπαρ ] ,το οποίο ξαναμεγάλωνε την νύχτα κι ο αετός την άλλη μέρα το έτρωγε πάλι. Ως γνωστόν η» έδρα’‘ του Επιθυμητικού είναι το ήπαρ. Το ήπαρ είναι το μόνο από τα όργανα που αναπλάθονται στον άνθρωπο .Ποίες ήσαν αυτές οι επιθυμίες ,που τις κατέτρωγε καθημερινά ο αετός του Διός και βασάνιζαν τον Προμηθέα ;

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ -» Μεγάλα Ηθικά » [ Β’ ‘], { 1203 b }.

Ο Πλάτων άντλησε από την πηγή των Ομηρικών επών τα άλογα μέρη ψυχής και το λογικόν ,τα οποία μετέφερε στους διαλόγους του.

J. de RIBERA – »Tityus [ Tιτυός ] », { 1632 }.

O υιός του Διός, γίγαντας Tιτυός βασανίζεται όπως ο Προμηθέας : δύο αετοί του τρώνε το ήπαρ { έδρα των επιθυμιών }.



AΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – » Ηθικά Νικομάχεια », { Γ’.1117 b , 1118 a ,1118 b , 1119 a },{ ΣΤ’.1140 b }.

Σωφροσύνη ,ακολασία. Η σωφροσύνη έχει να κάνει με τις σωματικές ηδονές, αλλά όχι με όλες . Διότι όσοι χαίρονται με τα όσα βλέπουν με τα μάτια τους, όπως, για παράδειγμα, με τα χρώματα, τα σχήματα και τις ζωγραφιές, δεν χαρακτηρίζονται ούτε σώφρονες ούτε ακόλαστοι. Η σωφροσύνη και η ακολασία έχουν σχέση με εκείνες τις ηδονές που είναι κοινές στον άνθρωπο και στα ζώα και που κατά συνέπεια φαίνονται δουλικές και ζωώδεις. Αυτές είναι η αφή και η γεύση. Περισσότερο σχετίζεται με την ακολασία η πιο κοινή αίσθηση απ’ όλες : η αφή, και μάλιστα με την ηδονή που αυτή προκαλεί σε σχέση με ορισμένα σημεία του σώματος. Δίκαια θα μπορούσε να θεωρηθεί (η αφή) επονείδιστη, στον βαθμό που δεν προέρχεται από την ανθρώπινη, αλλά από τη ζωική μας υπόσταση. Το να απο λαμβάνει κανείς τέτοια πράγματα και να τα προτιμά πάνω απ’ όλα είναι ζωώδες.

AΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – »Περί αρετών και κακιών », { 1250 a -1251 a }.

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – » Προβλήματα » [ 3 ] , { 2,3,7 }.

Οι άνθρωποι συγχέουν τον ακόλαστο με τον ακρατή, μολονότι είναι δύο διαφορετικοί χαρακτήρες, εφόσον ο ακρατής συνδέεται επίσης και με την οργή, τις τιμές και το κέρδος. Οι άσωτοι.

ΘΟΥΚΥΔΙΔΟΥ – » Ιστορίαι », { Α’.18 ,3 }.

Η αιδώς [ αίσθημα της τιμής ] συνδέεται στενά με την σωφροσύνη και η ευψυχία [ γενναιότητα ] με την αισχύνη [αίσθημα της ντροπής ].

Ι. ΣΤΟΒΑΙΟΥ – » Εκλογαί αποφθέγματα υποθήκαι », { Γ’.V.}.Περί σωφροσύνης.

[45-49].ΙΑΜΒΛΙΧΟΥ από την »Επιστολήν περί σωφροσύνης ».

Ι. ΣΤΟΒΑΙΟΥ – » Εκλογαί αποφθέγματα υποθήκαι », { Γ’.V.}.Περί σωφροσύνης.

[9].ΙΑΜΒΛΙΧΟΥ από την »Επιστολήν προς Αρετήν περί σωφροσύνης ».

H πολύμορφη σωφροσύνη ρυθμίζει με αρμονική τάξη και συμμετρία το Λογιστικόν, το Θυμοειδές και το Επιθυμητικόν στο να εξουσιάζουν και να εξουσιάζονται.

Ι. ΣΤΟΒΑΙΟΥ – » Ανθολόγιον », { Ε’ }. Περί σωφροσύνης.

[60].ΙΕΡΑΚΟΣ από το »Περί δικαιοσύνης». [86 ].Επικτήτου. [119].Ηρακλείτου.

Οι ποιητές την ονόμασαν σαοφροσύνη ,» σαώσαι ‘ λέγοντας το σώσαι. Η σωφροσύνη είναι φρουρός και σωτηρία της φρονήσεως ,όταν την αποκτήσει κανείς .

ΙΩ. ΣΤΟΒΑΙΟΥ – » Ανθολόγιον », { Γ’}. Περί φρονήσεως, [ 84 ]. ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ .

Μεγίστη αρετή το να είναι σώφρων κάποιος και η σοφία έγκειται στο να λέμε την αλήθεια και να ενεργούμε σύμφωνα με την ουσίαν των πραγμάτων ,αφού πρωτύτερα την κατανοήσουμε .Η φρόνηση είναι κοινή [ ξυνόν ] σε όλους τους ανθρώπους.

Ο.Ε. ΑΤΛΑΣ – » Απάνθισμα σοφίας ».


CICERONIS – » De Inventione » , { II. 164 }.

Τα μέρη της εγκράτειας [ Temperantia ] είναι η αυτοσυγκράτηση [ continentia ],η επιείκεια [ clementia ] και η μετριοφροσύνη [ modestia].

Ο «ΧΑΡΜΙΔΗΣ» είναι ένας μικρός διάλογος του Πλάτωνος ,“περίεργος και δύσκολος” κατά τον Guthrie .Η σκηνογραφία του «Χαρμίδου» είναι από τις ωραιότερες των πλατωνικών συγγραμμάτων Ο Σωκράτης, απαντώντας στις ερωτήσεις των συνδιαλεγομένων εταίρων, αφ’ ενός αφηγείται σ’ αυτούς τις λεπτομέρειες της μάχης, στην οποίαν έπεσαν πολλοί Αθηναίοι ,αφ’ ετέρου ρωτάει να μάθει τα νέα των Αθηνών, ύστερα από την μεγάλη απουσία του, και μάλιστα αυτά που τον ενδιαφέρουν περισσότερο ,δηλαδή τα «περί φιλοσοφίας όπως έχοι τα νυν, περί τε των νέων, ει τινες εν αυτοίς διαφέροντες η σοφία η κάλλει η αμφοτέροις εγγεγονότες είεν» ( δηλ. για την φιλοσοφία, σε ποια κατάσταση βρίσκεται αυτόν τον καιρό, και για τους νέους αν διακρίθηκε κάποιος ανάμεσά τους για την σοφία ή για το κάλλος ή και για τα δύο ].






Ο Κριτίας συστήνει τον συγγενή του ,τον όμορφον έφηβο Χαρμίδην ,ο οποίος ακριβώς την ώρα εκείνη προσέρχεται στην σωκρατικήν ομήγυρη και συγκεντρώνει τα βλέμματα του θαυμασμού μικρών και μεγάλων. Όμως ο Χαρμίδης υποφέρει από δυνατό πονοκέφαλο. Ευτυχώς ο Σωκράτης έχει κάποιο βότανο κατά της κεφαλαλγίας, που έχει φέρει μαζί του από την εκστρατεία. Αυτό όμως για να δράσει αποτελεσματικά, πρέπει να συνδυαστεί με ένα γήτεμα ( ξόρκι) , μίαν «επωδήν», επαδομένην προηγουμένως, πριν από την λήψη του φαρμάκου, στον πάσχοντα Η επωδή αυτή δεν είναι βέβαια τίποτα άλλο παρά ο μυθικός συμβολισμός της ψυχικής θεραπείας διά των καλών λόγων, η οποία πρέπει να προηγείται της θεραπείας του σώματος Και αυτή πάλι η σωματική θεραπεία πρέπει να είναι γενική και να μη εντοπίζεται μόνον στο μέρος του σώματος ,που νοσεί και πάσχει (156 Ε)

Συνίσταται λοιπόν η υγεία και η θεραπεία της ψυχής στην σωφροσύνην. Ο Κριτίας βεβαιώνει ότι ο Χαρμίδης υπερέχει των άλλων νέων όχι μόνον κατά το κάλλος του σώματος, αλλά και κατά την υγεία της ψυχής , την σωφροσύνην Εν τοιαύτη περιπτώσει, λέγει ο Σωκράτης, ο Χαρμίδης θα γνωρίζει άριστα τί είναι σωφροσύνη. Του ζητάει ,λοιπόν, απάντηση σ’ αυτό το ερώτημα, που αποτελεί και το κύριο θέμα του διαλόγου.

ΝΕΩΤ.ΕΓΚΥΚΛ. ΛΕΞΙΚΟΝ του ‘ΗΛΙΟΥ’.

[ 70 ]. ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ & ΤΕΧΝΕΣ ,{ σελ.30-31 }. W. BRASHEAR :

«ΑΜΠΡΑ ΚΑΤΑΜΠΡΑ»: Στην ελληνορωμα’ι’κή Αίγυπτο . Ξόρκι για τον πονοκέφαλο.

Το αβρακαδάβρα (abracadabra) ή αμπρακατάμπρα είναι επίκληση που συναντάται σε πολλές γλώσσες παγκοσμίως. Στην αρχαιότητα πιστευόταν πως αυτή η περίεργη λέξη έχει μεγάλη δύναμη. Θεωρούσαν πως θεράπευε ασθένειες και προφύλαγε τους ανθρώπους από το κακό που μπορούσε να τους τύχει.

A. MANTEGNA – » Ο Θρίαμβος της Αρετής »,{ 1502 }.

Η Μινέρβα [ Αθηνά ] διώχνει τις Κακίες  από τον Κήπο της Αρετής. Στον ουρανό μέσα σto  σύννεφο διακρίνονται :  Justice, Temperance and Fortitude  { Δικαιοσύνη, Σωφροσύνη  και  Σθένος [ δύναμη ] }.

Στον διάλογο γίνονται έξι προσπάθειες ορισμού της σωφροσύνης :



Ο Χαρμίδης απαντά λέγοντας πως σωφροσύνη είναι το να κάνει κανείς τα πάντα με κοσμιότητα και ησυχία , ένα είδος ηρεμίας και μέτρου σε όλα όσα κάνουμε. Ο Σωκράτης αντικρούει τον Χαρμίδη, λέγοντας πως η ησυχία, με την έννοια της βραδύτητας, δεν μπορεί να θεωρηθεί στοιχείο της σωφροσύνης, γιατί στις ανθρώπινες ενέργειες μεγάλη σημασία έχει συχνά η ταχύτητα.

Ο Σωκράτης ταυτίζει την ησυχία με την βραδύτητα και την συγκρίνει με την ταχύτητα και το καλό , κάτι που δεν ισχύει. Άλλο βραδύτητα και ταχύτητα και άλλο η ησυχία. Η ηρεμία δεν είναι ούτε βραδύτητα ούτε ταχύτητα. Για την βραδύτητα και την ταχύτητα υπάρχουν ανάλογα και αντικρουόμενα γνωμικά [ γοργόν -βραδύ ] .Ο Χαρμίδης εδώ εννοεί την αυτοκυριαρχία ,ενώ ο Σωκράτης πλέκει μία σοφιστεία με μηδαμινή αποδεικτική ισχύ.

ΙΩ. ΣΤΑΜΑΤΑΚΟΥ – » Λεξικόν της αρχαίας ελληνικής γλώσσης ».

Ήσυχος, βραδύς ,ταχύς.

Ι.ΣΤΟΒΑΙΟΥ – » Ανθολόγιον »[ Γ’ ].Περί φρονήσεως.

79.Δημητρίου Φαληρέως αποφθέγματα των επτά σοφών.

ΘΕΟΓΝΙΔΟΣ – » Ελεγείες [Θεογνίδεια ] » , { στ. 335-6 , 401-2 }.

»Μηδέν άγαν [ σπεύδειν ] »= »Ποτέ πολύ [ μη βιάζεσαι ] ».

ΤΑΚΗ ΝΑΤΣΟΥΛΗ – » 3.000 λέξεις και φράσεις παροιμιώδεις ».

»Σπεύδε βραδέως» = τρέξε αργά. Η φράση αποτελεί σχήμα οξύμωρον ,διότι εμπεριέχει και το σπεύδε και το βραδέως, δηλ. δύο αντίθετες έννοιες.

ΜΕΝΑΝΔΡΟΥ – » Γνώμαι μονόστιχοι ».

ΣΤ.ΠΑΠΑΣΤΑΜΑΤΙΟΥ / ΑΝ. ΧΑΤΗΡΑ – » Απάνθισμα σοφίας ».

ΧΑΡ.ΜΠΑΡΑΚΛΗ – » Γνωμικά και παροιμίες ». Βιασύνη.

ΣΤ.ΠΑΠΑΣΤΑΜΑΤΙΟΥ / ΑΝ. ΧΑΤΗΡΑ – » Απάνθισμα σοφίας ».

ΑΝΘ. ΓΑΖΗ – » Λεξικόν της Ελληνικής γλώσσης ».

ΗΣΥΧΙΟΥ – » Λεξικόν ».

TH. GAISFORD S.T.P. – » Μέγα Ετυμολογικόν λεξικόν ».

AN. ΤΖΙΡΟΠΟΥΛΟΥ ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ – » Ο εν τη λέξει Λόγος ».

ΑΜΜΩΝΙΟΥ – » Λεξικόν ομοίων και διαφόρων λέξεων ».



Κατά το δεύτερον ορισμόν ο Χαρμίδης προσπαθεί να ξεπεράσει τα εξωτερικά γνωρίσματα [ συμπεριφορά ] και να φτάσει στα εσωτερικά ,δίνοντας στην σωφροσύνη την έννοια της σεμνότητας, της ντροπής [ αιδούς ]. Η αιδώς είναι κάτι το αγαθόν ,εφόσον ταυτίζεται με την σωφροσύνη ,αλλά και κάτι κακόν ,όπως μαρτυρεί και ο στίχος του Ομήρου. Η σωφροσύνη όμως είναι μόνο κάτι το αγαθόν ,άρα δεν μπορεί να ταυτίζεται με την αιδώ ,που άλλοτε είναι κάτι το αγαθόν και άλλοτε κάτι το κακόν.

Ο Σωκράτης αποκρούει τον ορισμό με έναν ομηρικό στίχο :

ΟΜΗΡΟΥ – » Οδύσσεια »,{ ρ,347 }

Η ντροπή [ αιδώς ] δεν ταιριάζει [ δεν είναι αγαθή ] σ’ άνδρα που βρίσκεται σε ανάγκη [ χρεία ].

H.LIDDELL & R.SCOTT – » Mέγα λεξικόν της Ελληνικής γλώσσης ».

ΑΜΜΩΝΙΟΥ – » Λεξικόν ομοίων και διαφόρων λέξεων ».

Α. ΤΖΙΡΟΠΟΥΛΟΥ ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ – » Ο εν τη λέξει Λόγος ».

Αίσχος { < αιδχος < αιδώς } : αισχύνη, ατιμία // δυσμορφία, ασχημία, είτε του πνεύματος, είτε του σώματος. Διαφέρει δε η αιδώς [ εντροπή ] από το αίσχος.

ΕΥΡΙΠΙΔΟΥ – » Ιππόλυτος », { στ. 377- 387 }.{ Εισαγωγή , απόδοση , σχόλια Κ.ΚΟΝΤΟΥ }.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ : Αιτίες και αφορμές για την τραγωδία , [ σελ.15 }.

Δισσός / [Αττ.] διττός / [ Ιων.] διξός, -ή, -όν ( < δις ) : δύο ειδών, διπλός ,[ πληθ.] δύο ,[ μεταφ.] , διπλός, αμφίβολος, ασαφής, αμφιλεγόμενος . Στους ‘ δισσούς λόγους ‘ { μία σειρά σοφιστικών κειμένων σε δωρική διάλεκτο } υποστηρίζεται ,ότι για κάθε ζήτημα υπάρχουν [ τουλάχιστον δύο ] διαφορετικές απόψεις ,τις οποίες οι μαθητές πρέπει να ερευνήσουν με σκοπό την εξάσκηση στην επιχειρηματολογία.

ΠΡΟΣΩΚΡΑΤΙΚΟΙ – » Δισσοί λόγοι », { σελ.167-173 }.



Την τρίτη προσπάθεια του Χαρμίδη να ορίσει τη σωφροσύνη ως το αντίθετο της πολυπραγμοσύνηςέκαστον το τα εαυτού πράττειν»), ο Σωκράτης επίσης την ανασκευάζει ,ώσπου μπαίνει στη μέση ο Κριτίας, που διακρίνει το »πράττειν» από το »ποιείν » και ισχυρίζεται ότι το »πράττειν» δεν αποτελεί ποτέ όνειδος [ εδώ αναφέρει προς επίρρωση ;;; και έναν στίχο από το »Έργα και ημέραι » του Ησιόδου ] και ότι σώφρων και αγαθοεργός είναι εκείνος που πράττει τα πράγματα που του είναι οικεία. Ο Σωκράτης παρατηρεί , ότι το πράττειν το αγαθόν προϋποθέτει τη γνώση του αγαθού. Άρα, η σωφροσύνη είναι κάποια γνώση.

ΗΣΙΟΔΟΥ – » Έργα και ημέραι », { στ.311 }.[ αποδ. ΣΤ.ΓΚΙΡΓΚΕΝΗ ].

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Χαρμίδης », { …. }, [ σημ. ΚΑΚΤΟΥ ].

Mία παρερμηνείας [ σοφιστεία ] από την πλευρά του Κριτία ,ο οποίος παραφράζει τον στίχο του Ησιόδου.

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – » Ηθικά Νικομάχεια », { Ζ’.VIII. [ 1141 b- 1142 a }.{ αποδ. Δ.ΛΥΠΟΥΡΛΗ }.

Πολυπράγμονες είναι οι πολιτικοί ,{ δηλ. μη φρόνιμοι ,επειδή ασχολούνται με πολλά και είναι δοκησίσοφοι ] ,ενώ ο τω αυτώ ειδέναι [ = αυτός που γνωρίζει αυτά που τον αφορούν ,το συμφέρον του ] είναι φρόνιμος.




ΕΠΙΚΤΗΤΟY   – » Εγχειρίδιον  » , { 1 }.

Από τα υπάρχοντα πράγματα ,άλλα είναι » εφ’ημίν » { βρίσκονται στην εξουσία μας , εξαρτώνται από μας ] και άλλα είναι  »ουκ εφ’ημίν » { δεν βρίσκονται υπό τον έλεγχό μας ,δεν εξαρτώνται από μας }. Τα »εφ’ημίν » είναι φύσει ελεύθερα ,ακώλυτα και ανεμπόδιστα. Τα »ουκ εφ’ημίν » είναι ασθενή ,υποδουλωμένα ,υποκείμενα σε εμπόδια ,αλλότρια [ ξένα]. Αν θεωρήσεις τα φύσει υποδουλωμένα ως ελεύθερα και τα αλλότρια ως δικά σου ,θα πέσεις σε εμπόδια , σε θλίψεις και ταραχές.

Εκ των πραγμάτων άλλα μεν είναι »εφ’ ημίν», και άλλα »ουκ εφ’ ημίν». »Εφ’ ημίν» είναι η υπόληψις ( δηλ. η εντύπωση, η γνώμη που σχηματίζουμε για τα πράγματα ), η ορμή ( δηλ. η παρόρμηση, η κίνηση της ψυχής μας προς κάποιο στόχο ή σκοπό ), η όρεξις ( δηλ. η φυσική επιθυμία για κάτι που θέλουμε ), η έκκλισις ( δηλ. η παρέκκλιση, η αποστροφή προς κάτι που δεν θέλουμε ) και μ’ έναν λόγο, όσα είναι δικά μας έργα. »Ουκ εφ’ ημίν» είναι το σώμα ( δηλ. η σωματική διάπλαση και γενικώς τα σωματικά χαρακτηριστικά ), η κτήσις ( δηλ. τα υλικά αποκτήματα), οι δόξες (δηλ. οι γνώ-μες που σχηματίζουν οι πολλοί ), οι αρχές ( δηλ. οι θέσεις εξουσίας ) και μ’ έναν λόγο, όσα δεν είναι δικά μας έργα.

ΕΠΙΚΤΗΤΟΥ – » Διατριβαί », {Α’. α . 1-18 }.

Οι θεοί έκαναν να εξαρτάται από μας μόνο το πιο σημαντικό απ’ όλα κι αυτό που κυριαρχεί πάνω στα άλλα, δηλαδή η ορθή χρήση των εντυπώσεων, ενώ τα άλλα να μην εξαρτώνται από μας. Η λογική ικανότητα εξετάζει τον εαυτό της και όλα τα άλλα.



H.LIDDELL & R. SCOTT – » Μέγα λεξικόν  της  Ελληνικής γλώσσης ».

Πράσσω / πρήσσω / πράττω : Η ρίζα είναι πιθανώς η ίδια με του περάω [ περνάω ].Η πρώτη σημασία φαίνεται ότι ήταν η του περάν, διέρχεσθαι. Eυ  πράττω  : [ κυρ.]  καλώς  πράττω ,ενεργώ σωστά // άρα  διάκειμαι  καλώς  ,ευτυχώ. Συνεπώς η ευτυχία έχει άμεση σχέση με τις ορθές [ευ] πράξεις ενός ανθρώπου.Κακώς πράττω :  κάνω κάτι εσφαλμένα, ενεργώ κακώς // διάκειμαι κακώς ,δυστυχώ.

H.LIDDELL & R. SCOTT – Επιτομή του Μεγάλου λεξικού της Ελληνικής γλώσσας ».

Ποιέω-ώ . Έχει δύο γενικές σημασίες : κατασκευάζω και πράττω.

ΑΝ. ΤΖΙΡΟΠΟΥΛΟΥ  ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ  – »Ο εν τη λέξει Λόγος ».

Η πρώτη σημασία του πράττω είναι δια-περώ, διέρχομαι θάλασσα. Η πράξις για τον Έλληνα είναι πρωτίστως θαλασσινή . ‘Όπως και η πράσις [=πώλησις ] . Πιπράσκω = πωλώ, πρβλ. «πρατήριον «. Γι αυτό πράσις σημαίνει και πράξις .

Είναι η δημιουργία ,που αντλεί αυτομάτως από τις «ρίζες«, από αυτήν την ίδια την πηγή της ζωής, τον Θεόν.

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Συμπόσιον », { 205 b}.{ απόδ. IΩ.ΣΥΚΟΥΤΡΗ }.

Ποίησις είναι κάτι γενικόν. »Κάθε αιτία μεταβάσεως οιουδήποτε πράγματος από την ανυπαρξία στην ύπαρξη, είναι ποίησις». { ποίησις ,εκ του μη όντος εις το ον  }.

ΠΛΑΤΩΝΟΣ  – » Σοφιστής »  ,{ 265 b , 219 b }.[ αποδ. ΔΗΜ.ΓΛΗΝΟΥ ].

Ποιητική είναι κάθε δύναμη ,που γίνεται αιτία ν’ αρχίσουν  να υπάρχουν -από μια στιγμή κι έπειτα -πράγματα , που πριν δεν υπήρχαν .

Σ.ΔΩΡΙΚΟΥ & Κ.Χ»ΓΙΑΝΝΑΚΗ – » Το δίγαμμα F ».

H.LIDDELL & R. SCOTT – Επιτομή του Μεγάλου λεξικού της Ελληνικής γλώσσας ».

Εργάζομαι < έργον < Fεργον [ Γερμ. Werk ].

ΑΠΟΛΛΩΝΙΟΥ ΣΟΦΙΣΤΟΥ – » Λεξικόν κατά στοιχείων Ιλιάδος και Οδυσσείας ».

ΗΣΥΧΙΟΥ – » Λεξικόν ».

Α. ΤΖΙΡΟΠΟΥΛΟΥ  ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ  – » Ο εν τη λέξει Λόγος ».

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – » Μεγάλα Ηθικά Α’ », { 1197 a }.



Στην τέταρτη προσπάθεια ορισμού της σωφροσύνης ο Κριτίας κατόπιν πιέσεως του Σωκράτους δίνει σαφέστερον ορισμό : αυτός που αγαθά [ποιεί] κατασκευάζει [ αγαθοποιός = ευεργετικός ] κι όχι κακά τον θεωρώ σώφρονα ,κι εκείνον που κακά [ ποιεί ] κατασκευάζει [ κακοποιός= επιβλαβής ] κι όχι αγαθά δεν τον θεωρώ σώφρονα.

Ο Σωκράτης ελέγχει τον ορισμόν αυτόν και αποδεικνύει με τα παραδείγματα του ιατρού και άλλων δημιουργών ,ότι » μερικές φορές είτε ωφέλιμον είτε βλαβερόν έκανε ,π.χ. ο ιατρός , δεν ξέρει τί έκανε .Έτσι μερικές φορές που ο ιατρός έκανε ωφέλιμες θεραπείες ενήργησε με σωφροσύνη και είναι σώφρων ,αγνοεί ότι είναι σώφρων. Ο Κριτίας εδώ περι-έπεσε σε αντίφαση ,διότι πιο πριν είπε ,ότι οι σωφρονούντες δεν αγνοούν ,ότι σωφρονούν. Από την συζήτηση όμως δείχθηκε το αντίθετο ,δηλαδή ότι αγνοούν .Όμως είναι δυνατόν ,να αγνοεί ο σώφρων ,ότι είναι σώφρων και παρ’ όλα αυτά να πράττει με σωφροσύνη ;



Ασφαλώς πρόκειται περί αυθαίρετης ερμηνείας του Κριτία . Διότι δεν προκύπτει από κάποια φιλολογική απόδειξη ,ότι το περίφημο γνωμικό »Γνώθι σαυτόν » είναι ταυτόσημο με το » Σωφρόνει » και ότι είναι χαιρετισμός του Θεού προς τους εισερχομένους στο ναό του Απόλλωνος στους Δελφούς. Άλλο ένα σοφιστικό τέχνασμα στον διάλογο από την πλευρά τώρα του Κριτία. Ότι το Δελφικόν ΕΙ σημαίνει » γνώθι σαυτόν » και ταυτίζεται με το »χαίρε», είναι μία υπόθεση του Αμμωνίου στο » Περί του ΕΙ του εν Δελφοίς » [ Πλουτάρχου ] και όχι απόδειξη.

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Χαρμίδης » , { σχόλ. Γ. ΜΥΣΤΡΙΩΤΗ }.

ΕΙ = έτσι ο Θεός προσαγορεύει τους εισερχομένους [ σοφιστική ερμηνεία του Κριτία ].

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ – » Περί του ΕΙ του εν Δελφοίς », { 17 }, [ αποδ. Β.ΜΟΣΧΟΒΗ ].

Το δελφικόν ΕΙ σημαίνει » γνώθι σαυτόν » και ταυτίζεται με το »χαίρε».

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Θεαίτητος », { 210 c },[ απόδ.ΚΑΚΤΟΥ ].

Με σωφροσύνη συμπεριφέρεται αυτός που »δεν πιστεύει ,ότι γνωρίζει αυτά που δεν γνωρίζει ».

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Τίμαιος », { 72 a }, [ απόδ. Π.ΓΡΑΤΣΙΑΤΟΥ ].

Από παλιά λέγεται και ορθώς [ ευ ] ,ότι αρμόζει μόνο στον σώφρονα [ να ονομάζεται έτσι ] το να πράττει και να γνωρίζει και τον εαυτόν του και όσα πράγματα ,που αφορούν τον εαυτόν του, συμβαίνουν γύρω του .

W.K.C. GUTHRIE – » Σωκράτης », { σελ. 207-210 }.

Αναλυτικά για την αυτογνωσία στο : » ΓΝΩΘΙ ΣΑΥΤΟΝ { Nosce te ipsum }.



Όσον αφορά την ορθότητα του παραπάνω ορισμού της σωφροσύνης ως αυτογνωσίας, ως επιστήμης του εαυτού της , ο Σωκράτης έχει επιφυλάξεις. Όλες οι ψυχικές λειτουργίες , είτε αισθήματα είναι, είτε συναισθήματα, είτε βουλήσεις και επιθυμίες, έχουν, λέγει, ως αντικείμενον όχι τον εαυτόν τους , αλλά κάτι άλλο. Η όραση λ. χ. έχει ως αντικείμενό της όχι την όραση͵ αλλά τα χρώματα, η ακοή τις φωνές και όχι τις ακοές, ο έρωτας το καλό και όχι τον έρωτα και ούτω καθεξής. Πώς λοιπόν είναι δυνατόν η σωφροσύνη, η οποία είναι κι αυτή λειτουργία της ψυχής , να είναι επιστήμη του εαυτού της ;

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Χαρμίδης » .{ σχόλια Γ.ΜΥΣΤΡΙΩΤΗ }.

[166 e ]. Από τον ορισμόν » η σωφροσύνη είναι » γνώσις εαυτού » στον ορισμόν » η σωφροσύνη είναι επιστήμη εαυτής και των άλλων επιστημών ». Ο τελευταίος είναι νέος ορισμός ;

[ 167 e ]. Ο φιλόσοφος δεν πιστεύει ,ότι υπάρχει επιστήμη ,η οποία γνωρίζει ,όσα γνωρίζει και όσα δεν γνωρίζει. Αλλά και αν ήταν δυνατόν να υπάρχει ,δεν θα είναι ωφέλιμη. Διότι δεν είναι δυνατόν το υποκείμενον να έχει τον εαυτόν του ως αντικείμενον.

[ 169 e – 170 a ]. Το »τούτο »είναι το »ειδέναι α τε οίδεν και α μη» ενώ το ‘‘εκείνο »είναι »το αυτόν εαυτόν γιγνώσκειν». Το συγκεκριμένο χωρίο παρουσιάζει αυξημένη δυσκολία. Όπως φαίνεται από τα επόμενα, ο Σωκράτης εννοεί μάλλον πως το να γνωρίζει κανείς τι γνωρίζει και τι αγνοεί δεν μπορεί να είναι το ίδιο με το να γνωρίζει ότι γνωρίζει ή ότι αγνοεί.

[ 170 d ].Ο σώφρων που έχει την »επιστήμη των επιστημών» γνωρίζει μόνον ,»ότι οίδε και ότι ουκ οίδε» και όχι »όσα οίδε και όσα ουκ οίδεν»’. Και είναι διαφορετικό »να γνωρίζει κάποιος ό,τι γνωρίζει» από το »να γνωρίζει ότι γνωρίζει ».

[ 171 e -172 a ]. Οι άνθρωποι που πράττουν ορθώς [ ευ ] ,αφού αφαιρεθεί η αμαρτία [ σφάλμα] και ηγεμονεύσει η ορθότητα ,επιδιώκουν την ευδαιμονία

Το ευ πράττειν έχει διπλή σημασία : α]. είμαι ευδαίμων και β]. ορθώς πράττω. Εάν το ευ πράττω ερμηνευτεί ως ευτυχώ ,αναγκαστικά θα δεχθούμε ,ότι ο Σωκράτης σοφιστεύεται ,όπως υποστηρίζει ο Heindorf και άλλοι .

Ο Σωκράτης δεν σοφιστεύεται χρησιμοποιώντας απατηλούς συλλογισμούς .Αιτία της ευδαιμονίας και της μακαριότητας θεωρεί την ορθή πράξη [ ευ πράττειν ] .Άρα μόνον οι »ορθώς πράττοντες » μπορεί να είναι ευδαίμονες. Έτσι η ευδαιμονία στηρίζεται στην ευπραγία , η οποία διαφέρει από την ευτυχία.

Εκείνο που θηρεύεται δια της σωφροσύνης είναι ιδεώδες ανεκπλήρωτον. Παρέχει μόνον ελλιπή ωφέλεια σε όποιον την κατέχει.

[ 172 d ].Η σωφροσύνη είναι επιστήμη [ γνώση ] του αγαθού και του κακού και ως τέτοια κάνει τους ανθρώπους ευδαίμονες.

Συνεπώς η ωφελιμότητα της σωφροσύνης ,όπως έχει οριστεί [ ως επιστήμης της επιστήμης ], καθίσταται προβλη-ματική, διότι ωφέλιμο για την ευδαιμονία του βίου θα ήταν , αν η σωφροσύνη δεν αρκούνταν στο να διαπιστώνει απλώς την γνώση, αλλά αν μας έλεγε τι είναι γνωστό και τι δεν είναι . ̓Αλλά κι αν υποτεθεί ,ότι η επιστήμη του εαυτού της , επιστήμη της επιστήμης (όπως ορίστηκε η σωφροσύνη), είναι όχι απλώς η διαπίστωση και συνείδηση του γεγονότος της γνώσεως , αλλά και η γνώση του εκάστοτε περιεχομένου αυτής, πάλι η σωφροσύνη, που νοείται έτσι, δεν θα μας έκανε ευδαίμονες.

[174 d-e ]. Δεν μας εξασφαλίζει την ευπραγία και την ευδαιμονία »το ζην κατ ‘ επιστήμην » ούτε » το ζην κατά τας υποδείξεις » όλων των επί μέρους επιστημών ( γνώσεων ), αλλά »το ζην κατά τας υποδείξεις μίας μόνον επιστήμης» , της επιστήμης ( της γνώσεως ) του αγαθού και του κακού.

[ 175 a ,d -e ]. Η σωφροσύνη ,όπως ορίστηκε , «ουδεμίας ωφελίας δημιουργός» είναι. Άρα ανωφελής !

Ο Σωκράτης, με μια σειρά συλλογισμών και παραδειγμάτων, αποδείχνει ότι τέτοια γνώση είναι αδύνατη, ότι μια ψυχική λειτουργία όπως η σωφροσύνη δεν μπορεί να έχει σαν αντικείμενο τον εαυτό της, ότι, κι αν ακόμη ήταν δυνατή, θα ήταν ανώφελη. Μόνο μια γνώση μπορεί είναι ωφέλιμη για μας , η γνώση του αγαθού και του κακού. Διότι μόνο με αυτή την γνώση μπορούμε να εξασφαλίσουμε ευπραγία και ευδαιμονία. Άρα η σωφροσύνη δεν είναι ωφέλιμη για τον άνθρωπο ,ούτε μεγάλο αγαθόν ,πράγμα που είναι άτοπον .

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Χαρμίδης » , { Eισαγ. Γ. ΜΥΣΤΡΙΩΤΟΥ , σελ. 22 } .

Στους διάφορους ορισμού ,τους οποίους δίνουν οι συνομιλητές για την σωφροσύνη, παρατηρείται μια βαθμιαία πρόοδος ,που εκφράζεται ως εξής : 1. σωφροσύνη είναι η ψυχική υγεία 2 . σωφροσύνη είναι η κοσμιότητα και η ησυχιότητα 3. σωφροσύνη είναι η αιδώς 4.σωφροσύνη είναι »τα εαυτού πράττειν» [ δηλ. »το πράττειν το αγαθόν» ] 5. η σωφροσύνη είναι »’επιστήμη επιστήμης» 6. σωφροσύνη είναι »η μετά αυτοσυνειδησίας επιστήμη του αγαθού».

Η απορητική κατακλείδα του διαλόγου, συνηθισμένη στα πρώτα έργα του Πλάτωνος, συνοψίζεται στην τελική διαπίστωση του Σωκράτους, κατά την οποία » δεν μπορούμε να βρούμε ποια είναι η ουσία εκείνου που ο νομοθέτης των λέξεων { ονοματοθέτης, «ονοματουργός } έδωσε το όνομα σωφροσύνη. Μια παραδοχή ήττας από τον Σωκράτη ,εφόσον η συζήτηση δεν κατέληξε σε θετικό συμπέρασμα, εξ αιτίας του λανθασμένου τρόπου έρευνας . Ο Σωκράτης κατηγορεί τον εαυτό του σαν κακό ερευνητή, αφού δεν παραδέχεται, ως σωστό και αληθές ,το συμπέρασμα της έρευνας αυτής ,δηλ .ότι η σωφροσύνη ,ως γνώση του ότι γνωρίζει κάποιος ,όσα γνωρίζει είναι ανώφελη.

(175b-176d). Είναι αδύνατον κάποιος να γνωρίζει κάπως κάτι ,που αγνοεί τελείως, διότι έτσι οδηγείται στον παραλογισμό.

Η έρευνα της σωφροσύνης εντάσσεται στο γενικότερο πλαίσιο της έρευνας του αγαθού στο σύνολό του, της αρετής σαν γενικότερου προβλήματος. Η γνώση του αγαθού είναι η καλλίτερη «επωδή» (το καλλίτερο «ξόρκι»), που ζητάει στο τέλος του διαλόγου ο Χαρμίδης από τον Σωκράτη να του κάνει, εξ αφορμής εκείνου του πονοκεφάλου, όχι μόνο για τώρα, αλλά για όσον καιρό θα ήταν αναγκαία για την όλη ψυχική θεραπεία του. Το ότι ο Χαρμίδης είναι σώφρων και επιθυμεί να ακολουθήσει την διδασκαλία του Σωκράτη, αυτός είναι ο αισιόδοξος τόνος με τον οποίο τελειώνει ο διάλογος.

Bernard van Orley / Pieter van Aelst – »Prudence, from Los Honores »,{ 1525-32 }.

Στον διάλογο »Χαρμίδης » , ο Σωκράτης ορκίζεται στον …. κύνα . Παράξενο και αινιγματικό .Είναι δυνατόν να ορκίζεται κάποιος σαν τον Σωκράτη στον …σκύλο ; Μήπως κάτι άλλο είναι αυτός ο »σκύλος» , και όχι σκύλος ;

Ο Σωκράτης ,εκτός από τον »Χαρμίδη »,ορκίζεται στον κύνα στα εξής έργα : »Απολογία» [ 22 a ] , »Γοργίας» [ 466 c ], »Πολιτεία »[ Γ’.399 c ] και »Ιππίας μείζων» [ 287 e ].Άρα δεν είναι ένας τυχαίος αυτός ο όρκος. Γιατί όμως χρησιμο-ποιούσε ο Σωκράτης αυτό το όνομα ; Ντρεπόταν να ονομάσει τον θεό Δία ; Ήταν ένα και το αυτό Ζευς , Κύων και τα χρησιμοποιούσε εναλλάξ ή κατά το δοκούν ; Ποίος είναι αυτός ο Κύων ;

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Γοργίας », { 461 b ,466 c , 482 b }.

Ο Σωκράτης ορκίζεται στον Κύνα ,που ήταν Θεός των Αιγυπτίων [ Σώθις ].Γιατί ορκίζεται σε έναν ξένο θεό ; Εισάγει »καινά δαιμόνια» στην πόλη;

ΗΣΙΟΔΟΥ – » Έργα και ημέραι » , { στ.609-617: }.

Ο Ησίοδος συμβουλεύει τον αδελφό του Πέρση ,πότε να κόψει σταφύλια ,σύμφωνα με τον καιρό.

ΛΟΥΚΙΑΝΟΥ – » Αληθής ιστορία »,{ Α’.16 }.

Το όνομα του πιο όμορφου χειμωνιάτικου αστερισμού, είναι του κυνηγού Ωρίωνα, του λαμπρότερου αστέρα του ουρανού του α του Μεγάλου Σκύλου [ CANIS MAJOR ] του γνωστού ως Σείριου. Ο Σείριος  στην ελληνική μυθολογία είναι το σκυλί [ κύων ] του Γίγαντα Ωρίωνα.

ΗΣΥΧΙΟΥ – » Λεξικόν ».

H .LIDDEL & R .SCOTT – » Μέγα Λεξικόν της Ελληνικής γλώσσης ».

ΙΩ. ΣΤΑΜΑΤΑΚΟΥ – » Λεξικόν της αρχαίας ελληνικής γλώσσης ».

ΑΝ. ΤΖΙΡΟΠΟΥΛΟΥ ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ – » Ο εν τη λέξει Λόγος ».

ΠΟΡΦΥΡΙΟΥ – » Περί του εν Οδυσσεία των νυμφών άντρον », { 24 }.

Ο Σείριος ήταν γνωστός στους αρχαίους Αιγύπτιους ως Σοπντέτ ( στα ελληνικά Σώθις ), μια θεοποιημένη μορφή αστεριού, που καταγράφεται στα παλαιότερα αστρονομικά αρχεία. Σώθις : οι Έλληνες ονομάζουν έτσι το άστρο του Κυνός, που είναι κοντά στον Καρκίνο.

Χάλκινο νόμισμα [ πίσω πλευρά ] του Αντωνίνου του Ευσεβούς ( ~ 138-161 μ.Χ. ). Η Ίσις -Σώθις καθήμενη πάνω στον Σείριον.

AΡΑΤΟΥ – » Φαινόμενα και Διοσημεία », { σελ.213- 14 }.

ΣΤ. Ι. ΑΥΓΟΛΟΥΠΗ -»Προλεγόμενα -Εισαγωγή στην αστρονομία» . 6.ΜΕΓΑΛΟΣ ΣΚΥΛΟΣ . Το πιο λαμπρό αστέρι της ουράνιας σφαίρας είναι ο Σείριος, που το όνομά του σημαίνει σπινθηροβόλος.

ΝΕΩΤ. ΕΓΚΥΚΛ. ΛΕΞΙΚΟΝ του ‘ΗΛΙΟΥ ‘ – » Το σύμπαν ».

Κ.Σ.ΧΑΣΑΠΗ : Oι αστερισμοί.[ 47 ] .Σείριος.

Σε ποίες Πύλες ονείρων αναφέρεται ο Σωκράτης ; Μήπως στις »Πύλες του ανεξήγητου » με τον αείμνηστο Κ. Χαρδα-βέλα ; Ασφαλώς όχι . Τα όνειρα στην αρχαιότητα έρχονταν από δύο Πύλες : την Κεράτινη και την Ελεφάντινη.

ΟΜΗΡΟΥ – » Οδύσσεια », { τ ‘, στ. 559 – 567 }.
Ξένε ,τα όνειρα  αμήχανα [ ανεξήγητα ] και ακριτόμυθα [ δυσερμήνευτα ] μας έρχονται ,όμως δεν βγαίνουν όλα αληθινά στον άνθρωπο. Τα όνειρα έχουν δυο πύλες , η μια είναι από κέρατο, η άλλη είναι από ελεφαντόδοντο φτιαγμένη:

ΚΩΝ. ΚΟΝΤΟΓΟΝΗ – » Η Ελληνική Μυθολογία » .[ σελ. 176 ].

Ύπνος . Οι δυο πύλες των Ονείρων { Όμηρος }.

Οι δε Πύλες ,από τις οποίες συνηθίζουν να έρχονται τα όνειρα [ οι Όνειροι ] στους ανθρώπους ,είναι, σύμφωνα με τον Όμηρο, δύο : η μεν είναι κατασκευασμένη από κέρατα ,η δε είναι κατασκευασμένη από ελεφαντοστούν ‘ και αυτά [ τα όνειρα] μεν που έρχονται από την ελεφάντινη πύλη ,εξαπατούν αυτούς που τα βλέπουν, και είναι ψεύτικα ‘τα δε [ όνει-ρα ] που έρχονται από την κεράτινη πύλη ,εκείνα είναι αληθινά και προσημαίνουν [ δίνουν σημάδια ] αυτά που πρόκει-ται να συμβούν .Τούτο σημαίνει αλληγορικώς ,ότι η μεν κεράτινη πύλη σημαίνει τους οφθαλμούς ,διότι ο πρώτος χιτώ-νας των οφθαλμών λέγεται κερατοειδής . Η δε ελεφάντινη πύλη , σημαίνει το στόμα ,όπου οι λευκοί και ελεφαντόχρω-τες [ όπως το χρώμα του ελεφαντοστού ] οδόντες , και φανερώνεται με αυτά ,ότι αυτά που βλέπονται είναι πιο αξιόπι-στα και πιο αληθινά από αυτά που λέγονται ,δηλονότι αυτά που ερμηνεύουν οι ονειροκρίτες είναι απατηλά ,και ουδε-μία βεβαιότητα έχουν. Τα όνειρα ερμηνεύονται ακριβέστερα και αληθέστερα κατά την έκβαση του αποτελέσματος και από την πραγμάτωση αυτών που περιμένουμε να γίνουν.

[ βλ. Ονειρομαντεία { Oneiromancy }.}.

S.DALI – » The dream », { 1931 }.



Γ. ΜΥΣΤΡΙΩΤΟΥ – » Εισαγωγή εις τον Χαρμίδην του Πλάτωνος »,{ σελ. 23-25 , 37 }.

Ο διάλογος μπορεί να μην κατέληξε σε ορισμένη και αναμφισβήτητη λύση, όπως μάλιστα ο Χαρμίδης ομολόγησε, αλλά ανασκεύασε εσφαλμένους η ατελείς ορισμούς. Η σωφροσύνη στον ‘Χαρμίδη» διαφέρει από την σωφροσύνη στον »Πρωταγόρα» ,»Αλκιβιάδη Α’ »και »Φαίδωνα » ,όπου αντιτίθεται η σωφροσύνη στην ακολασία. Ο Πλάτων δείχνει ,ότι κι ίδιος λόγω της νεαρής ηλικίας του [ ίσως ] δεν είχε διαμορφώσει σαφή ορισμό για την σωφροσύνη .

ΝΕΩΤ. ΕΓΚΥΚΛ. ΛΕΞΙΚΟΝ του »ΗΛΙΟΥ» – » Το αρχαίον ελληνικόν πνεύμα» , { σελ.349 }.

ΚΩΝ.Ι. ΒΟΥΡΒΕΡΗ –» Πλάτωνος Χαρμίδης ». Η απορία [ ως προς την ουσία της σωφροσύνης ως αυτογνωσίας ] στην οποία καταλήγει ο διάλογος , δεν είναι απόλυτη.

Ι. ΘΕΟΔΩΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ – » Εισαγωγή στον Πλάτωνα », { σελ.193-4 }.

7.Ο ΠΛΑΤΩΝΙΚΟΣ ΔΙΑΛΟΓΟΣ. Ο έρωτας του πλατωνικού Σωκράτη προς τη νεότητα.

L.J.FR. LAGREN’EE – »Η Ψυχή εκπλήσσει τον κοιμώμενον Έρωτα » , { 1769 }.

ΠΛΑΤΩΝ – » Χαρμίδης ».{ Εισαγ. Ν.ΤΕΤΕΝΕ }.

Η λογοτεχνική αξία του «Χαρμίδη» είναι μεγάλη, όχι όμως, και η αποδεικτική .Τα διαλεκτικά επιχειρήματα περιέ-χουν μη έγκυρες επαγωγές και συλλογιστικά λάθη. Αλλά ο «Χαρμίδης» ανταποκρίνεται στο σκοπό του, που είναι η διδασκαλία του τρόπου με τον οποίο πρέπει να διερευνώνται οι ηθικές έννοιες.

ΠΛΑΤΩΝ – » Χαρμίδης ».{ Εισαγ. Ν.Μ.ΣΚΟΥΤΕΡΟΠΟΥΛΟΥ }.

Στον »Χαρμίδη » διακρίνεται το σπέρμα του ενός και μόνου θεμελιώδους προβλήματος που εξελικτικά έμελλε να δεσπόζει σε όλη την κατοπινή πλατωνική φιλοσοφία.

ΠΛΑΤΩΝ – » Χαρμίδης ».{ Εισαγ. ΚΑΚΤΟΥ }.

Η γνώση που είναι πράγματι απαραίτητη για να μας καθοδηγεί είναι η γνώση του καλού { αγαθού } και του κακού και μόνο με αυτή τη γνώση μπορούμε να εξασφαλίσουμε ευπραγία και ευδαιμονία.

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Χαρμίδης ».{ Εισαγ. ΒΑΣ.ΤΣΑΦΑΡΑ }.

5.ΘΕΜΑ ΤΟΥ ΔΙΑΛΟΓΟΥ ΚΑΙ ΠΡΟΘΕΣΙΣ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΣ. Σωφροσύνη είναι η ικανότητα να πράττει κάποιος σύμφωνα με ορισμένες ηθικές αρχές, μη παρασυρόμενος από τις ορμές, επιθυμίες και πάθη, δηλαδή η αυτοκυριαρχία.

U. VON WILAMOWITZ -MOELLENDORFF – » Ο Πλάτων και το έργο του », { σελ.334- 341 }.

7.Η υπεράσπιση του Σωκράτη. Ο Κριτίας ερμηνεύει έτσι το δελφικό παράγγελμα »γνώθι σαυτόν’‘ : σωφροσύνη είναι η αρμόζουσα στάση ζωής, να κάνεις αυτό που σου πρέπει, αυτό που σου ταιριάζει. Ο Σωκράτης πάντως δεν τα αντι-κρούει ,αλλά ούτε και τα βάζει στη σωστή τους θέση. Γιατί δεν τον ενδιέφερε η ανάλυση του όρου σωφροσύνη. Η γνώση μπορεί να προσφέρει την τελική, την πλήρη σοφία. Ο ίδιος ο Σωκράτης πεθαίνοντας τον είχε διδάξει ,ότι η σωκρατική διδασκαλία δεν ήταν επαρκής.

A.E.TAYLOR – » Πλάτων , ο άνθρωπος και το έργο του », { σελ.85-86 }.

Ο πλατωνικός διάλογος » Χαρμίδης » έχει σκοπό να δείξει ότι κάθε σοβαρή εξέταση των συμπερασμάτων που συνεπάγονται οι συνηθισμένες αντιλήψεις της σωφροσύνης μας οδηγούν κατευθείαν στα δύο περίφημα σωκρατικά «παράδοξα»: του ενιαίου χαρακτήρα της αρετής, και της ταύτισής της με τη γνώση του αγαθού.

PAUL NATORP – » Η περί των Ιδεών θεωρία του Πλάτωνος », { σελ.23-24 }.

4.Χαρμίδης. Η συζήτηση τυπικώς μόνον αφορά την έννοια της σωφροσύνης. Ευθύς εξ αρχής κάτω απ’ το όνομα αυτό τίποτα άλλο δεν κρύβεται παρά το σωκρατικόν « γνώθι σαυτόν ».





ΠΛΑΤΩΝΟΣ [ ΣΠΕΥΣΙΠΠΟΥ } – » Όροι »,{ αποδ. ΚΑΚΤΟΥ }.

Σωφροσύνη, μετριοπάθεια [ mediocritas, ] της ψυχής σχετικά με τις κατά φύσιν επιθυμίες και ηδονές της.

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Γοργίας », { 507 b-c }, [ απόδ. ΣΤ. ΤΖΟΥΜΕΛΕΑ ].

Δεν είναι δηλαδή ίδιον σώφρονος άνδρα να επιδιώκει ή ν’ αποφεύγει όσα δεν πρέπει, αλλά όσα πρέπει. Κατά μεγάλη αναγκαιότητα ο σώφρων , όντας δίκαιος και ανδρείος και όσιος, είναι απολύτως αγαθός [ ενάρετος ] άνδρας, και ως αγαθός πράττει, όσα πράττει, με ορθό [ ευ ] και με καλό [ καλώς] τρόπο. Ο μεν αγαθός αναγκαστικά είναι μακά-ριος και ευδαίμων, ο δε πονηρός και άθλιος αναγκαστικά είναι δυστυχής. Ο αντίθετος του σώφρονος είναι ο ακόλαστος [ σ.σ. και ο αναίσθητος ].

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Φαίδων», { 68 c }.{αποδ. ΚΑΚΤΟΥ }.

Σωφροσύνη : το να μην υποκύπτει [ μη επτοήσθαι] κανείς στις επιθυμίες ,αλλά να είναι εγκρατής [ ολιγωρώρως έχειν ] και κόσμιος.

ΠΛΑΤΩΝΟΣ– »Συμπόσιον », { 196 c , 209 a }.{ αποδ. Ι.ΣΥΚΟΥΤΡΗ }.

Ο Αγάθωνας λέγει ,ότι ο Έρωτας έχει ασύγκριτη σωφροσύνη, αφού κυριαρχεί στις ηδονές και επιθυμίες.

Όσοι εγκυμονούν στην ψυχή – διότι υπάρχουν πράγματι τέτοιοι άνθρωποι, οι οποίοι κυοφορούν στις ψυχές τους, πολύ περισσότερο παρά στο σώμα τους μέσα, όσα είναι πρέπον μία ψυχή και να κυοφορήσει και να γεννήσει. -Και τι είναι αυτό το πρέπον; – Φρόνησις και τ ̓ άλλα προτερήματα. Αυτών ακριβώς γεννήτορες είναι και οι ποιητές ανεξαιρέτως και από τους τεχνίτες ,όσοι θεωρούνται δημιουργικοί .Η ωραιότερη μορφή φρονήσεως και ασυγκρίτως ανώτερη είναι αυτή που ασχολείται με την διαρρύθμιση των πόλεων και των σπιτικών, της οποίας το όνομα είναι σωφροσύνη και δικαιοσύνη.

ΠΛΑΤΩΝΟΣ  – » Φαίδρος », { 238 a } ,{ αποδ. Ι.ΘΕΟΔΩΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ }.

Ο έρωτας είναι ένα είδος επιθυμίας .Υπάρχουν κάποιοι που επιθυμούν το καλόν [ όμορφον ] και νιώθουν πόθο και άλλοι που επιθυμούν το καλό και δεν νιώθουν πόθο. Πώς θα ξεχωρίσουμε αυτόν που νιώθει πόθο από αυτόν που δεν νιώθει ; Υπάρχουν δύο είδη επιθυμίας .Πρώτον η έμφυτος επιθυμία των ηδονών και δεύτερον η επίκτητος επιθυμία  ,που διαμορφώνεται με βάση την λογική τάση  προς το άριστον .Η πρώτη ,η αλόγιστος μορφή προς την ηδονή { φαύλες ηδονές } , λέγεται ακολασία .Η δεύτερη ,η κατευθυνόμενη από την λογική τάση του ανθρώπου προς το άριστον, λέγεται σωφροσύνη. Το αντίθετον της σωφροσύνης είναι η ύβρις .

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Αλκιβιάδης », { Α’. 130 e , 131 b }, { αποδ. ΚΑΚΤΟΥ }

Σωφροσύνη είναι η γνώση του εαυτού μας [ αυτογνωσία ].

ΙΣΟΚΡΑΤΟΥΣ – » Προς Νικοκλέα », { ix.31 }. { αποδ. Μ.ΠΡΩΤΟΨΑΛΤΗ }.

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Αντερασταί », { 138 a }, { αποδ. Π.ΠΕΤΡΙΔΗ }.

» Φιλοσοφία είναι να μελετήσει κάποιος καλά τον εαυτόν του και να τον γνωρίσει ,να διακρίνει τα καλά και τα κακά στοιχεία της φύσεώς του ,τα μεν να βελτιώσει ,τα δε να διορθώσει .Αλλά όταν κάποιος γνωρίζει καλά τον εαυτόν του ,είναι δυνατόν να γνωρίσει και τους άλλους ‘ όποιος διακρίνει στον εαυτόν του το αγαθόν και το κακόν, θα ξέρει να διακρίνει και μεταξύ των άλλων τους αγαθούς και τους κακούς » { εισαγωγή }.

Δικαιοσύνη , το να ξέρει κανείς να τιμωρεί σωστά. Σωφροσύνη ,το να γνωρίζει κανείς καλά την αξίαν του εαυτού του και των άλλων .Η δικαιοσύνη και η σωφροσύνη είναι το ίδιο πράγμα.

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Πολιτεία », { Γ’. 389 d-e / Δ’. 430 e , 431 e , 432 a }.

H σωφροσύνη ομοιάζει με ένα είδος συμφωνίας και αρμονίας , τάξης και χαλιναγώγησης των επιθυμιών σε σχέση με τις απολαύσεις και ηδονές.

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Νόμοι », { Ι’. 906 a , ΙΒ’. 965 d }.

Η δικαιοσύνη κι η σωφροσύνη μαζί με την φρόνηση βρίσκονται στα πνευματικά χαρακτηριστικά των θεών και –κατά ένα μικρό μέρος τους -μέσα μας.

Το κοινό στοιχείο των τεσσάρων αρετών [ ανδρεία ,σωφροσύνη, δικαιοσύνη ,φρόνηση ] αξίζει να το ονομάζουμε αρετή.

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Νόμοι », { Δ’. 711 e – 712 a }.

Άριστο πολίτευμα υπάρχει ,όταν ένας άνθρωπος συνδυάζει την φρόνηση με την σωφροσύνη [ σ.σ. δηλ. καλά κρασιά ! }.

ΓΡ. ΒΕΡΝΑΡΔΑΚΗ – » Ερμηνευτικόν λεξικόν ».

Πλάτωνος ‘Νόμοι’ ,{ Δ’.711 e – 712 a }. Φρόνηση και σωφροσύνη.

ΠΛΑΤΩΝΟΣ  – » Φαίδρος », { 279 c }.

Pieter Bruegel the Elder- »The Seven Virtues » . Temperance, [ 1560 ].

[ ΚΕΝΤΡΟ ] Η προσωποποίηση της εγκράτειας και της αρετής [ ΠΕΡΙΦΈΡΕΙΑ ] και η χαοτική πραγματικότητα της ανθρώπινης εμπειρίας.

Εκτός από την »Απολογία Σωκράτους » και τις »Επιστολές » ,όλα τα έργα του Πλάτωνος είναι σε διαλογική μορφή. Γιατί ο Πλάτων δεν ακολουθεί το παράδειγμα του Σωκράτους ,ο οποίος δεν έγραψε τίποτα , παρά γράφει ‘θεατρικούς’ διαλόγους ; Αν μη τι άλλο ,μετά από τον προφορικό διάλογο , ο πιο κοντινός σε ζωντάνια δεν είναι ο γραπτός διάλογος ;

ΝΕΩΤ. ΕΓΚΥΚΛ. ΛΕΞΙΚΟΝ ΤΟΥ ‘ΗΛΙΟΥ’ – » Αρχαίον Ελληνικόν Πνεύμα », { σελ.284 }.

Κ.Δ.ΓΕΩΡΓΟΥΛΗ -»Πλάτων». Ο λογοτεχνικός γραπτός διάλογος έχει την αρχήν του εις τον συνήθη διάλογον του προφορικού λόγου της καθημερινής ζωής.. Σε τούτον μάλιστα τον ζωντανόν σωκρατικόν διάλογον του προφορικού λόγου έχει την αρχήν του ο γραπτός λογοτεχνικός διάλογος.

ΠΛΑΤΩΝΟΣ -» Φαίδρος »,{ 274 e – 275 b } ,{ αποδ. Π.ΔΟ’Ι’ΚΟΥ ].

Ο Αιγύπτιος θεός Θευθ εφευρίσκει το αλφάβητο , το φάρμακο της μνήμης , όπως νομίζει . Ο Αιγύπτιος βασιλιάς Θαμούς [ Άμμων ] όμως χαρακτηρίζει την εφεύρεση ως φάρμακον υπομνήσεως. Ποίος έχει δίκιο ;

ΠΛΑΤΩΝΟΣ -» Φαίδρος »,{ σελ. 550-551 } ,[ σχόλ. Ι.ΘΕΟΔΩΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ ].

Ο αιγυπτιακός μύθος της γραφής είναι προσωπική δημιουργία του Πλάτωνος, με αφορμή μόνον την αιγυπτιακή παράδοση…Η αμφιβολία για την αξία της γραφής ήταν δυνατόν να γεννηθεί μόνον στους Έλληνες, γιατί μόνον αυτοί είχαν την δύναμη να αναθεωρούν και να κρίνουν την παράδοσή τους .

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Μύθοι », { σελ.181-82 }.Υπόμνημα : ΗΛ. ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΥ .

Ο Σωκράτης δεν έγραψε τίποτα. Τί συμβαίνει όμως με τον Πλάτωνα, που όχι μόνο έγραψε, αλλά έγραψε περισσότερα από οποιονδήποτε φιλόσοφο πριν απ’ αυτόν ,αν και ήταν υπέρ της προφορικής διδασκαλίας ;

ΝΕΩΤ. ΕΓΚΥΚΛ. ΛΕΞΙΚΟΝ του ‘ΗΛΙΟΥ» – » Το Αρχαίον Ελληνικόν Πνεύμα », { σελ.381 }.

Κ.Ι.ΒΟΥΡΒΕΡΗ – » Πλάτωνος -‘Φαίδρος’ » .

Ο προφορικός λόγος [ αυτόν μόνον μεταχειριζόταν ο Σωκράτης ]είναι ο μόνος γνήσιος, πολύ ανώτερος , δυνατότερος του γραπτού είναι ζωντανός και έμψυχος, γράφεται με επιστήμη στην ψυχή αυτού που ακούει και γνωρίζει καλά, πότε και προς ποίους να ομιλεί και πότε να σιωπά Ο γραπτός όμως λόγος, άπαξ γράφτηκε και έφυγε από τα χέρια του γράψαντος, κυλίεται παντού και δεν είναι σε θέση να κάνει τις παραπάνω διακρίσεις των αναγνωστών του. Δικαίως λοιπόν ο γραπτός λόγος θα μπορούσε να ειπωθεί ,ότι είναι είδωλον, νεκρόν ομοίωμα του ζωντανού προφορικού λόγου.

ΚΩΝ.Ι.ΔΕΣΠΟΤΟΠΟΥΛΟΥ – » Φιλοσοφία του Πλάτωνος », { σελ.255- 275 } .

ANΩNYMOY – » Προλεγόμενα εις την φιλοσοφίαν του Πλάτωνος » ,{ σελ.64-65 }.

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – » Μετά τα φυσικά »,{ Α’.VI , 987 a – b }, { απόδ. Ν . ΚΥΡΓΙΟΠΟΥΛΟΥ }.

Μετά από τις άλλες [ φιλοσοφίες ],ο Αριστοτέλης έρχεται στην φιλοσοφία του Πλάτωνος ,η οποία σε πολλά ακολού-θησε τους προηγούμενους φιλοσόφους, έχει όμως και πολλά δικά της στοιχεία σε σύγκριση με την φιλοσοφία των Ιταλιωτών.

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – »Μετά τα φυσικά », { 987 b }, [ απόδ. ΚΑΚΤΟΥ ], [ σχόλ.54 ].

KARL BORMANN – » Πλάτων », { σελ.71-73 }.

ΠΑΝ. ΜΗΤΡΟΠΕΤΡΟΥ { & Α’. Λυκ.Κερατσινίου } – » Προσεγγίσεις στον Αριστοτέλη », { σελ.368 }.

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – » Μετά τα φυσικά »,{ Α’.VI , 988 a }, { απόδ. KAKTOY }.

O Πλάτων χρησιμοποιεί δύο μόνο αιτίες, την αιτία του ‘‘τι εστί’ » [ τυπική αιτία ] και την υλική αιτία { διότι οι Ιδέες είναι αίτια » του τί εστιν » της ουσίας, σε όλα τα άλλα πράγματα, το δε Ένα με τη σειρά του είναι αίτιο στις Ιδέες }. Ύλη είναι η δυάδα, το μεγάλο και το μικρό. Προσέτι μοίρασε σ’ αυτά τα δύο στοιχεία, στο Ένα και στη δυάδα, την αιτία του αγαθού και του κακού ( του ευ και του κακώς ), του αγαθού — της τάξεως στο ένα, και την αιτία του κακού, στο άλλο, στη δυάδα .

Γ. Χ.ΚΟΥΜΑΚΗ – »  Πολίτευμα και ήθος : η διαλεκτική και τα «άγραφα δόγματα» κατά Πλάτωνα »,{ σελ. 17 , 19 }.



Ι. ΘΕΟΔΩΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ – » Φαίδρος », [ σελ.54-55 ].

Γιατί κανενός άλλου δημιουργού ο λόγος δεν αποπλανεύει τόσο τον αναγνώστη ,ώστε να νομίζει , ότι τον καταλαβαίνει την ώρα ακριβώς , που δεν έχει καταλάβει ακόμη τίποτα.!




Η  απόδοσις των αρχαίων κειμένων δεν είναι φωτογραφική . Συνεπώς βασίζεται, αλλά ενίοτε δεν ταυτίζεται απόλυτα με αυτή των μεταφραστών συγγραφέων .

Τα περισσότερα  αρχαία κείμενα ,από όσα χρησιμοποιήθηκαν ,μπορείτε να τα αναζητήσετε στο διαδίκτυο ,όπως στα πολύ χρήσιμα »google books » ,» wikisource» , »anemi » ,» πύλη‘ κ. α

ΓΝΩΘΙ ΣΑΥΤΟΝ { Nosce te ipsum }.

Το πασίγνωστο ρητό » ΓΝΩΘΙ ΣΑΥΤΟΝ ‘‘ ήταν ένα παράγγελμα χαραγμένο στο αέτωμα ή σε κίονα του Ναού του Πυ-θίου Απόλλωνος στους Δελφούς , όπως επίσης και το ‘ΜΗΔΕΝ ΑΓΑΝ » και το » ΕΓΓΥΑ ΠΑΡΑ Δ’ ΑΤΑ ». Στην κορυφή δε του αετώματος [ τυμπάνου ] δυνατόν να υπήρχε και το περίφημο Δελφικόν »Ε’{ ή ‘Ει’ κατά τον Πλούταρχον ].Το πα-ράγγελμα αυτό ράδιον, κάποιος , να το προφέρει , χαλεπόν να το κατανοήσει, δυσχερές να το εφαρμόσει . Για του λό-γου το αληθές , όλη η πλατωνική φιλοσοφία αυτό ,ουσιαστικώς , αυτό εξετάζει.

ΔΕΛΦΙΚΑ ΠΑΡΑΓΓΕΛΜΑΤΑ.

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ – » Περί ευθυμίας », { σελ. 190 }. Σχόλιο 72.

Τα Δελφικά Παραγγέλματα ή Πυθίας Γράμματα ή Πυθικά Γράμματα είναι συλλογή από λιτά και ουσιώδη αποφθέγματα λίγων λέξεων , που συμπυκνώνουν ηθικές αρχές και πνευματικούς νόμους σοφίας Τα περισσότερα ήταν αφιερώματα των Επτά Σοφών της αρχαιότητας στο Μαντείον των Δελφών.

ΧΡ. Γ. ΡΩΜΑ – » Λεξικό ανεπτυγμένων εννοιών » ,{ σελ.65-66 }.

Αυτογνωσίαείναι η ακριβής γνώση του εσωτερικού μας κόσμου ,με όλες τις αρετές , τα πάθη , τις ικανότητες και τις αδυναμίες του. Είναι το αποτέλεσμα της προσωπικής προσπάθειας, που συνιστούσε το αρχαίον επίγραμμα » Γνώθι σαυτόν ». Η αυτογνωσία κάνει τον άνθρωπο μετριόφρονα και επιεική απέναντι στους άλλους ,επειδή ο ίδιος έχει πλέον επίγνωση της δικής του ατέλειας και των δικών αδυναμιών .

ΤΟ ΑΙΝΙΓΜΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ .

GUSTAVE MOREAU – » Οιδίπους και Σφίγξ », { 1864 } , Μητροπολιτικό Μουσείον της Τέχνης , Ν. Υόρκη . Συμβολισμός [ = υπέρβαση της νατουραλιστικής / ρεαλιστικής απεικονίσεως διά μέσου των συμβόλων και των συμβολικών μορφών ] , έρωτας και θάνατος .Ο Οιδίπους κρατώντας ράβδο και η Σφίγξ [ »η καρδιά του σκότους » ] γαντζωμένη πάνω του , έχουν στραμμένους τους οφθαλμούς τους ο ένας στον άλλον ,ίσοι απέναντι στο αναπόφευκτον της μοίρα τους. Τα μεγάλα αινίγματα μεγάλες απαντήσεις δεν έχουν.

Κ. Π. ΚΑΒΑΦΗ – Άπαντα ». Τα αποκηρυγμένα ποιήματα .

Ο Οιδίπους , { 1896 }.

ΜΕΡΟΣ Α’.

Γραμματική αναγνώριση – Ετυμολογική ανάλυση.

» Γνώθι σαυτόν » .

Γνώθι = προστακτική αορίστου, β’ πρόσ. , ενικός του ρήματος γιγνώσκω . Σαυτόν = αυτοπαθής αντωνυμία συνηρημένη [ σε αυτόν ] , β’ πρόσ. , ενικός ,αιτιατική ,

ΠΑΝ. Ε. ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΥ – » Λεξικό ρημάτων της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσας ».

Γιγνώσκω = γνωρίζω ,καταλαβαίνω ,αντιλαμβάνομαι ,αποφασίζω ,εννοώ. { Λατ. co-gnosco ]. Προστακτική στην ελληνική γλώσσα έχουν μόνον ο ενεστώτας ,ο αόριστος και ο Παρακείμενος.

ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΥ – » Ανώμαλα ρήματα της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσης ».

Γιγνώσκω { < *[ γνο- ] πρβλ. go-[ *gno ] – sco και * [ νο- } πρβλ. *[ no ]- sco }= γνωρίζω ,κρίνω ,αποφασίζω . Γιγνώσκω = έχω γνώσιν εκ παρατηρήσεως .Οίδα = έχω γνώσιν εκ σκέψεως ,εκ συλλογισμού.

ΠΑΝ. Δ. ΚΟΛΛΙΑ – » Λεξικόν των βασικών ρημάτων της Αρχαίας Αττικής πεζογραφίας ».

Γιγνώσκω = αποκτώ γνώσιν ,αντιλαμβάνομαι ,διακρίνω ,μανθάνω ,αποφασίζω, ψηφίζω .

Γ.Β. ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ – » Η ετυμολογία ,οι ρίζες και ο σχηματισμός των λέξεων ».

Γιγνώσκω = γνωρίζω ,αντιλαμβάνομαι ,εννοώ ,αποφασίζω ,κρίνω.

ΓΡ. ΒΕΡΝΑΡΔΑΚΗ – » Λεξικόν Ερμηνευτικόν ».

Γι-* [γνώ]-σκω { Λατ. * [gno]-sco } . Οίδα : { εξεύρω }. Επίσταμαι .

ΣΤΕΦ. ΚΟΥΜΑΝΟΥΔΗ – » Λεξικόν Λατινο-ελληνικόν » .

Gnosco , nosco =γνωρίζω.

AX. TZAΡΤΖΑΝΟΥ – » Γραμματική της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσης ».

Αυτοπαθείς αντωνυμίες : όταν το ίδιο πρόσωπο συγχρόνως ενεργεί και πάσχει.

Γνώθι σαυτόν » = γνώρισε συ τον εαυτόν σου. Σαυτόν < σεαυτόν < σε + αυτόν .

FRANCIS BACON – » Ο Οιδίπους και η Σφίγγα », { 1983 }.

Γ. ΣΕΦΕΡΗ – » Τρία κρυφά ποιήματα », [ 1966 ].

Θερινό Ηλιοστάσι [ Ζ’ ].


΄΄ΓΝΩΘΙ ΣΑΥΤΟΝ »

Ποίου ρήση ήταν αυτό το Δελφικόν Παράγγελμα ; Του Πυθίου Απόλλωνος ,των ιερειών του Μαντείου των Δελφών , κάποιου εκ των επτά σοφών , κάποιου άλλου μη γνωστού ή κανενός ;

Ι. ΣΤΑΜΑΤΑΚΟΥ – » Λεξικόν της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσης ».

» γνώθι σαυτόν ».

ΔΙΟΔΩΡΟΥ ΣΙΚΕΛΙΩΤΟΥ – » Ιστορική βιβλιοθήκη », { IX .10 }.

» γνώθι σαυτόν » = η απόκτηση παιδείας και συνέσεως.

ΠΑΥΣΑΝΙΟΥ – » Φωκικά » , { 24.1 }.

Στον πρόναο στους Δελφούς είναι γραμμένα ρητά ωφέλιμα για τον βίον των ανθρώπων, όπως τα αποφθέγματα »Γνώρισε τον εαυτόν σου » και » Τίποτα πολύ ‘‘.

ΔΙΟΓΕΝΟΥΣ ΛΑΕΡΤΙΟΥ – » Βίοι Φιλοσόφων ». ΘΑΛΗΣ { Α’. 35 , 40 }.

Ι. ΣΤΟΒΑΙΟΥ – » Ανθολόγιον », { Γ’. Περί φρονήσεως } , [ 79. γ’ , 80 ].

»Γνώθι σαυτόν », » Σαυτόν ίσθι » { ίσθι < οίδα }.

Ι. ΣΤΟΒΑΙΟΥ – » Ανθολόγιον », { ΚΑ’. Περί του »γνώθι σαυτόν » } ,[ 12 ].

Το »Γνώθι σαυτόν ‘‘ θεωρείται και παροιμία .

ΗΣΥΧΙΟΥ του ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΩΣ – » Λεξικόν ».

» γνώθι σαυτόν ».

Ι. ΣΤΟΒΑΙΟΥ – » Ανθολόγιον », { ΚΑ’. Περί του »γνώθι σαυτόν » }.26. ΠΟΡΦΥΡΙΟΥ – » Περί του γνώθι σαυτόν [ α’ ] ».

» γνώναι εαυτόν ». Οπωσδήποτε το ζήτημα τίνος είναι η επιγραφή δεν είναι λυμένον ,αλλά εξακολουθούν οι αμφισβητήσεις.

ΣΟΥΔΑ ή ΣΟΥ’Ί’ΔΑ – » Λεξικόν ».

» γνώθι σαυτόν ‘‘ : a} απόφθεγμα του Χίλωνος . Συντάσσεται δε η παροιμία επί αυτών που είναι υπέρ [=υπερβολικοί ] ,δηλαδή για αυτούς που κομπάζουν [ είναι αλαζόνες ] b}. Το ‘‘γνώθι σαυτόν » και το » παραχάρασσε μη την αλήθειαν ,αλλά το νόμισμα » είναι Πυθικά παραγγέλματα. Αυτό σημαίνει , να περιφρονείς την δόξα [ =δοξασία ] των πολλών ,και να παραχαράσσεις , όχι την αλήθεια αλλά το νόμισμα.{ σ.σ. ως παραχαράκτης των νομισμάτων της πατρίδας του Σινώπης κατηγορήθηκε ο Διογένης ο Κυνικός ].

ΚΛΗΜΕΝΤΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΩΣ – » Στρωματείς » ,, { Α’. ιδ’ .20-30 },[ σελ.79 ].

Η παρ’ Έλλησι διαδοχή των φιλοσόφων. Γνώθι σαυτόν = παράγγελμα [ παραίνεση ] για την επιδίωξη της γνώσεως.

ΣΤΕΦ. ΚΑΡΑΘΕΟΔΩΡΗ – » Περί του εν Δελφοίς ΕΙ », [ 2 ] ,{ σελ. 5 }.

Το Δελφικόν [ ΕΙ ] στον Πύθιον ναόν [ του Απόλλωνος ], το »ΓΝΩΘΙ ΣΑΥΤΟΝ » ,και το »ΜΗΔΕΝ ΑΓΑΝ » ο Πλούταρχος μόνος ,από όλους όσους εγώ γνωρίζω , διεφύλαξε .

ΝΕΩΤΕΡΟΝ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΙΚΟΝ ΛΕΞΙΚΟΝ ‘ΗΛΙΟΥ ‘ – » Γνώθι σαυτόν » .

<< Γνώθι σαυτόν >> { = γνώρισε τον εαυτόν σου }.
Αρχαίον ελληνικό γνωμικό , γραμμένο με χρυσά γράμματα στα Προπύλαια του ναού του Απόλλωνος στους Δελφούς.. Το γνωμικόν αποδίδεται κατ’ άλλους μεν σε έναν από τους επτά σοφούς της Ελλάδος , και ιδιαίτερα στον Θαλήν ή τον Χίλωνα τον Λακεδαιμόνιον , κατ’ άλλους δε στο ιερατείον του Μαντείου των Δελφών .Με το γνωμικόν αυτό επεδιώκετο να φανερωθεί στους ανθρώπους ,ότι έπρεπε να γνωρίσουν τον εαυτόν τους , δηλαδή την » ουσίαν » και την » φύσιν » τους ,ώστε να καταστούν όσον το δυνατόν τελειότεροι.

ΧΡ. ΑΝΔΡΟΥΤΣΟΥ – » Λεξικόν φιλοσοφίας ».

» γνώθι σαυτόν » =Η πράξις. Το μόνο μέσον ,με το οποίο μπορεί κάποιος να γνωρίσει τον εαυτόν του ,είναι η πράξη , με αυτήν μαθαίνει τις δυνάμεις του [ δηλ. τί ακριβώς μπορεί ή δεν μπορεί να κάνει }.

ΣΤ. ΠΑΠΑΣΤΑΜΑΤΙΟΥ / ΑΝ. ΧΑΤΗΡΑ – » Απάνθισμα σοφίας ».

» γνώθι σαυτόν ‘‘ = Έχε συνείδηση του εαυτού σου ,δηλαδή των ικανοτήτων σου και πιο πολύ των αδυναμιών σου [ δηλ. μέχρι πού μπορούν να φτάσουν οι δυνάμεις σου ] .

ΔΗΜ.ΤΣΙΡΟΓΛΟΥ – » Λεξικό αρχαϊστικών φράσεων » .

» γνώθι σαυτόν » = Να πετύχεις την αυτογνωσία.

ΑΝΔΡ. ΚΑΛΑΤΖΑΚΟΥ – » Λεξικό φράσεων ».

» γνώθι σαυτόν ». Η ταυτότητα του αποφθέγματος είναι άγνωστη.

ΤΑΚΗ ΝΑΤΣΟΥΛΗ – » 3.000 λέξεις και φράσεις παροιμιώδεις ».

» γνώθι σαυτόν ». Δηλαδή , πρέπει πρώτα απ’ όλα να ανακαλύψουμε και να μάθουμε τον εαυτό μας .

ΧΑΡ. ΜΠΑΡΑΚΛΗ – » Γνωμικά και παροιμίες », { σελ. 169 }.

΄΄Γνώθι σαυτόν ». << Γνώρισε τον εαυτόν σου >> . Χίλωνος του Λακεδαιμονίου.
Επιγραφή στους Δελφούς στον ναόν του Απόλλωνος.

ΓΕΡ. ΜΑΡΚΑΝΤΩΝΑΤΟΥ – » Λατινικές και άλλες ξενόγλωσσες φράσεις στη νέα Ελληνική ».

» nosce te ipsum » { Cicero }= » γνώθι σαυτόν ».

M. TULLII CICERONIS – » Tusculanarum Disputationum » , { V . Lib. I . 22. 52 }.

ΚΙΚΕΡΩΝΟΣ : << Περί περιφρονήσεως του θανάτου >>.

»Nosce te , nosce animum tuum » = » Γνώρισε [ τον εαυτόν σου ] = γνώρισε την ψυχή σου ».

The Matrix [ 1999 ] :

Ο Neo κατόπιν προτροπής της προφήτιδος { oracle } διαβάζει σε μία επιγραφή ένα λατινικό ρητό στο υπέρθυρον ,που γράφει » temet nosce { = » πρέπει να γνωρίσεις τον εαυτό σου» } ,το οποίον είναι μία παραλλαγή του » nosce te ipsum » .

Κ. ΠΑΛΑΜΑ – » Ασάλευτη ζωή ».

Φοινικιά.

ΕΥΤΥΧΙΑ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ – » Δυο πόρτες έχει η ζωή », { 1959 }.

<< Δυο πόρτες έχει η ζωή / άνοιξα μια και μπήκα / σεργιάνισα ένα πρωινό / κι ώσπου να `ρθει το δειλινό από την άλλη βγήκα / Όλα είναι ένα ψέμα , μια ανάσα μια πνοή , / σα λουλούδι κάποιο χέρι θα μας κόψει μιαν αυγή >>.


H ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ ΑΟΡΙΣΤΟΥ.

Προστακτική έγκλιση έχουν μόνον ό ενεστώτας , ο αόριστος και ο παρακείμενος. Η προστακτική σε χρόνον ενεστώτα είναι λογική και αυτονόητη . Τί δηλώνει όμως η προστακτική αορίστου ; Διότι είναι παράδοξο να δίνεται μία προσταγή σε αόριστο χρόνο .Πώς είναι δυνατόν να προστάζεις κάποιον σε παρελθοντικό χρόνο ,όταν η προσταγή εκτελείται σε παρόντα ή σε μέλλοντα χρόνο ;

ΑΧ. ΤΖΑΡΤΖΑΝΟΥ – » Γραμματική της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσης », { σελ. 96 }.

Έγκλισις .Εγκλίσεις .Προστακτική = η έγκλιση του ρήματος η οποία παριστάνει την πράξη ως αξίωση ή εντολή αυτού που ομιλεί .

Λ.ΒΑΜΠΟΥΛΗ – Γ. ΖΟΥΚΗ – » Γραμματική της Ελληνικής γλώσσης », { σελ. 98 }.

Εγκλίσεις . Προστακτική =η έγκλιση του ρήματος η οποία παριστάνει την πράξη ως αξίωση ή εντολή αυτού που ομιλεί .

ΜΑΝ. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗ – » Νεοελληνική γραμματική », { σελ.145 }.

Οι εγκλίσεις [σ.σ. σε αυτές συμπεριλαμβάνει και το απαρέμφατο και την μετοχή ].

ΑΧ. ΤΖΑΡΤΖΑΝΟΥ – » Συντακτικόν της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσης », { σελ.102-103 }.

Οι εγκλίσεις . Προστακτική : η έγκλιση εκφράζει την δεδηλωμένη απαίτηση .Ειδικότερα σημαίνει : α }. προσταγή ή απαγόρευση β }. προτροπή ή αποτροπή [ ου ] ή παραίνεση { γνώθι σαυτόν = ο Πύθιος Απόλλων σε παραινεί να γνωρίσεις τον εαυτόν σου . Διαφέρει δε η συμβουλή της παραινέσεως. Η παραίνεση δεν επιδέχεται αντιρρήσεις ,διότι έχει στόχο το αγαθό ,όπως εάν κάποιος παραινεί στην σωφροσύνη . Η συμβουλή επιδέχεται αντιρρήσεις ,διότι είναι άδηλη η έκβαση ενός πράγματος κατόπιν συμβουλής και άδηλον το συμφέρον της πράξεως } γ }. συγκατάθεση ή παραχώρηση ε }. δέηση ή παράκληση.

ΔΗΜ. ΓΡΗΓΟΡΟΠΟΥΛΟΥ – » Η σύνταξη του Αρχαίου Ελληνικού Λόγου », { σελ. 439-440 }.

Η προστακτική αόριστου δηλώνει την πραγματοποίηση της εντολής . .Δηλαδή ,δηλώνει απλώς την πράξη και τη στιγμιαία ολοκλήρωσή της [ προσταγή στιγμιαία ].

ΑΝΝΗΣ ΤΖΙΡΟΠΟΥΛΟΥ ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ – » Ο εν τη λέξει Λόγος ». Προστακτική.

Στην Προστακτικήν η πράξη εμφανίζεται ως απαίτηση ,ως προσταγή του ομιλούντος – χωρίς να λαμβάνεται υπόψιν η θέληση αυτού που τον προστάζουν ή το » δυνατόν » της πραγματώσεως της εντολής .

ΑΧ. ΤΖΑΡΤΖΑΝΟΥ – » Γραμματική της Λατινικής γλώσσης » ,{ σελ. 61 }.

Εγκλίσεις [ modi ] .Προστακτική [ imperativus ].

Στην Ελληνική γλώσσα η προστακτική είναι σε χρόνον αόριστο , διότι αν και η εντολή αναφέρεται σε πράξη ,που πρόκειται να εκτελεστεί [ μέλλοντας χρόνος ] ,εντούτοις ,επειδή η πράξη εκτελείται αυθωρεί κα παραχρήμα [ παροντικός χρόνος ], περιπίπτει αμέσως από παρόν σε παρελθόν [ πα-ρελθοντικός χρόνος ] . Στη Λατινική γλώσσα η προστακτική είναι σε μέλλοντα χρόνο για να δηλώσει απλώς τον χρόνο , στον οποίον πρόκειται να εκτελεστεί η εντολή.

ΛΑΒΥΡΙΝΘΟΣ.


Τας θύρας κλείσατε ,τους οφθαλμούς ανοίξατε .Εκάς οι αμύητοι .



TO »ΕΞΑΙΦΝΗΣ »

Ο Σωκράτης για να τονίσει την σημασία της παιδεύσεως στον άνθρωπον, όπως και την σημαντική διαφορά μεταξύ παιδείας και απαιδευσίας, αφηγείται τον περίφημο μύθο του σπηλαίου .Στο Πλατωνικό Σπήλαιον, όταν και εάν ο δεσμώτης άνθρωπος καταφέρει να λυθεί από τα δεσμά της αγνοίας και απαιδευσίας ΞΑΦΝΙΚΑ { εξαίφνης } αναγκάζεται να σηκωθεί όρθιος σιγά-σιγά , να στραφεί προς το φως και να βαδίσει προς την έξοδον του σπηλαίου . Το εξαίφνης δηλώνει κάτι το αναπάντεχον και συγκλονιστικόν, που κάνει τον άνθρωπο να αλλάξει τρόπο σκέψεως [ νοο-τροπία ]. Το αναγκαίο [ αναγκάζοιτο ] δηλώνει την βίαν ,που ασκείται πάνω στον λυμένον άνθρωπο . Διότι »κάθε τι αναγκαίον είναι εκ φύσεως ανιαρόν» [ =λυπηρόν και στενόχωρον }. Συνεπώς το εξαίφνης δεν είναι κάτι το ευχάριστο και ηδονικόν ,αντιθέτως είναι κάτι το αναγκαίον ,άρα βίαιο γεγονός { π.χ. δυνατός πόνος από προσκόλληση ή από απώ-λεια ή από ασθένεια ή από θάνατον αγαπημένου προσώπου }. .Δύο είναι οι οδοί της γνώσεως : δια του μαθήματος ή δια του παθήματος .Άλλοι άνθρωποι καταλαβαίνουν με το μάθημα [ διδασκαλία ] ,άλλοι μόνο με το πάθημα [ εμπειρία ] , όπως λέει και ο λαός : << τού ‘γινε το πάθημα μάθημα >>. Σε κάθε της μετενσάρκωσή της η ψυχή [= είσοδος στο σπήλαιο ], φθάνει σε ένα από τα σκαλοπάτια [ αναβαθμοί ] της γνώσεως ,που αντιστοιχούν στα σκαλοπάτια ,τα οποία ανεβαίνει ο λυμένος άνθρωπος κατά την πορεία του προς το φως της γνώσεως μέχρι την επόμενη ενσάρκωσή της.

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Μύθοι ». Ο μύθος του σπηλαίου , ΠΟΛΙΤΕΙΑ [ VI . 515 c

Στάδια γνώσεως : 1. Απαιδευσία .Η κατάσταση που βιώνουν οι δεσμώτες του σπηλαίου ,όπου έχουν την γνώση μόνον των σκιών των αντικειμένων [ Εικασία ] 2.Όσοι κατάφεραν να βγουν από το σπήλαιον , αποκτούν γνώση του ορατού πλέον κόσμου δια των αισθητηρίων οργάνων τους [ Πίστις ]. 3. Την νοητή ή θεωρητική γνώση ,μαθηματική παιδεία , που αποκτάει η ψυχή κατά την ανοδική της πορεία προς την κορυφή [ Διάνοια ] 4. Τον ανώτατο βαθμό νοήσεως αποκτούν οι ψυχές που ήταν ικανές να υψωθούν πάνω από το ουράνιο στερέωμα , να ατενίσουν τον υπερουράνιον τόπον και να αντιικρίσουν τα »όντως όντα » ,δηλαδή τις ιδέες [ Νόησις ].

ΣΩΚΡ. Σκέψου ,λοιπόν, τί θα μπορούσε να είναι η απολύτρωση [ λύσις ] και η γιατρειά [ ίασις ] των ανθρώπων του σπηλαίου από τα δεσμά και την άγνοιά τους [ αφροσύνη ] .

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Συμπόσιον » ,{ 210 e }. Τελευταίος αναβαθμός στην μύηση του Έρωτος .

Το » εξαίφνης » στη θέαση του απολύτου κάλλους.

Το αντίκρυσμα του κάλλους του απολύτου ,από ένα σημείον και μετά δεν μπορεί να γίνει πλέον μεθοδικώς και βαθμηδόν [ εφεξής ] ,όπως στους άλλους αναβαθμούς του έρωτος ,αλλά διά μιας ξαφνικής [ εξαίφνης ] ,στιγμιαίας ενοράσεως . Εδώ βρισκόμαστε αληθινά στην περιοχή των μυστηρίων… Όποιος λοιπόν με παιδαγωγική μέθοδο στην σπουδή της ερωτικής τέχνης οδηγηθεί σε τούτο το σημείο, εξετάζοντας ορθώς -την μίαν μετά την άλλην -τις διάφορες μορφές του ωραίου ,όταν προχωρήσει προς το τέρμα της ερωτικής μυσταγωγίας , ΞΑΦΝΙΚΑ { εξαίφνης } θα δει ευκρινώς ένα κάλλος θαυμασίας φύσεως.

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Επιστολαί », [ Ζ’ . 341 d ].

Το ‘πυρ’ της αληθινής γνώσεως και το »εξαίφνης ».

Ο Πλάτων , μετά την δολοφονία του φίλου και μαθητή του Δίωνα από τον Κάλλιππο στη Σικελία , απευθύνει επιστολή στους οικείους και φίλους του αποθανόντος για πολιτική καθοδήγηση. Παρεμβάλλει δε στην επιστολή αυτή μία » φιλοσοφική παρέκβαση » ,όπου αρνείται ότι υπάρχει και ότι θα υπάρξει φιλοσοφικό δικό του σύγγραμμα των σχετικών με την πρώτην αρχήν . << Επί του προβλήματος αυτού δεν υπάρχει ούτε είναι ενδεχόμενον να υπάρξει ουδέν σύγγραμμα .Διότι δεν είναι δυνατόν να διατυπωθεί δια λόγου κατά κανέναν τρόπον ,όπως οι άλλες επιστήμες ,αλλά έπειτα από πολλή ενασχόληση ,η οποία μας θέτει σε επαφή με αυτό το ίδιον το πράγμα και έπειτα από ένα άμεσο βίωμά του αιφνιδίως { εξαίφνης },ωσάν φως που άναψε από σπινθήρα πυρός που αναπήδησε ,παρουσιάζεται στην ψυχή και τρέφει πλέον αυτόν τον ίδιον τον εαυτόν >> – Κ.Δ.ΓΕΩΡΓΟΥΛΗΣ.

Φαινόμενον ελλάμψεως .

Έλλαμψις { εν + λάμπω } = η λάμψη , ο φωτισμός της ψυχής από θεϊκό φως. Πέρα και πάνω από την διερεύνηση των φιλοσοφικών ζητημάτων δια της διαλεκτικής οδού ,υπάρχει η »εξαίφνης» και άμεση ενόραση της υψίστης αληθείας ,μετά όμως από κοπιαστική προσπάθεια και αυτή σε εξαιρετικές στιγμές μόνον. Γι’ αυτό η αλήθεια αυτή είναι από δύσκολον έως και αδύνατον να διατυπωθεί γραπτώς.

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – » Μετά τα Φυσικά », { Δ’.5 } , [ 1015 a ].

Αναγκαίο λέγεται αυτό χωρίς το οποίον ,ένα ον δεν μπορεί να ζει [ επειδή αποτελεί συναίτιον ] ….
Αναγκαίον καλείται το βίαιον και η βία ,δηλ το αντίθετον προς τη φυσική ροπή [ ορμή ] και τη βούληση [ προαίρεσις ] .που εμποδίζει και κωλύει, διότι το βίαιον λέγεται και αναγκαίον , γι’ αυτό » το αναγκαίον είναι και λυπηρόν », όπως λέει ο Εύηνος » διότι κάθε αναγκαίον πράγμα είναι από την φύση του ανιαρόν [ στενόχωρον ] » και η βία είναι ένα είδος ανάγκης ,που προέρχεται από την βούληση και την λογική.

ALLAN W. WATTS – » O δρόμος του ZEN », { σελ. 131 }.

Το »ξύπνημα » [ αφύπνισις της συνειδήσεως } είναι ΞΑΦΝΙΚΟΝ και συμβαίνει πάντα στο ΤΩΡΑ..

Το ξύπνημα [ σ.σ. αφύπνιση ] στη σχολή του Χούι -νεγκ είναι »ξαφνικό » ,διότι απευθύνεται σε εύστροφα και όχι σε αργό-στροφα άτομα. Το » ξύπνημα » δεν εννοείται σταδιακό ή προ-οδευτικό. Ή έχει κανείς » ξυπνήσει » εντελώς ή δεν έχει » ξυπνήσει »καθόλου ,εφόσον δεν υπάρχουν ούτε μέρη ούτε δοαχωρισμοί ,και η φύση του Βούδα δεν μπορεί να γίνει κατανοητή κομμάτι- κομμάτι.

ΟΙ [ 4 ] ΑΝΑΒΑΘΜΟΙ ΤΗΣ ΓΝΩΣΕΩΣ.

Τα είδη της γνώσεως είναι τέσσερα : εικασία , πίστις , διάνοια , νόησις .

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Πολιτεία », { 509 d , 511 e }.

ΣΩΚΡ. ..πάρε αντιστοίχως για τα τέσσερα τμήματα της γνώσεως τις τέσσερεις ενέργειες της ψυχής .Ο νους για το ανώτατον επίπεδον, η διάνοια για το δεύτερον ,το τρίτο δώσε το στην πίστη και το τελευταίο στην εικασία. .

ΕΓΚ. ΛΕΞΙΚΟΝ του ‘ΗΛΙΟΥ ‘- » Το Αρχαίον Ελληνικόν Πνεύμα », { σελ. 314 -315 }.

Κ.Δ. ΓΕΩΡΓΟΥΛΗ – » Ο γενικός χαρακτήρας και τα θέματα της πλατωνικής γνωσιολογίας ».

ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΗΣ ΓΝΩΣΕΩΣ :

Το διαφορετικό μήκος των γραμμικών τμημάτων συμβολίζει την διαφορά της μετοχής των αντιστοίχων ειδών της γνώσεως στην αλήθεια. Συνεπώς όπως συμπεραίνουμε από το ανωτέρω σχήμα , τα τέσσερα είδη της γνώσεως μπορούν να συνοψιστούν σε δύο. Το ένα είναι η γνωστική λειτουργία , που αναφέρεται στα ορατά και αισθητά. Το δεύτερον είναι αυτό που αναφέρεται στα νοητά, δηλαδή στις ιδέες και τις θεμελιώδεις αρχές των επιστημών. Το πρώτο και κατώτερο τμήμα ,που ονομάζει ο Πλάτων γενικώς » δόξαν » ,υποδιαιρείται σε δύο μερικώτερα τμήματα , την εικασία και την πίστη. Το δεύτερο και ανώτερο τμήμα που ονομάζει ο Πλάτων Επιστήμη και αλήθεια υποδιαιρείται και αυτό σε δύο μερικώτερα τμήματα ,την διάνοια και την νόηση . Από την διάνοια [ υποθετικός λόγος ] δεν είναι δυνατόν να φθάσει κάποιος στην νόηση [ Ανυπόθετον ] παρά μόνον δια της ενοράσεως [ ενόρασις = η ικανότητα της άμεσης [ βιωματικής ] γνώσεως της ουσίας των πραγμάτων ,χωρίς την μεσολάβηση των αισθήσεων ή της διανοίας ]. Ο χωρισμός αυτός δεν έχει απόλυτη γνωσιολογικήν αξία, διότι χρησιμεύει κυρίως για την εποπτική περιγραφή των φαινομένων.

Κ.Δ. ΓΕΩΡΓΟΥΛΗ – » Πλάτωνος ‘Πολιτεία’ » , εισαγωγή { σελ. XLIII }.

Δεν μπορεί να υπάρξει γνώση ,αν δεν αναφέρεται σε κάποιο ον , [ δηλαδή ] γιγνώσκεται ό,τι υπάρχει , ενώ ό,τι είναι ανύπαρκτο μένει και ολοκληρωτικά άγνωστο. Μεταξύ γνώσεως [ ΟΝ ] και αγνοίας [ ΜΗ ΟΝ ] μεσολαβεί η δόξα. Η μεσάζουσα κατάσταση της δόξας δεν έχει την σταθερότητα της επιστήμης ,και παρόλο που δεν είναι άγνοια ,δεν είναι όμως ούτε και γνώση.

Η ΑΓΝΟΙΑ.

ΝΙΚ. ΒΡΕΤΤΑΚΟΥ – » Θησαυρός 10.000 γνωμικών & αποφθεγμάτων ». { Γνώση }.

H συναίσθηση της αγνοίας είναι μεγάλο βήμα προς τη γνώση .

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Φίληβος » , { 48 c – 49 a }.

Η άγνοια βέβαια είναι κακό, το ίδιο καθώς αυτό που ονομάζουμε χαζομάρα [ αβελτέραν έξιν ]. Tα είδη της αγνοίας.Η άγνοια είναι μία κακότητα ,αντίθετη στο »γνώθι σαυτόν ». Η κακότητα της αγνοίας μπορεί να χωριστεί σε τρία μέρη : a] σε σχέση με τα χρήματα και την περιουσία β}. σε σχέση με το σώμα και το κάλλος γ} σε σχέση με την ψυχή και τις αρετές .

Η άγνοια είναι μία κακότητα ,αντίθετη στο »γνώθι σαυτόν ». Η κακότητα της αγνοίας μπορεί να χωριστεί σε τρία μέρη : a] σε σχέση με τα χρήματα και την περιουσία β}. σε σχέση με το σώμα και το κάλλος γ} σε σχέση με την ψυχή και τις αρετές .

Ι. ΣΤΟΒΑΙΟΥ – » Ανθολόγιον », { ΚΑ’. Περί του »γνώθι σαυτόν » }.

7. Από τα » Τομάρια » [=τομίδια ] του Αριστωνύμου :
O Hράκλειτος, νέος ακόμα είχε γίνει σοφώτερος από όλους ,διότι πίστευε για τον εαυτόν του ,ότι δεν γνώριζε τίποτε.

» ΕΝ ΟΙΔΑ ,ΟΤΙ ΟΥΔΕΝ ΟΙΔΑ » ;

Πασίγνωστο ρητόν , το οποίον αποδίδεται στον Σωκράτη δια του Πλάτωνος ; Και όμως. Δεν το είπε ο Σωκράτης ,ούτε το έγραψε ο Πλάτων ! Ή τουλάχιστον δεν είναι γραμμένον ακριβώς έτσι . Τί ακριβώς έλεγε και έπραττε ο Σωκράτης , ώστε η Πυθία του Μαντείου των Δελφών να τον επαινέσει δημοσίως » ανδρών απάντων Σωκράτης σοφώτατος » ; Σίγουρα όχι το προαναφερθέν ψευδο-Σωκρατικόν απόφθεγμα .

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Απολογία Σωκράτους », { VI ] ή [ 21 d }.

<< αυτός μεν νομίζει ότι γνωρίζει ,ενώ δεν γνωρίζει , εγώ δε καθώς δεν γνωρίζω ,έτσι δεν νομίζω ότι γνωρίζω,…δηλαδή όσα δεν γνωρίζω ,ούτε και νομίζω ότι τα γνωρίζω >>. { σ.σ. Ο Σωκράτης είπε ,ότι αυτά που γνωρίζει ,γνωρίζει ότι τα γνωρίζει ,ενώ αυτά που δεν τα γνωρίζει ,γνωρίζει ότι δεν τα γνωρίζει { δηλ. δεν είναι ξερόλας ,οιηματίας ή δοκησίσοφος να καμώνεται ,ότι τα γνωρίζει , όπως κάνουν άλλοι. Έχει δηλαδή γνώση της αγνοίας του , κάτι που τον οδηγεί στην φιλοσοφία }.

ΔΙΟΓΕΝΟΥΣ ΛΑΕΡΤΙΟΥ – » Βίοι Φιλοσόφων »,. ΣΩΚΡΑΤΗΣ [ Β’. 32 ].

<< και τίποτε δεν ήξερε ,εκτός από το ότι είχε επίγνωση της αμαθείας του >>.Αυτή η φράση στον Διογένην τον Λαέρτιον ,ίσως γέννησε και το ψευδο-απόφθεγμα : » εν οίδα ,ότι ουδέν οίδα ».

ΚΩΝ. ΑΣΩΠΙΟΥ – » Εισαγωγή εις την Ελληνικήν Σύνταξιν », { σελ. 819 }.

ΧΙ. Περί των ούτε και ουδέ, μήτε και μηδέ.

ΠΛΑΤΩΝ – » Αλκιβιάδης », { 124 c }.

ΣΩΚΡ. Ναι ‘ αλλά βέβαια πρέπει να εξετάσουμε από κοινού με ποίον τρόπο θα μπορέσουμε να γίνουμε όσο μπορούμε βέλτιστοι [ υπερθ. του αγαθός : πνευματικά ηθικά ανώτεροι από όλους ] . Διότι πράγματι εγώ , λέγω και σε σένα και σε μένα ,ότι πρέπει να παιδευτούμε [ να αποκτήσουμε παιδεία ] << εγώ γαρ τοι ου περί μεν σου λέγω ως χρη παιδευθήναι ,περί εμού δε ου >> ‘ διότι εγώ δεν διαφέρω σε τίποτα από εσένα ,εκτός βέβαια από ένα.

ΚΩΝ. ΑΣΩΠΙΟΥ – » Εισαγωγή εις την Ελληνικήν Σύνταξιν », { σελ. 820 }.

Η διπλή άρνηση [ ου ] γίνεται κατάφαση. { γ’. η επανάληψη του [ αρνητικού μορίου ] << ου >> ,δια της οποίας αναιρείται η πρώτη άρνηση ,και έτσι οι δύο αποφάσεις αποτελούν μίαν κατάφαση // [-]+[-]=[+] }.

ΟΛΥΜΠΙΟΔΩΡΟΥ – » Σχόλια εις τον Πλάτωνος πρώτον Αλκιβιάδην ». Πράξις συν θεώ θ’ , { σελ. 175 }.

Το » εν οίδα ,ότι ουδέν οίδα ‘ ,ίσως , ‘ είναι παράφραση του »εγώ μεν γαρ ουδέν οίδα πλην εν μόνον » { = Διότι εγώ δε γνωρίζω τίποτα [ άλλο ] εκτός από ένα πράγμα , την ανταλλαγή [ δούναι και λαβείν ] λόγων [απόψεων ] ,δηλαδή την διαλεκτικήν τέχνη }.

ΠΑΤΡΟΛΟΓΙΑ : ΑΓ. ΙΣΙΔΩΡΟΥ ΠΗΛΟΥΣΙΩΤΗ – » Eπιστολές », { σελ. 920 }.

<< Eγώ δε οίδα σαφώς ,ότι ουδέν οίδα >>= Εγώ ,λοιπόν, γνωρίζω καθαρά ,ότι τίποτα δεν γνωρίζω.

AΠΛΗ ΚΑΙ ΔΙΠΛΗ ΑΓΝΟΙΑ .

Εάν συσχετιστεί η Γνώση [ + ] με την Άγνοια [ – ] ,τότε προκύπτουν τέσσερεις συνδυασμοί [ 1,2,3,4 ]. Αυτοί χωρίζονται σε ομάδες ως εξής : Β[ 1 ,4 ] και Α [ 2, 9 ]. Ομάδα [ Β ] : το [1] είναι ο Σοφός [ ανωτάτη βαθμίδα ],ενώ το [ 4 ] είναι ο Οιδίπους [ κατωτάτη βαθμίδα , ΔΙΠΛΗ ΑΓΝΟΙΑ ] . Η ομάδα [ Α ] δηλώνει ΣΤΑΣΗ και ΑΚΙΝΗΣΙΑ .Διότι από την γνώση δεν πηγαίνει κάποιος στην γνώση ,αφού γνωρίζει ότι ήδη την κατέχει [1] ,ούτε από την άγνοια στην άγνοια ,αφού δεν γνωρίζει ,ότι δεν γνωρίζει ,αλλά νομίζει ,ότι γνωρίζει και κατέχει [4]. Και ο οιηματίας δεν βαδίζει ποτέ προς το Φως της Γνώσεως . Ομάδα [ Α ] : το [ 2 ] είναι ο Φιλόσοφος [ ενδιάμεση βαθμίδα, ΑΠΛΗ ΑΓΝΟΙΑ ] και το [ 4 ] ,ο δούλος του Μένωνος στον γνωστόν πλατωνικό διάλογο [ ενδιάμεση βαθμίδα ] ,όπου ο απαίδευτος δούλος ,επειδή η γνώση είναι ανάμνηση, καταφέρνει να λύσει γεωμετρικά προβλήματα . Η ομάδα αυτή δηλώνει ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ και ΚΙΝΗΣΗ. Διότι κάποιος , επειδή γνωρίζει ότι έχει άγνοια κινείται -κατά το δυνατόν- πάντα προς την γνώση ,αφού δεν την κατέχει ,όπως και αντίθετα κάποιος από την άγνοια της γνώσεως είναι δυνατόν να κινηθεί και να ανακαλύψει [ μέσω της διαλεκτικής μεθόδου ] γνώση που γνώριζε και η οποία ήταν λησμονημένη μεν , καταγεγραμμένη δε στις λησμονημένες αναμνήσεις του [ όπως ο δούλος του Μένωνος ].

ΠΡΟΚΛΟΥ – » Εις τον Πλάτωνος πρώτον Αλκιβιάδην », { Β’. 189-191 }.

Αυτός ,που έχει την διπλήν άγνοια, νομίζει [ οίεται ] ότι γνωρίζει αυτά που δεν γνωρίζει και περιφέρει την ψεύτικην πεποίθησή του [ δόκησις της σοφίας ] για πράγματα στα οποία είναι αμαθής .

Δ. ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΥ – » Μέγα λεξικόν της Ελληνικής γλώσσης ».

Οίομαι , οίημα , οιηματίας.

Οιηματίας { < οίομαι } = όποιος έχει μεγάλην ,υψηλήν ιδέα για τον εαυτόν του ,αλαζών ,επηρμένος. Οίημα { < οίομαι } : α ]. [ μτγν.] γνώμη β ]. [ ιδ.] η υψηλή γνώμη που έχει κάποιος για τον εαυτόν του , έπαρση ,αλαζονεία . Οίομαι { οίμαι } = νομίζω ,υπολαμβάνω ,υποθέτω , πάντα για πράγμα αβέβαιον και αμφίβολον .

ΣΟΦΟΚΛΕΟΥΣ – » Οιδίπους τύραννος », { στ. 366 – 371 }.

Ο Οιδίπους Τύραννος είναι αυτός που κατεξοχήν πάσχει από την λεγομένη Διπλή Άγνοια [ δεν γνωρίζει ,ότι δεν γνωρίζει ]. Υπό την επήρεια της Άτης γίνεται υπερόπτης και αλαζονικός σε σημείον ,που αμφισβητεί και απαξιώνει τον μάντη Τειρεσία ,ο οποίος του αποκαλύπτει ότι ό ίδιος είναι και πατροκτόνος και αιμομίκτης ,αλλά δεν το γνωρίζει …

ΚΕΒΗΤΟΣ ΠΙΝΑΞ { Tabula Cebetis }. Γ’ ΠΕΡΙΒΟΛΟΣ.

{ βλ. » Κέβητος πίναξ [ Tabula Cebetis ] » }.

<< Στην Πύλη του τρίτου μικρού εσωτερικού περιβόλου ,στέκεται η Ψευδοπαιδεία. Αυτή περιγράφεται ως μία γυναίκα πολύ καθαρή και περιποιημένη ,η οποία αποκαλείται Παιδεία από το πλήθος των ανθρώπων >>.

<< Αυτό το πλήθος είναι εκείνοι οι άνθρωποι που ενώ σώζονται από τα δεινά που προαναφέρθηκαν ,δεν έχουν μετανοήσει με τον ορθό τρόπο ,δηλαδή δεν έχουν ακόμη αποκτήσει την Αρετή της Φρονήσεως. Συνεπώς για να οδηγηθούν στην Αληθινή Παιδεία ,θα πρέπει πρώτα να περάσουν από την Πύλη της Ψευδοπαιδείας. Στο εσωτερικό του μικρού εσωτερικού περιβόλου ,ευρίσκονται οι εξαπατημένοι εραστές της Ψευδοπαιδείας. Αυτοί είναι οι Ποιητές ,οι Ρήτορες ,οι Διαλεκτικοί, οι Μουσικοί , οι Αριθμητικοί ,οι Γεωμέτρες ,οι Κριτικοί ,οι Ηδονικοί και οι Περιπατητικοί. Εδώ μπορούμε να διαπιστώσουμε ,ότι όλες οι παραπάνω Επιστήμες είναι ψευδείς και ,ως εκ τούτου ,αποτελούν τομείς του επιστητού, τους οποίους ακολουθεί ο Όχλος των ανθρώπων. Ενδεικτική βεβαίως είναι η απουσία της Φιλοσοφίας ,η οποία ως Αληθής Επιστήμη ,που αποτελεί μέρος της Αληθούς Παιδείας ,γίνεται απόκτημα λίγων ανθρώπων .Οι εραστές λοιπόν αυτοί εξαπατώνται ,επειδή νομίζουν ότι συναναστρέφονται την Αληθινή Παιδεία ,ενώ στην πραγματικότητα προσεγγίζουν την Ψευδοπαιδεία. Οι εραστές αυτοί βρίσκονται υπό το κράτος της Διπλής Αγνοίας ,δηλαδή δεν γνωρίζουν ,ότι δεν γνωρίζουν την Αληθινή Παιδεία >>. Σύμφωνα με τα τα προηγούμενα οι Εραστές της Ψευδο-παιδείας { ποιητές, μουσικοί, μαθηματικοί κ.α. } δεν μετέχουν στην Αληθινή Παιδεία ,διότι δεν απαλλάσσουν τον άνθρωπο από τα κακά. Άρα όλες οι καθιερωμένες μαθήσεις [ ποίηση , μαθηματικά, μουσική κ. α ] τίθενται υπό αμφισβήτηση ,διότι και αυτές δεν συμβάλλουν ασφαλώς στην αποτροπή του κακού.

ΕΞΕΙΣ .

Έξις { < έξω < έχω }. Ἕξις : » διάθεσις ψυχης καθ᾿ ήν ποιοί τινες λεγόμεθα. »
Διάθεση της ψυχής, που μας χαρακτηρίζει με τον έναν ή τον άλλο τρόπο. Η επιλογή του να είμαστε κάποιοι ,κάτι το οποίον δείχνει το ποιόν μας .

ΠΡΟΚΛΟΥ – » Εκ των του φιλοσόφου Πρόκλου σχολίων εις τον ‘Κρατύλον’ Πλάτωνος εκλογαί χρήσιμοι », [ 65 ].

Οι άνθρωποι εκδηλώνουν πέντε έξεις [ = ψυχικές διαθέσεις ] ως προς την γνώση ή την άγνοια :
διπλή άγνοια , απλή άγνοια , κλίση [ έφεσις ] , ζήτησις [ αναζήτηση ,έρευνα ] εύρεσις [ ανεύρεση ].

ΟΙ ΠΕΝΤΕ [ 5 ] ΕΞΕΙΣ { από την ΑΓΝΟΙΑ στη ΓΝΩΣΗ }.

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – » Ηθικά Νικομάχεια », { Α’. 1103 b ].

Από την ποιότητα των ενέργειών μας εξαρτάται η ποιότητα των έξεων . Δεν είναι μικρόν πράγμα το να αποκτούμε αμέσως από την νεανική μας ηλικία αυτές ή εκείνες τις συνήθειες [ εθισμός ] , αντιθέτως είναι πάρα πολύ μεγάλο ή μάλλον αποτελεί το παν.

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – » Πολιτικά », { Η’. 1334 b }.

Όπως η ψυχή έχει δύο μέρη : το άλογον [ εκείνο που δεν έχει λογική ] και το ‘‘λόγον έχον » [ εκείνο που έχει λογική ] ‘ και οι έξεις είναι δύο : η όρεξις και ο νους.

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Όροι », { 414 c }.

Έξις .Διάθεση της ψυχής κατά την οποίαν επιλέγουμε να είμαστε κάποιοι σύμφωνα με την οποία χαρακτηρίζεται το ποιόν μας

JEAN -AUGUSTE DOMINIQUE INGRES – » Ο Οιδίπους εξηγεί το αίνιγμα της Σφίγγας », {1808 }. Παρίσι ,Μουσείον Λούβρου.

Η ΣΩΦΡΟΣΥΝΗ.

ΙΩ. ΣΤΟΒΑΙΟΥ – » Ανθολόγιον », { Ε’}. Περί σωφροσύνης. ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ – ΙΕΡΑΞ

[ 119 ] Ηρακλείτου . [ 60 ] Ιέρακος από το »Περί δικαιοσύνης».
Οι ποιητές την ονόμασαν σαοφροσύνη ,» σαώσαι ‘ λέγοντας το σώσαι. Η σωφροσύνη είναι φρουρός και σωτηρία της φρονήσεως ,όταν την αποκτήσει κανείς .

ΙΩ. ΣΤΟΒΑΙΟΥ – » Ανθολόγιον », { Γ’}. Περί φρονήσεως, [ 84 ]. ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ .

Μεγίστη αρετή το να είναι σώφρων κάποιος και η σοφία έγκειται στο να λέμε την αλήθεια και να ενεργούμε σύμφωνα με την ουσίαν των πραγμάτων ,αφού πρωτύτερα την κατανοήσουμε .Η φρόνηση είναι κοινή [ ξυνόν ] σε όλους τους ανθρώπους.

Γ. ΛΑΘΥΡΗ – » Οι »Όροι » του Σπευσίππου ».

Σωφροσύνη : μέτρον της ψυχής σχετικά με τις κατά φύσιν επιθυμίες και ηδονές της . Σώφρων : αυτός που έχει μετριοπαθείς επιθυμίες.

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – » Περί αρετών και κακιών », { 1249 b }.

Η τριμερής ψυχή . Οι αρετές του λογικού ,του συναισθηματικού ,του επιθυμητικού και οι αρετές ολόκληρης της ψυχής .Οι κακίες του λογικού μέρους της ψυχής ,του συναισθηματικού και του επιθυμητικού και οι κακίες ολόκληρης της ψυχής .

ΤΟ ΤΡΙΜΕΡΕΣ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ – ΑΡΕΤΕΣ ΚΑΙ ΚΑΚΙΕΣ.

Ολόκληρης της ψυχής αρετές είναι : η δικαιοσύνη [ η ικανότητα να διανέμει κάποιος κατ’ αξίαν τα δίκαια } ,η ελευθεριότης { = η δαπάνη χρημάτων για πράγματα άξια επαίνου ] και η μεγαλοψυχία [ η ικανότητα του »καλώς φέρειν » και την ευτυχίαν και την δυστυχία ].Κακίες όλης της ψυχής είναι η αδικία [ Τρία τα είδη : ασέβεια , πλεονεξία ,ύβρις } , η ανελευθερία { Τρία τα είδη της φιλαργυρίας : αισχροκέρδεια , φειδωλία [ τσιγγουνιά ] , κιμβεία [ οι εξηνταβελόνηδες }, μικροψυχία [ αυτός που δεν μπορεί να υποφέρει ούτε την ευτυχία ,ούτε την δυστυχία ].

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – » Περί αρετών και κακιών », { 1250 a – 1251 a }.

Α’. Σωφροσύνη – Ακολασία .

Σωφροσύνη : αρετή του επιθυμητικού ,που κάνει τους ανθρώπους να μην ορέγονται τις απολαύσεις των χυδαίων [ φαύλων ] ηδονών .Ακολασία : κακία [ ελάττωμα ] του επιθυμητικού ,κατά την οποίαν οι άνθρωποι επιλέγουν την απόλαυση των φαύλων ηδονών .

Β’. Εγκράτεια – Ακρασία. { βλ. Εγκράτεια και Ακρασία. }.

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – » Ηθικά Ευδήμεια », { Α’. III , 1221 a }.

Η σωφροσύνη είναι το μέσον μεταξύ μίας υπερβολής [ ακολασία ] και μίας ελλείψεως [ αναισθησία ]. Ακόλαστος : εκείνου που οι επιθυμίες ξεπερνούν κάθε μέτρον , κάθε φορά που ξέφρενα παραδίδεται σε αυτές Αναίσθητος : εκείνος που δεν έχει ούτε τις καλές και κατά φύσιν επιθυμίες ,αλλά παραμένει απαθής σαν πέτρα.

Αττική μελανόμορφη λήκυθος {480-460 π.Χ.} , Λονδίνο , Βρεττανικό Μουσείο . [Δ] Ο Οιδίπους καθιστός σε δίφρο ,δίπλα σε δωρικόν κίονα , με ράβδο στο δεξί χέρι ,[Μ] Η Σφίγγα πάνω σε βωμό με δύο στεφάνια ,[Α] Ο Τειρεσίας [μάλλον ] με ράβδο στο αριστερό χέρι.





Β’. ΜΕΡΟΣ .

Νυκτερινή μυητική περιπλάνηση στον μαγικόν κόσμον των πηγών.

ΠΙΝΔΑΡΟΥ – » Πυθιόνικοι ‘. 2. Ιερώνι Συρακοσίω άρματι [ επ. γ ‘ ].

ΑΡΧ. ΕΛΛΗΝΕΣ ΛΥΡΙΚΟΙ – » Βακχυλίδης Ι », Σχολιαστής Πινδάρου ,{ σελ.35 }.

{ Από ΠΙΝΔΑΡΟΥ – » Τα σωζόμενα », Σχόλια εις Πύθια Β’ », [ 131,132 ] ,{ σελ. 323 } }.

Πίθων =μικρός πίθηκος ,μαϊμού [ μτφ. ειδικώς για κόλακες ] .Υπαινιγμός ή και υποτιμητικός χαρακτηρισμός του ποιητή Πινδάρου προς τον συνομήλικον και ανταγωνιστήν του ποιητή Βακχυλίδη , ως κόλακα , για την εύνοιαν του Τυράννου των Συρακουσών Ιέρωνος .

ΝΕΩΤ. ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΙΚΟΝ ΛΕΞΙΚΟΝ του ‘ΗΛΙΟΥ’ – » Αρχαίον Ελληνικόν Πνεύμα ».

ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΥ [ αποσπ. 82 ], Πλάτωνος – » Ιππίας μείζων », [ 298 a ].

<< O κάλλιστος από τους πιθήκους είναι αισχρός ,όταν συγκρίνεται με το ανθρώπινο γένος >>.

ΠΑΝ. ΚΥΡΙΑΚΟΠΟΥΛΟΥ – » Αρχαίο Ελληνικό Δίκαιο »,{ σελ. 168 }.

3. Η Δελφική » πρόσρησις » και εντολή.

Η ύψιστη εντολή του Δελφικού Απόλλωνος << γένοι᾽, οἷος ἐσσὶ μαθών >>,δηλαδή << γίνε αυτός που είσαι ,αφού μάθεις ποίος είσαι >> [ δηλαδή θεϊκός ],είναι και η υποθήκη του Ηρακλείτου προς τον άνθρωπο.

ΑΙΣΧΥΛΟΥ – » Προμηθεύς δεσμώτης », { στ. 307-310 ].

Mία Νέα Τάξις Πραγμάτων [ status quo } εμφανίζεται στον Όλυμπον και αντικαθιστά την Παλαιάν Τάξιν των Πραγμάτων. Οι Θεοί υπακούν μεν στον Δίαν ,αλλά αυτός δεν είναι ο γνωστός Πατέρας Θεών και ανθρώπων .Είναι ένας Νέος [ Neo } ,ένας Άλλος [ alius } ,ένας Τυραννικός Ζευς ,που απαιτεί υπακοή , υποταγή και προσαρμογή στις εντολές του . Ο Γενάρχης των ανθρώπων Προμηθεύς από φιλανθρωπία ΔΕΝ υπακούει στον Τύραννον αυτόν ,που αποκαλείται »Ζευς» κατ’ ευφημισμόν, και έτσι υφίσταται το μαρτύριον της σταυρώσεως χάριν του ανθρώπου. Μήπως σας θυμίζει αυτό κάτι ; Μήπως αναγνωρίζετε κάποιες αναλογίες του μύθου με την ιστορία , του χθες με το σήμερα ;

ΩΚΕΑΝΟΣ : Δίδαξε [ μάθε ] τον εαυτόν σου και προσαρμόσου σε τρόπους νέους ΄ διότι νέος τύραννος ορίζει και τους Θεούς.

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Αντερασταί », { 138 a-b }.

» Φιλοσοφία είναι να μελετήσει κάποιος καλά τον εαυτόν του και να τον γνωρίσει ,να διακρίνει τα καλά και τα κακά στοιχεία της φύσεώς του ,τα μεν να βελτιώσει ,τα δε να διορθώσει .Αλλά όταν κάποιος γνωρίζει καλά τον εαυτόν του ,είναι δυνατόν να γνωρίσει και τους άλλους ‘ όποιος διακρίνει στον εαυτόν του το αγαθόν και το κακόν, θα ξέρει να διακρίνει και μεταξύ των άλλων τους αγαθούς και τους κακούς » { εισαγωγή }.

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Χαρμίδης » , { 174 c-e }.

Ούτε οι επιστημονικές [ γνώσεις ] ,ούτε όλες οι γνώσεις είναι αυτά που εξασφαλίζουν την ευπραγία και την ευδαιμονία στον βίο μας ,αλλά ένα πράγμα μόνο : η γνώση του αγαθού και του κακού.

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Πρωταγόρας », { 342 e- 343 b }.

Το να μιμείται κάποιος τους Λάκωνες πολύ περισσότερο σημαίνει να φιλοσοφεί [ φιλοσοφείν ] παρά να επιδίδεται στη γυμναστική [ φιλογυμναστείν ] , διότι είδαν ότι τέτοιες κουβέντες μόνο άνθρωπος με τέλεια παιδεία μπορεί να τις πει . Διότι μ’ αυτό τον τρόπο φιλοσοφούσαν οι παλαιοί, με Λακωνική βραχυλογία·

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Φαίδρος », { 229 e – 230 a }.

ΣΩΚΡ. δεν είμαι ακόμη ικανός, σύμφωνα με το παράγγελμα των Δελφών ,’‘να γνωρίσω τον εαυτόν μου ‘ .Έτσι εξετάζω [ σκοπώ ] τον εαυτό μου , εάν είμαι θηρίον περισσότερο πολύμορφον από τον Τυφώνα .

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – » Ηθικά Νικομάχεια », { Κεφ. 4 , 1166 a }.

Η φιλία [ αγάπη ] προς τον εαυτόν μας είναι η αιτία και της φιλίας μας προς τους άλλους.

Στο Κεφ. [4 ] γίνεται λόγος περί της »τελείας φιλίας » ,αυτή που συνάπτεται μεταξύ των αγαθών ανδρών και της οποίας ο συνεκτικός δεσμός είναι το αγαθόν. Αυτή η φιλία περικλείει και το ηδύ και το ωφέλιμον ,παραμένει δε σταθερή. Αλλά προς σύνοψίν της χρειάζεται χρόνος ,για να βεβαιωθούν αυτοί που την συνάπτουν ότι είναι και ο ένας και ο άλλος αγαθοί. Ο ενάρετος άνθρωπος επιθυμεί να διάγει τον βίον του με τον εαυτόν του και επειδή ο ενάρετος διαπνέεται από τέτοια συναισθήματα έναντι του εαυτού του και προς τον φίλον του διάκειται ακριβώς όπως και προς τον εαυτόν του ( διότι ο φίλος είναι ένας άλλος εαυτός μας ) .

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – » Ρητορική », { Β’, 1395 a }.

Γνωμικόν είναι μία βεβαίωση για ζητήματα γενικού χαρακτήρα ,όσα αναφέρονται στις ανθρώπινες πράξεις και πρέπει ή να τα αποφεύγουμε ή να τα επιδιώκουμε στον βίο μας. Σε ένα γνωμικόν ,εάν προστεθεί η αιτία και το γιατί , όλο αυτό γίνεται ενθύμημα [ =είδος συλλογισμού ] . Πρέπει να χρησιμοποιούμε τα γνωμικά ακόμη και όταν αντιτίθενται και στα κοινότατα γνωμικά ,όπως είναι το «γνώθι σαυτόν» και το «μηδὲν άγαν», όταν ή το ήθος μέλλει να φανεί καλλίτερον ή το γνωμικό λέγεται σε μία στιγμήν εξάψεως.

ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ – » Απομνημονεύματα », { Γ’. IX.6 }.

Το να μην γνωρίζει κανείς τον εαυτόν του ,και όσα δεν τα ξέρει , να νομίζει ότι τα ξέρει ,το λογάριαζε ελάττωμα πολύ κοντά προς την μανία ..

ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ – » Απομνημονεύματα », { Δ’. ΙΙ.26 }.

Εγώ πραγματικά φρονώ, ότι εκείνος που δεν ξέρει την αξίαν του, δεν ξέρει τον εαυτόν του.

ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ – » Κύρου παιδεία », { Ζ’. ΙΙ.20-21 }.

Και ερωτώ δεύτερη φορά τον θεόν «τι να κάμω για να ζήσω ευτυχισμένος σ’ όλη την υπόλοιπη ζωή μου», και κείνος μου αποκρίθηκε: » αν γνωρίσεις τον εαυτό σου, Κροίσε, θα περάσεις τη ζωή σου ευτυχισμένα ».

ΚΙΚΕΡΩΝΟΣ – » Περί καθηκόντων » { De officiis }, [ A’. ΧΧΧΙ . 114 }.

Ο καθένας ας γνωρίσει τον εαυτόν του και ας είναι οξυδερκής κριτής των προτερημάτων και των ελαττωμάτων του .

ΔΗΜΟΣΘΕΝΟΥΣ – » Περί της ατελείας προς Λεπτίνην », { 161, 162 }.

Όλα να τα θεωρούμε ανθρώπινα. Το μέλλον είναι άδηλο για όλους τους ανθρώπους, γι’ αυτόν τον λόγον πρέπει στις επιτυχίες [ ευπραξίες ] να είμαστε μετριοπαθείς , και να δείχνουμε ότι φροντίζουμε από πριν για το μέλλον μας.

ΕΠΙΚΤΗΤΟΥ – » Εγχειρίδιον », { 6 }.

Το ΕΧΕΙΝ και το ΕΙΝΑΙ.

Ουδέποτε να έχεις έπαρση για ξένο [ αλλότριον ] προτέρημα. Τί ανήκει ,λοιπόν, σε σένα ; Η ικανότητά σου να αντιλαμβάνεσαι τα πράγματα ‘ αυτήν όταν είναι κατά φύσιν ,τότε πραγματικά να έχεις έπαρση, διότι τότε μόνο θα μπορείς να επαίρεσαι για ένα αγαθό δικό σου.


ΤΑ » εφ’ ημίν » ΚΑΙ ΤΑ »ουκ εφ’ ημίν » .


ΕΠΙΚΤΗΤΟΥ – » Εγχειρίδιο », { 1 }.

Από τα υπάρχοντα [ πράγματα ] ,άλλα μεν εξαρτώνται από εμάς { εφ’ ημίν }, άλλα πάλι όχι { ουκ εφ’ ημίν }.

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ – » Περί ευθυμίας », { 5 }.

Ο Πλάτων παρομοίασε τον βίον με την κυβεία [ παιγνίδι με κύβους ] ,στο οποίο το ρίξιμο των ζαριών δεν είναι στο χέρι μας [ ουκ εφ’ ημίν ] , όμως στο χέρι μας είναι [ εφ’ ημίν ] η καλή διαχείριση της ζαριάς ,που θα φέρουμε.

ΕΠΙΚΤΗΤΟΥ – » Διατριβαί », [ Α’ ].

α’. Περί των ‘‘εφ’ ημίν » και » ουκ εφ’ ημίν ».

Από μας εξαρτάται [ εφ’ημίν ] η ορθή χρήση των φαντασιών [ εντυπώσεων ].Σύμφωνα με τους Στω’ι’κούς ,ο άνθρωπος διαθέτει κατεξοχήν την ικανότητα της χρήσης των εντυπώσεων ,ως »ζώον χρηστικόν φαντασίαις λογικώς ». Η ανθρώπινη » ορμή » εξαρτάται από τη συγκατάθεση ή μη στις εντυπώσεις. Ως προς αυτό διακρίνεται ο άνθρωπος από τα ζώα, των οποίων η »ορμή» ,η κίνηση δηλαδή πρός κάτι,έρχεται ως αποτέλεσμα της αυτόματης ανταπόκρισης στις εντυπώσεις.


ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ – » Περί ευθυμίας », { IΓ’ }.

Επομένως δεν αρμόζουν τα πάντα στους πάντες , αλλά πρέπει ο άνθρωπος να πεισθεί στο Πυθικόν Γράμμα [ Παράγγελμα ] ,δηλαδή να γνωρίσει καλά τον εαυτόν του .

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ – » Προς Κωλώτην », { 1118 c }.

Ο Ηράκλειτος , λέγει , »ερεύνησα τον εαυτόν μου » ,και από τις επιγραφές στους Δελφούς πιο θεϊκή θεωρούσαν το »γνώθι σαυτόν ».

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ – » Πώς αν τις διακρίνοιε τον κόλακα του φίλου » , { 25 }.

Παραινούμε ,να αποβάλει κανείς από μέσα του την φιλαυτία και την οίηση [έπαρση]. Διότι , μας κάνει πιο τρωτούς [ μαλακωτέρους ] στους θύραθεν [ από έξω ] κόλακες .Ας έχουμε εμπιστοσύνη στον Θεόν και στην συνείδησή μας ,ότι για τον καθένα το » γνώθι σαυτόν » είναι το πιο πολύτιμο πράγμα .

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ – » Παραμυθητικός προς Απολλώνιον », { 116 d }.

Δύο από τις Δελφικές επιγραφές είναι κατ’ εξοχήν απαραίτητες για τον βίον μας , το » Γνώθι σαυτόν » και το » Μηδέν άγαν », διότι από τις δύο αυτές παραινέσεις εξαρτώνται όλα τα υπόλοιπα. Στην αυτογνωσία, δηλαδή εμπεριέχεται η αποφυγή της υπερβολής ,και στην τελευταία τούτη εμπεριέχεται η αυτογνωσία.

ΜΑΡΚΟΥ ΑΥΡΗΛΙΟΥ – » Τα εις εαυτόν », { Ζ’.59 }.

» Ένδον σκέπε » ή » Ένδον βλέπε » . » Scava dentro di te » = »ένδον σκάψε ». [ Scavare = σκάβω ]. Διότι μέσα σου βρίσκεται η αιώνια πηγή του αγαθού , και, εάν συνεχίζεις να σκάβεις ,θα αναβλύζει ατελείωτα.

ΓΑΛΗΝΟΥ – » Περί διαγνώσεως και θεραπείας των εν τη εκάστου ψυχή ιδίων παθών », [ II .1 , 5 ].

;Oταν ήμουν νέος ,νόμιζα ότι επαινούσαν μάταια το Δελφικόν πρόσταγμα »να γνωρίσει [ κάποιος ] τον εαυτόν του »,διότι πίστευα ότι δεν είναι σπουδαία προσταγή ‘ αργότερα βρήκα ότι δικαίως το επαινούν. Διότι μόνος ο πάρα πολύ σοφός μπορεί να γνωρίσει με ακρίβεια τον εαυτόν του ,και κανείς από όλους τους άλλους, αλλά άλλος λιγότερο και άλλος περισσότερο .Όποιος θέλει να γίνει καλός και αγαθός [ καλοκάγαθος ] ,είναι ανάγκη ο ίδιος να αγνοεί πολλά από τα προσωπικά του σφάλματα.

CAR. HALM – » Aισωπείων Μύθων Συλλογή », { 359 }.

Τα δύο ταγάρια.

»Πήραι δύο» = Τα δύο ταγάρια { πήρα = οδοιπορικός σάκος ,ταγάρι ].Οι άνθρωποι τα δικά τους ελαττώματα ,που είναι πίσω τους , δεν τα βλέπουν ,ενώ  τα  ξένα ελαττώματα ,που είναι μπροστά [στα μάτια τους] , τα παρατηρούν με πολύ ακρίβεια.

ΒΑΒΡΙΟΥ – » Μυθίαμβοι Αισώπειοι », { 66 }.

Γι’ αυτό μου φαίνεται ,ότι τις συμφορές  [ κακά ] ο ένας του άλλου τις βλέπει με ακρίβεια ,αγνοεί όμως τις συμφορές  του σπιτιού του  [ τις  δικές του ].

ΙΕΡΟΚΛΕΟΥΣ – » Σχόλια εις τα Χρυσά έπη των Πυθαγορείων », { 12 ].

» ΑΙΣΧΥΝΟΥ ΣΑΥΤΟΝ ».

Μετά από αυτό αναφέρει την μοναδικήν αιτίαν ,η οποία μας αποτρέπει από τις κακές πράξεις << πάντων δε μάλιστα αισχύνου σεαυτόν >> , δηλαδή << Προπάντων δε να σέβεσαι [ αισχύνου ] τον εαυτόν σου >>.,διότι ,εάν συνηθίσεις να σέβεσαι τον εαυτόν σου ,θα έχεις κοντά σου έναν πιστό φύλακα ,που θα σέβεσαι και ο οποίος ουδέποτε θα απομακρύνεται από εσένα και θα σε παρακολουθεί ‘ διότι πολλές φορές συνέβη να κάνουμε κάτι , μετά την αναχώρηση των φίλων ή των υπηρετών ,το οποίον ουδέποτε θα κάναμε κατά την παρουσία τους..O σεβασμός [ αιδώς ] που θα αισθανθείς προς τον ίδιον τον εαυτόν σου ,θα σε απομακρύνει μοιραίως από κάθε αισχρή και ανάξια πράξη . »Διότι ο » μεμαθηκώς αιδείσθαι εαυτόν , μη ανεχόμενος την του αισχρού πράξιν » [ = διότι αυτός που έχει μάθει να ντρέπεται τον εαυτόν του ,δεν ανέχεται την διάπραξη του αισχρού ].

ΓΑΛΗΝΟΥ – » Περί διαγνώσεως και θεραπείας των εν τη εκάστου ψυχή ιδίων παθών », [ V .10-11 ].

Εσύ, αντιθέτως, να αιδείσαι [ =ντρέπεσαι ] κυρίως τον εαυτό σου ,πιστεύοντας εκείνον ,που είπε :

<< Περισσότερον από όλους να αισχύνεσαι τον εαυτό σου >>.

.Διότι ,εάν πράττεις έτσι ,θα μπορέσεις κάποτε στην άλογη δύναμη του θυμοειδούς [ το συναισθημα-τικόν μέρος της τριμερούς ψυχής ] που βρίσκεται μέσα σου , όπως ακριβώς το θηρίον και να την εξημερώσεις και να την καταπραΰνεις.

ΑΜΜΩΝΙΟΥ – » Λεξικόν Ομοίων και Διαφόρων λέξεων ».

Διαφέρει η ΑΙΔΩΣ [ εντροπή λόγω σεβασμού ] από την ΑΙΣΧΥΝΗ [ εντροπή μετά από αισχρή πράξη ]. Ντροπή { < εν + τροπή < τρέπομαι } = στρέφομαι εις εαυτόν .

ΕΠΙΚΤΗΤΟΥ -» Διατριβαί » ,{ Α’ }.

ιδ’. Ότι πάντας εφορά το Θείον { Η Θεότητα μας επιβλέπει όλους } .Όταν κλείσετε τις πόρτες και είναι σκοτεινά ,να θυμάστε ότι να μην λέτε ποτέ ,ότι είστε μόνοι ‘ διότι δεν είστε ΜΟΝΟΙ ,αφού ο Θεός και η προσωπική σας θεότητα [ δαίμων ] βρίσκονται εκεί.

ΚΛΗΜΕΝΤΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΩΣ – » Στρωματείς », { Ε’. VIIΙ }.

Υποδήλωναν ,μερικοί , τις πράξεις με λέξεις, όπως τα Δελφικά παραγγέλματα : » Γνώθι σαυτόν »και » Μηδέν άγαν » και με σύμβολα.

ΑΙΛΙΑΝΟΥ – » Ποικίλη ιστορία », { Η’.15 }.

»Γνώθι σαυτόν »= Θυμήσου ότι είσαι άνθρωπος.

Ι. ΣΤΟΒΑΙΟΥ – » Ανθολόγιον ». ΚΑ’. ΠΟΡΦΥΡΙΟΥ – » Περί του γνώθι σαυτόν », { α’. 27, δ’.28 }.

Επειδή δε ο άνθρωπος είναι ένα μικρό κόσμημα του σύμπαντος [ =διάκοσμος ] ,ουδέν άλλο συμβουλεύει [ η επιγραφή ] παρά να το να φιλοσοφούμε . Παραινεί λοιπόν [ Ο Θεός ] το να θεωρούμε και το να μαθαίνουμε τους αληθινούς εαυτούς μας , όχι για να φιλοσοφήσουμε ,αλλά ,αφού γίνουμε σοφοί, για να ευδαιμονήσουμε. Το »γνώθι σαυτόν» ,λοιπόν, φαίνεται ,ότι επιβάλλει να γνωρίσεις την ψυχή και τον νου σου ,διότι αυτά συνιστούν την ουσία του ανθρώπου. Διότι και από τον εσωτερικόν άνθρωπον ανώτερος είναι ο »παντέλειος νους » μέσα στον οποίον υπάρχει και ο άνθρωπος και του οποίου εικόνα είναι καθένας από μας.

ΙΟΥΛΙΑΝΟΥ – » Εις τους απαιδεύτους κύνας », { 3,4,5,6 }.

Η επιθυμία του ανθρώπου να βρίσκεται σε κοινωνία με τους Θεούς ,δεν είναι δυνατή παρά μόνο »με την ομοιότητα προς αυτούς » ,που ταυτίζεται με την γνώση των όντων ,την οποίαν μπορούν να επιτύχουν οι άνθρωποι. Η αλήθεια είναι μία και μοναδική ,όπως και η φιλοσοφία. Η αυτογνωσία [ το γνώθι σαυτόν ] είναι το μοναδικόν τέλος κάθε φιλοσοφίας. Αυτογνωσία δε είναι το »κατά φύσιν ζην». Και » κατά φύσιν ζην » είναι το »κατ’ αρετήν ζην ». Ας ξεκινήσουμε λοιπόν από το «γνώθι σαυτόν», γιατί πρόκειται ακριβώς για θεϊκή εντολή. Εκείνος, λοιπόν, που γνωρίζει τον εαυτό του, γνωρίζει και την ψυχή και το σώμα του. Γιατί τελικός σκοπός είναι να ζει κανείς σύμφωνα με τη φύση [ κατά φύσιν ], πράγμα που δεν μπορείς να επιτύχεις, αν δεν γνωρίζεις ποιος είσαι και ποια είναι η ίδια σου η φύση· ο άνθρωπος που αγνοεί τον εαυτό του δεν ξέρει ασφαλώς τι του ταιριάζει να κάνει,

Κ. Π. ΚΑΒΑΦΗ – » Ουκ έγνως », { 1928 }.

ΠΥΘΑΓΟΡΟΥ – » Χρυσά έπη », { στ. 13-16 }.

» Γνώθι ως θανέειν πέπρωται άπασιν «.

ΙΕΡΟΚΛΕΟΥΣ – » Υπόμνημα εις τα Χρυσά έπη ».,[ Χ, 4-7 ].

.Διότι γνωρίζει ότι είναι πεπρωμένο για όλους να πεθάνουν και ότι υπάρχει κάποιος καθορισμένος χρόνος για την παραμονή των θνητών σωμά-των μας στην γη ,που όταν παρέλθει ,δεν πρέπει να οργιζό-μαστε σφόδρα ,αλλά ,ως σε θείο νόμο ,με την θέλησή μας να υπακούουμε.Διότι το πεπρωμένον τώρα δηλώνει τούτο, ότι δηλαδή η θνητή μας ζωή έχει περατωθεί από κάποια αναγκαία όρια ,και ότι είναι χαρακτηριστικόν της φρονήσεως να ακολουθούμε τα διδάγματα των ανωτέρων όντων [ κρειτ-τόνων ] ,της φρονήσεως η οποία αναζητά ,όχι να μην πεθάνουμε [ μη αποθανείν ] αλλά να πεθάνουμε καλώς [ ευ αποθανείν ].

ΕΡΜΟΥ ΤΟΥ ΤΡΙΣΜΕΓΙΣΤΟΥ – » Ερμητικά κείμενα ».Ερμού Τρισμεγίστου Ποιμάνδρης, ΛΟΓΟΣ I { 21,22 }.

» εκείνος που θα εννοήσει τον εαυτόν του ,προχωρεί » ,όπως είπεν ο Λόγος του Θεού ,Πώς θα προχωρήσω εγώ στην ζωή ; Είπεν ο Θεός » εκείνος που έχει νου ,θα αναγνωρίσει τον εαυτόν του ».

ΑΡ. ΣΟΠΕΝΧΑΟΥΕΡ – » Η τέχνη του ‘γνώθι σαυτόν ‘ », { σελ. 9 -13 },εισαγωγή.

Τον τίτλο » Εις εαυτόν » προφανώς επέλεξε ο Σοπενχάουερ έχοντας κατά νουν το αντίστοιχο έργο [ σ.σ. που το έγραψε στα ελληνικά ] του Ρωμαίου στω’ι’κού φιλοσόφου και αυτοκράτορα Μάρκου Αυρηλίου.. Στο παρόν βιβλίο του ο Σοπενχάουερ , εκτός των άλλων ,έχει κανόνες συμπεριφοράς ,γνωμικά ,αποφθέγματα περί του »πώς βιοτέον »και οδηγίες περί του πώς να πράττει κανείς.

ΑΓ. ΝΕΚΤΑΡΙΟΥ ΠΕΝΤΑΠΟΛΕΩΣ – » Γνώθι σαυτόν »,πρόλογος.

Π.Δ. ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΥ – » Συμβολή εις το »Γνώθι σαυτόν », { σελ. 28 ].

O ανθρώπινος πολιτισμός και κυρίως οι συμφορές των δύο αλλεπαλλήλων παγκοσμίων πολέμων ,δεν κατόρθωσαν να δώσουν μία σαφή και οριστική απάντηση στο Ελληνικό θεϊκόν παράγγελμα : << ΓΝΩΘΙ ΣΑΥΤΟΝ >> ,που απευθυνόταν στον άνθρωπον και την ανθρωπότητα συλλήβδην , ώστε να την αποτρέψουν από το να ετοιμάζεται σήμερα ,μέσα σε ανίατον κλίμα διχασμού , να αυτοκτονήσει , στην αδυναμία της να λύσει τούτο το προαιώνιον αίνιγμα της Σφιγγός του Δελφικού Απόλλωνος. Και όμως η λύση τούτου – που εκπορεύεται μάλιστα από το μέρος ,όπου κατά την μυθολογία ο Θεός του φωτός , ο Θεός της αρμονίας ,ο Απόλλων , φόνευσε τον τερατώδη δράκοντα ,ο οποίος κυριαρχούσε και λυμαινόταν ολόγυρα την χώρα , και εκεί όπου αργότερα κατά την αρχαίαν εποχήν οι αμφικτίονες [= οι πλησίον οικούντες ,γείτονες ] που προσέρχονταν θυσίαζαν το ανθρώπινον πάθος ,δηλαδή τον δράκοντα που είχαν μέσα τους ,συνέτριβαν το συμπαγές περίβλημα του τοπικού Εγωϊσμού τους και λαμπρυνόμενοι από το Απολλώνειον φως έδιναν σάρκα και οστά στην πρώτη συλλογική ηθική σκέψη , στην ΔΕΛΦΙΚΗΝ ΙΔΕΑΝ – θα μπορούσε [ διότι αυτό είναι το κλειδί του νοήματος του » γνώθι σαυτόν» ] από την έρευνα και την διάσπαση της πυρηνικής αληθείας του μυστικού τούτου , μυστικού του πνεύματος ,που είναι συνάμα και το βαθύτερο νόημα της ζωής και του ανθρώπου -ατόμου ως << στίβου των αγώνων του πνεύματος >> ,θα μπορούσε να παραγάγει φως αρμονικόν ανά τον κόσμον και τεράστια ζωογόνον ιδεοπνευματικήν ενέργεια και κίνηση προς νέα ψυχοπνευματική αναπρο- σαρμογή του ανθρώπου ,κίνηση προς ανώτερες μεγαλειώδεις κοινές ή διεθνείς πολιτιστικές κοινωνικές εξελίξεις.

ΧΡ. ΓΙΑΝΝΑΡΑ – » Πείνα και δίψα », [ σελ. 15 – 16 ].

Και ένα τρίτο πάθος { σ.σ. τα άλλα δύο είναι η μοναξιά και η απληστία ] είναι η αγάπη .Η έξοδος από τον εαυτό σου για να προσεγγίσεις κάποιον διπλανό. Θέλεις να δοθείς στον άλλον , να γευτείς την μεγάλη χαρά της λησμονιάς του εαυτού σου για χάρη κάποιου άλλου αγαπημένου προσώπου.

ΑΡΘΡ. ΤΖΑΝΟΦ – » Η πρωτογενής επανάσταση », { σελ.280 }.

Ο εαυτός δεν είναι κάτι που αποκαλύπτεται στους άλλους. Είναι κάτι που βιώνεται.

ΝΙΚ. ΒΑΡΔΙΑΜΠΑΣΗ – » Ιστορία μίας λέξης », { σελ.79 }.

< < Δειλοί ,μοιραίοι κι άβουλοι αντάμα … > > – Κ. ΒΑΡΝΑΛΗΣ.


ΕΛΛΗΝΟΒΟΥΔΙΣΜΟΣ .

ΝΕΩΤ. ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΙΚΟΝ ΛΕΞΙΚΟΝ – » Λαοί της Ανατολής », ΙΝΔΙΑ { σελ. 366 }.

Προφανώς ο Ασόκα ήταν κατά το ήμισυ Ελληνικής καταγωγής από την μητέρα του ,η οποία ήταν πριγκίπισσα του Οίκου των Σελευκιδών ..ην ίδια εποχή προσεχώρησε στον Βουδισμό , του οποίου έγινε ένθερμος υποστηρικτής .Πολλοί τον θεωρούν ως τον Άγιον Κωνσταντίνον του Βουδισμού.

ΙΧΩΡ [ 161 ] » ΔΗΜ. ΜΠΕΞΗ – » Ελληνοβουδισμός », { σελ.49 }.

Ασόκα ο Μέγας και η γέννηση του Ελληνοβουδισμού..

ΝΤ.Τ. ΣΟΥΖΟΥΚΙ : ΙΙΙ. Η έννοια του ‘ΕΓΩ’ στο ΖΕΝ Βουδισμό ,{ σελ. 44 }.

ΧΑΛΙΛ ΓΚΙΜΠΡΑΝ – » Ο τρελός », { σελ. 11 }.

« Ευλογημένοι, ευλογημένοι οι κλέφτες που ‘κλεψαν τις μάσκες μου ». Έτσι γίνηκα τρελός.

ΚΡΙΣΝΑΜΟΥΡΤΙ – » Ελευθερία ,η αρχή και το τέλος », { σελ. 8 }.

Ο ορθός τρόπος του σκέπτεσθαι έρχεται με την αυτόγνωση .

Eρυθρόμορφη λήκυθος , [ 5ος αι. π.Χ. ] , Λονδίνο , Βρεττανικό Μουσείο .

ΟΙΔΙΠΟΥΣ ,ΣΦΙΞ , ΑΠΟΛΛΩΝ , ΑΘΗΝΑ.



Γ’. ΜΕΡΟΣ.

ΑΛΚΙΒΙΑΔΗΣ.

Ο Αλκιβιάδης είναι μία μοναδική φυσιογνωμία και προσωπικότητα στην ιστορία των αρχαίων Αθηνών και της αρχαίας Ελλάδος γενικώτερα.. Ο μέγας Αθηναίος πολιτικός και στρατιωτικός με τα ανυπέρβλη-τα προτερήματα και ελαττώματά του υπήρξε όχι μόνον για τον εαυτόν του καταστροφικός ,αλλά και για την πατρίδα του. Τον ιδιόμορφο χαρακτήρα του και ιδίως τα σοβαρώτατα ελαττώματά του παροδικώς προσπάθησε να τα διορθώσει ο αγαπημένος του δάσκαλος Σωκράτης ,χωρίς ιδιαίτερη επιτυχία. » Αλκιβιάδης ο Μέγιστος ,Αλκιβιάδης ο Eλάχιστος ».

ΝΕΩΤ. ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΙΚΟΝ ΛΕΞΙΚΟΝ ‘ ΗΛΙΟΥ ‘ », { σελ. 16-18 }.

Κ.Δ. ΓΕΩΡΓΟΥΛΗ ΠΛΑΤΩΝΟΣ : Αλκιβιάδης μείζων ή πρώτος ».

Ο μεν Αλκιβιάδης αναγνωρίζει ,ότι έχει περιπέσει σε τελεία σύγχυση ,ο δε Σωκράτης υποδεικνύει σε αυτόν ,ότι η σύγχυση του προέρχεται ,όχι τόσο από την αγνοία του ,όσον από την άγνοιαν της αγνοίας του. Διαστέλλονται έτσι δύο είδη αγνοίας .Το πρώτο είναι το να αγνοεί κάποιος κάτι ,το δεύτερο ,το χειρότερο , είναι το να νομίζει ότι γνωρίζει εκείνο το οποίο δεν γνωρίζει .Το είδος αυτό της αγνοίας είναι υψίστη αμάθεια.

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Αλκιβιάδης », { A’. 130 e , 132 d – 133 b }.

Για να εμβαθύνουμε ,λέει ο Σωκράτης , στο νόημα του Δελφικού ρητού » γνώθι σαυτόν » και στην άσκηση της επιμέλεια του εαυτού μας ,πρέπει να χρησιμοποιήσουμε μια παρομοίωση .Όπως ο οφθαλμός όταν θέλει να γνωρίσει τον εαυτόν του ,αναγκάζεται να αναζητήσει τον οφθαλμόν άλλου ανθρώπου ,για να δει μέσα στην κόρη του ξένου οφθαλμού απεικονιζομένη την εικόνα του στο κέντρον της οράσεως ,το ίδιο οφείλει να πράξει και η ψυχή. Είναι υποχρεωμένη ,εάν θέλει να γνωρίσει τον εαυτόν της ,να στρέψει το βλέμμα της σε άλλη ψυχή ,και ακριβέστερα σε εκείνο το τμήμα της ψυχής μέσα στο οποίον κατοικεί το Θείον [Λογιστικόν }.Αληθής πολιτικός ,λοιπόν , είναι αυτός που αφορμάται από μίαν τέτοια εννοούμενη αυτογνωσία. [ Κ .Δ..ΓΕΩΡΓΟΥΛΗΣ ]

ΚΑΡΑΒΑΤΖΟ { Michelangelo Merisi da Caravaggio }- » Nάρκισσος », { 1599 }.

Ο Μιχαήλ- Άγγελος Μερίζι από το Καραβάτζο της Β. Ιταλίας , ήταν γνωστός και ως ο »ρεαλιστής» της εποχής του Μπαρόκ για τον ιδιόμορφο χειρισμό του φωτός στα έργα του [ φωτοσκίαση } .Το φως ,που έρχεται πάντα από τα πάνω, τονίζει τα χρώματα δίνοντας ιδιαίτερη πλαστικότητα στα σώματα ,ενώ οι μορφές μοιάζουν σαν να ξεπροβάλλουν από το σκοτάδι . Ο φιλήδονος Νάρκισσος καθρεπτίζεται με ηδυπάθεια στην λεία επιφάνεια μιας λιμνούλας και ερωτεύεται τον εαυτόν του.

ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Αλκιβιάδης », { Α’. 132 b -c }.

ΣΩΚΡ. η ψυχή ,εάν πρόκειται να γνωρίσει τον εαυτόν της , πρέπει να κυττάξει μέσα σε [ άλλη ] ψυχή ,και ειδικά στο μέρος της εκείνο ,στο οποίον αναπτύσσεται εντός του η αρετή της ψυχής, δηλαδή η σοφία ,και σε όποιο άλλο τυχαίνει να είναι όμοιο. Ομοιάζει το μέρος της αυτό στον Θεόν , και όποιος κυττάζει σε τούτο και γνωρίζοντας την όλη θεότητα ,δηλαδή τον Θεόν και την φρόνηση , θα μπορού-σε έτσι να γνωρίσει όσο το δυνατόν καλλίτερα και τον εαυτόν του .

ΟΦΘΑΛΜΟΣ ΕΝΤΟΣ ΟΦΘΑΛΜΟΥ.

ΠΡΟΚΛΟΥ – » Εις τον Πλάτωνος πρώτον Αλκιβιάδην », { 5 , 9 , 17 }.

Βασική πρόθεση της πλατωνικής ακαδημίας είναι η » διακρίβωση της ουσίας του εαυτού μας» , η αυτογνωσία. Για την επίτευξη της αυτογνωσίας είναι ανάγκη η αποτίναξη της αμαθείας [ αγνοίας ] και η πρόσκτηση γνώσης .Ο δαίμων [ μέσα μας ] φανερώνει τον εαυτόν του μόνον σε όσους έφτασαν στο υψηλότερο σημείον της προς τούτο καταλληλόλητας .

Η κυριότατη αρχή της φιλοσοφίας και της θεωρίας του Πλάτωνος είναι η καθαρή και ανόθευτη μορφοποίηση του ιδίου του εαυτού μας , πάντα μέσα σε όρια επιστημονικής γνώσης και σε σύνδεση με τους λογικούς καθορισμούς της αιτίας. Η ΚΑΘΑΡΣΙΣ.

Η φιλοσοφική λειτουργία αποτελεί για όσους στέλνονται προς αυτήν , προκαταβολική κάθαρση και προετοιμασία της αυτογνωσίας και της αυτοφανέρωτης θεάσεως της ουσία μας. Αυτός είναι και ο σκοπός του διαλόγου. Από όσα αποδεικνύονται σε αυτόν τον διάλογο άλλα προηγούνται και άλλα έπονται της προθέσεως αυτής.

Οι [ 10 ] συλλογισμοί μας οδηγούν αναγωγικά στο εξής ένα τέλος : την θέαση της υποστάσεώς μας και την γνώση του εαυτού μας. Ο έβδομος συλλογισμός .

O δε έβδομος συλλογισμός ,που ,μέσω της αποβολής της περιττής << οίησης >>,φέρνει την αποκάθαρση από κάθε στοιχείο της διπλής άγνοιας το οποίον εμποδίζει την αυτογνωσία και μας στερεί την επιστροφή προς τον εαυτόν μας ,δείχνει ότι μεγαλύτερο απ’ όλα τα κακά που υπάρχουν είναι η άγνοια του εαυτού μας ,και μαζί με αυτό εμφανίζεται το μέγιστον και τελειότατον αγαθόν ,που αποκτά την υπόστασή του στη γνώση του εαυτού .

ΠΡΟΚΛΟΥ – » Στοιχείωσις θεολογική », { 20 .α’ }.

Πέραν όλων των σωμάτων υπάρχει η ουσία της ψυχής ,και πέραν όλων των ψυχών υπάρχει η νοητική φύση , και πέραν όλων των νοερών υποστάσεων υπάρχει το Έν. Και πέραν του Ενός δεν είναι πλέον τίποτα άλλο .Διότι το ΕΝ και το ΑΓΑΘΟΝ είναι το ίδιον πράγμα’ άρα είναι η αρχή των πάντων , όπως έχει αποδειχθεί.

GIORGIO DE CHIRICO – » Oιδίποδας και Σφίγγα », { 1968 }.

AΓΓ. ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΥ – » Λυρικός βίος », { Δ’ }.

Δελφικός Λόγος .

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

ΙΩΑΝΝΟΥ ΣΥΚΟΥΤΡΗ – » Μελέται και άρθρα », { σελ. 271 }.

Πλατωνικός ευαγγελισμός.

1. << η καλλιέργεια του νου δεν είναι εξωτερική συσσώρευση γνώσεων και πολυμαθείας >>. {ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΥ { αποσπ. 40 } : » Πολυμαθίη νόον έχειν ου διδάσκει »= » Η πολυμάθεια δεν διδάσκει [ πώς ] να κατανοούμε τα πράγματα » }. 2. << Μέσα σας πρέπει να εργαστείτε ,για να καλλιεργήσετε τον νουν σας >> { ΙΟΥΛΙΑΝΟΥ – » Ένδον σκέπε » }. 3. << η μεγάλη μοίρα του ανθρώπου είναι η φιλοσοφίαη σοφία είναι του Θεού ιδιότητα >> { ΔΙΟΤΙΜΑ [ Συμπόσιον Πλάτωνος ] : » θεών ουδεὶς φιλοσοφεῖ ουδ᾽ επιθυμεί σοφὸς γενέσθαι —εστι γαρ— ουδ᾽ ει τις άλλος σοφός, ου φιλοσοφεί ‘ ουδ᾽ αυ οι αμαθείς φιλοσοφούσιν ούδ᾽ επιθυμούσι σοφοὶ γενέσθαι » = » ουδείς από τους θεούς φιλοσοφεί , ούτε επιθυμεί να γίνει σοφός -διότι είναι . Ούτε και κάποιος άλλος φιλοσοφεί εάν είναι σοφός,. Ούτε πάλι οι αμαθείς [ οι έχοντες άγνοια ] , φιλοσοφούν ,ούτε έχουν την επιθυμία να γίνουν σοφοί ».


Γ. Β. Α. – » Η αόρατη Σφίγγα » { 2020 }.




{ * }.Ο πίνακας στην κορυφή είναι : ΝΙΚ.ΕΓΓΟΝΟΠΟΥΛΟΥ – »Τίποτα στη ζωή δεν είναι αίνιγμα » 1969 } ».


ΠΥΘΙΑΣ ΓΡΑΜΜΑΤΑ { THE DELFIC ORACLE CARDS }.

Τα Δελφικά παραγγέλματα ή «Πυθίας Γράμματα» είναι ένα κουτί που περιέχει 43 θεματικές «κάρτες Αυτογνωσίας» με «χρησμούς» εμπνευσμένους από τα Δελφικά Παραγγέλματα και ένα βιβλιαράκι με σχόλια από την “Πυθία” πάνω στα Δελφικά Παραγγέλματα. Ένα καταπληκτικό δώρο για τις γιορτές. Περισσότερες λεπτομέρειες αναζητήστε στο διαδίκτυο.




Kαλά Χριστούγεννα και Καλή Xρονιά με υγίεια στο σώμα σας και ευθυμία στην ψυχή σας .

LEONARDO { Da Vinci } – » Η Παναγία των βράχων [ Παναγία , Θείον Βρέφος , Αγ, Ιωάννης ο Βαπτιστής και ένας άγγελος ] , { 1483-86 }.Ποίον δακτυλοδείχνει ο μικρός Χριστός ; Γιατί δεν είναι δίπλα στην Μητέρα του ;




Τα περισσότερα  αρχαία κείμενα ,από όσα χρησιμοποιήθηκαν ,μπορείτε να τα αναζητήσετε στο διαδίκτυο ,όπως στα πολύ χρήσιμα : » greek-language », »google books » ,» wikisource» κ.α.

Τα περισσότερα  αρχαία κείμενα ,από όσα χρησιμοποιήθηκαν ,μπορείτε να τα αναζητήσετε στο διαδίκτυο ,όπως στα πολύ χρήσιμα : » greek-language », »google books » ,» wikisource» κ.α.

Ύβρις δε πολυώνυμον.

Βρίζω  στην σημερινή εποχή  σημαίνει εκτοξεύω απρεπείς χαρακτηρισμούς εναντίον κάποιου , βλαστημώ { έχει σχέση με την προσβολή ιερών ,λατρευτικών συμβόλων }, βωμολοχώ { κυρ. αυτός που ελλοχεύει [ λόχος = ενέδρα ] στους βωμούς ν’ αρπάξει κανένα κοψίδι }, περιυβρίζω { νεκρούς ,αρχές κτλ. } , υβρίζω  .Είχε όμως  το ίδιο νόημα και στο παρελθόν  ;

ΑΚΑΔΗΜΙΑ  ΑΘΗΝΩΝ  – » Χρηστικό Λεξικό της Νεοελληνικής γλώσσας ».

Ενδιαφέρον παρουσιάζει η νοηματική προσέγγιση  του βρίζω στην  φράση :  βρίζω / χέζω πατόκορφα {sic } βλ. πατόκορφα .Γιατί δηλαδή <> μόνο  ; Το ρήμα  <> δεν παρουσιάζει τινά ενδιαφέρον ; Απορώ και  εξίσταμαι …{ βρίζω < βρίζω μεσν }

ΙΔΡΥΜΑ ΜΑΝ.ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗ – » Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής ».

Υβρίζω  >  υβρισία  >  Βρισιά.

Τι είναι η * ύβρις » και ποια η σχέση της με την αλαζονεία ;  Διότι απαντήσεις για το ποιόν της Ύβρεως  και για το ετυμολογικό της  παρελθόν δεν μας  παρέχουν  τα σύγχρονα μεγάλα { ! } λεξικά .Όμως ‘ Αρχή Παιδεύσεως η των Ονομάτων Επίσκεψις– { ΕΠΙΚΤΗΤΟΣ }.

HIERONYMUS  BOSCH  – » Θείο Βρέφος  με «, { 1500 }.

Σάρωση_20170928

                                                                                                                                                         

Ι.ΠΑΝΤΑΖΙΔΟΥ  – » Λεξικόν  Ομηρικόν  ».

Ύβρις ,  { συγγ. της προθέσεως ΥΠΕΡ } : υπεροψία  , αυθαιρεσία ,αυθάδεια  προερχομένη  ή από την συναίσθηση της υπεροχής των δυνάμεων μας  ή  από τον πλεονασμό των σαρκικών επιθυμιών μας. Συνδυάζεται με την Βία ,όθεν κακοπραγία , βιαιοπραγία.

ΦΩΤΙΟΥ  – » Λέξεων  συναγωγή ».                                                                                                     

Ύβρις :  η  αικία =βάσανος, κακοποίηση με πληγές  μετά α] προπηλακισμού { προ+πηλός}=πετάω λάσπη,ονειδίζω και  β] επηρείας{ επί + αρειά/ αρά }=χλευασμός, φοβέρες.

ΑΜΜΩΝΙΟΥ – » Λεξικόν  Ομοίων  και  Διαφόρων  λέξεων ».

Αικία  , Προπηλακισμός  και Ύβρις  διαφέρουν.

ΣΟΥ’Ί’ΔΑ ή ΣΟΥΔΑ – » Λεξικόν ».

Ύβρις  : υπόβαρός [ αντιθ. του υπέρβαρος } τις ούσα ή παρά το ύειν  βάρος [ = βρέχει βαρύ φορτίο μιζέριας ,θλίψεως και συμφοράς }. Δια της ύβρεως  ανανεώνεται ο τύραννος .

ΣΟΦΟΚΛΕΟΥΣ  – »Οιδίπους  Τύραννος », { στ.873-879 }.

Ύβρις φυτεύει τύραννον = Η αλαζονεία γεννά τον τύραννο.

ΔΩΡΙΚΟΥ , ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΑΚΗ – » Το  δίγαμμα [ F ] ».

Υπέρ >  super { s = δασεία + υπέρ }.

LIDDELL & SCOTT – » Μέγα λεξικόν  της  Ελληνικής γλώσσης ».

Υπέρ / υπείρ / ούπερ —> super . Ύβρις =αυθάδης [ αλαζονική ] βία  που πηγάζει από υπερβολική συναίσθηση δυνάμεως ή από πάθος .

ΑΝ. ΤΖΙΡΟΠΟΥΛΟΥ  – ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ  –<< Ο εν τη λέξει Λόγος >>.

Υπέρ —>  ύπερις  —->  ύπρις  —>  ύβρις. Η ύβρις παράγεται από την πρόθεση υπέρ ,γιατί υπερβαίνει το μέτρο. Καλείται και  Υπερβασία  ή  υπερβολία.

ΓΡ.ΒΕΡΝΑΡΔΑΚΗ – » Λεξικόν Ερμηνευτικόν ».

Ύβρις { υπέρ , superbia } = η υπέρβαση του ορθού μέτρου.

ΠΛΑΤΩΝΟΣ  – » Φαίδρος », { 238 a }.

Ύβρις δε δη ΠΟΛΥΏΝΥΜΟΝ -πολυμελές  γαρ και πολυμερές  = Η  ύβρις όμως έχει πολλά ονόματα , διότι έχει πολλά μέλη  και  πολλά μέρη. Και από τις μορφές της ύβρεως , αν κάποια τύχει και επικρατήσει σ’ έναν  άνθρωπο ,παρέχει σε αυτόν το όνομά  της , το οποίο δεν είναι ούτε καλό  ούτε επάξιο για αυτόν που το απέκτησε.

CARAVACCIO  – » Medusa », { 1597 }.

Σάρωση_20170926 (7)

EΥΣΤΡ .ΤΣΑΚΑΛΩΤΟΥ  – » Λεξικό  Ελληνο-Λατινικό » .

Supra /  super  >   Superbia= ύβρις , arrogantia= αλαζονεία , supercillium = υπεροψία , injuria =αδικία , convicium = λοιδορία .

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – » Περί Αρετών και Κακιών », { 1249 b }.

ΣΤΟΒΑΙΟΥ ΑΝΘΟΛΟΓΙΟΝ – » Περί Αρετής», [64. Μετώπου Πυθαγορείου Μεταποντίνου ].

Ύβρις  είναι το υπέρ. Όλα τα  υπέρ {super } είναι ύβρεις. Όλα τα υβρίδια είναι μικρές ύβρεις , διότι  υπερβαίνουν το μέτρο Επειδή  δε < η ύβρις  είναι πολυώνυμον >  θα εξετάσουμε ενδεικτικά   τέσσερις περιπτώσεις υπερβάσεως του μέτρου και τα ονόματα που προκύπτουν ανάλογα με το ποιόν της  υπερβολής.

1.ΣΩΦΡΟΣΥΝΗ  

ΘΕΟΓΝΙΔΟΣ  – » Θεογνίδεια »,{ 378-380 }.

Σωφροσύνη = σύνεσις ;  Όχι , διότι  η  σωφροσύνη είναι  αρετή του επιθυμητικού . Η σύνεσις  [= ικανότης κατά το μανθάνειν } είναι αρετή του Λογιστικού .Ύβρις = αφροσύνη ; Όχι , διότι η αφροσύνη είναι κακία  του Λογιστικού και το Λογιστικόν δεν έχει μέτρον / μέσον .Άρα δεν υπάρχει και ύβρις , διότι  ύβρις είναι  η  υπερβολή του μέτρου στις ηθικές Αρετές .

ΘΕΟΓΝΗ – »Ελεγείες »,{ στ. 378-380 }.

H  σωφροσύνη είναι το αντίθετον της ύβρεως  , όπως προελέχθη , διότι είναι αντίστοιχα αρετή και κακία του επιθυμητικού { βουλητικού }.Η φρόνησις είναι αρετή του Λογιστικού μέρους της ψυχής. Άρα <<.. είτε στη σωφροσύνη είτε στην ύβρη στρέψει ο νούς …>>

ΠΛΑΤΩΝΟΣ  – » Φαίδρος », { 238 a }.

Της επιθυμίας λέγεται , υπάρχουν δύο είδη .Πρώτον η έμφυτος επιθυμία των ηδονών και δεύτερον η επίκτητος επιθυμία η επί τη βάσει της λογικής διαμορφουμένη  τάσις  προς το άριστον .Η πρώτη ,η αλόγιστος μορφή προς την ηδονή { φαύλες ηδονές } , λέγεται ακολασία .Η δευτέρα ροπή , η υπό του λογικού κατευθυνόμενη τάσις του ανθρώπου προς το άριστον ,λέγεται σωφροσύνη.

SALVADOR  DALI  – » The Enigma of My Desire» , { 1929 }.

Σάρωση_20170928 (2)

                                                                                                                                                                   

2.ΑΔΙΚΙΑ  

Γ.ΛΑΘΥΡΗ – » ΣΠΕΥΣΙΠΠΟΥ  ΟΡΟΙ » .

Ύβρις = αδικία , που οδηγεί στην ατιμία.

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ  – » Περί Αρετών και Κακιών », { 1251 a }.

Υπάρχουν τρία είδη αδικίας : η ασέβεια , η πλεονεξία και η ύβρις. Ύβρις είναι να επιδιώκει κάποιος τις ηδονές ,σε βάρος των άλλων  οδηγώντας τους  σε ατιμία {όνειδος}.

                                                                                                                                                                              

MICHELANGELO  – »  Last Judgment », Sistine Chapel, { 1534-1541}.

Σάρωση_20170923 (6)

3. ΑΛΑΖΟΝΕΙΑ  

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ  -» Ηθικά Ευδήμεια ‘ ,{ 1221 a }.

Η αλήθεια είναι το μέσον  μεταξύ των δύο άκρων { μιας υπερβολής  και μιας ελλείψεως } , της ειρωνείας { είρων, ο προσποιούμενος ότι έχει λιγότερα απ’όσα έχει }και της αλαζονείας { αλαζών , ο προσποιούμενος ότι έχει περισσότερα απ’ όσα έχει}.

HIERONYMUS  BOSCH  – » Παράδεισος και Κόλαση », { 1490 }.      

Σάρωση_20170923 (7)

  4. ΟΛΙΓΩΡΙΑ    

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – » Ρητορική Τέχνη », { 1378 b}.

Τρία είναι  τα είδη της ολιγωρίας { ολίγη +ώρα =φροντίδα } : η καταφρόνησις , ο επηρεασμός και η ύβρις .Ύβρις εστί  το βλάπτειν {= το να βλάπτει } και λυπείν {= το να λυπεί  κάποιος  τον άλλο ] με πράγματα για τα οποία  αισχύνεται αυτός που τα υφίσταται.

ΘΕΟΓΝΙΔΟΣ  – »Ελεγείες » , {στ. 153-154 }.

Τίκτει κόρος ύβριν = ο κορεσμός γεννά ύβριν .

Σαπφώ Νοταρά – » τι να τα κάνεις τα λεφτά βλάχος άνθρωπος ; »

Όλες οι τραγωδίες του Αρχαίου Ελληνικού θεάτρου στηρίζονται σε αυτό το τρίπτυχο :

FR.X. FABRE – » Οιδίπους και Σφίγξ », { 1806-8 }.

12522982_660175497418316_5723917906117191523_n

ΑΠ.ΤΖΑΦΕΡΟΠΟΥΛΟΣ -»Ετυμολογικές και Σημασιολογικές ανιχνεύσεις»,{ σελ. 305-306 }.

Ύβρις { υπέρ } = η υπέρβαση των νόμων και του φυσικού δικαίου. Νέμεσις = αυτή που νέμει , διανέμει το δίκαιον . Άτη { αάω }. Ατέων = παράφρων

ΑΙΣΧΥΛΟΥ  – » Πέρσες », { στ.820-822 }.

»Ύβρις γάρ εξανθούσ’ εκάρπωσεν στάχυν άτης» = όταν ανθίσει η υπεροψία { ύβρις } μεστώνει της καταστροφής { άτης } το στάχυ.

ΑΙΣΧΥΛΟΥ  – » Αγαμέμνων », { στρ. δ’- 740 }.

Ύβρις , Θράσος , Άτα.

ΣΩΚΡ.ΤΖΙΒΑΝΟΠΟΥΛΟΥ – » Λεξικόν Ελληνικών και Ρωμαϊκών  Αρχαιοτήτων ».

Ύβρεως  γραφή : καταγγελία  για ακόλαστες και επονείδιστες ύβρεις.

Ι.ΠΑΝΤΑΖΙΔΟΥ  – » Λεξικόν  Ομηρικόν  ».

Το {υ}βρίζω στην καθομιλουμένη περιορίστηκε στην ατίμωση δια των λόγων .Βρισιά = λοιδορία.

M.C.ESCHER  – » Relativity », { 1953 }.

Σάρωση_20170923 (8)

Ύβρις = αφηρημένο ουσιαστικό , η ιδέα . Κατάληξη -ις { ις-ινός = η δύναμις  να.. , η ικανότης  να .. }.

Ύβρη =συγκεκριμένο ουσιαστικό .Κατάληξη { ος-η-ον = αυτός , αυτή , αυτό }.

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ – » Γνώθι σαυτόν ».

Ο χαρακτηρισμός της Αρετής ως «μεσότητος » αποδίδεται από τον Αριστοτέλη μόνο στις Ηθικές Αρετές.




Τα περισσότερα  αρχαία κείμενα ,από όσα χρησιμοποιήθηκαν ,μπορείτε να τα αναζητήσετε στο διαδίκτυο ,όπως στα πολύ χρήσιμα »google books » ,» wikisource» , »anemi » ,» πύλη» κ. α