Βρίζω  στην σημερινή εποχή  σημαίνει εκτοξεύω απρεπείς χαρακτηρισμούς εναντίον κάποιου , βλαστημώ { έχει σχέση με την προσβολή ιερών ,λατρευτικών συμβόλων }, βωμολοχώ { κυρ. αυτός που ελλοχεύει [ λόχος = ενέδρα ] στους βωμούς ν’ αρπάξει κανένα κοψίδι }, περιυβρίζω { νεκρούς ,αρχές κτλ. } , υβρίζω  .Είχε όμως  το ίδιο νόημα και στο παρελθόν  ;

ΑΚΑΔΗΜΙΑ  ΑΘΗΝΩΝ  – » Χρηστικό Λεξικό της Νεοελληνικής γλώσσας ».

Ενδιαφέρον παρουσιάζει η νοηματική προσέγγιση  του βρίζω στην  φράση :  βρίζω / χέζω πατόκορφα {sic } βλ. πατόκορφα .Γιατί δηλαδή <> μόνο  ; Το ρήμα  <> δεν παρουσιάζει τινά ενδιαφέρον ; Απορώ και  εξίσταμαι …{ βρίζω < βρίζω μεσν }

ΙΔΡΥΜΑ ΜΑΝ.ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗ – » Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής ».

Υβρίζω  >  υβρισία  >  Βρισιά.

Τι είναι η * ύβρις » και ποια η σχέση της με την αλαζονεία ;  Διότι απαντήσεις για το ποιόν της Ύβρεως  και για το ετυμολογικό της  παρελθόν δεν μας  παρέχουν  τα σύγχρονα μεγάλα { ! } λεξικά .Όμως ‘ Αρχή Παιδεύσεως η των Ονομάτων Επίσκεψις ‘– { ΕΠΙΚΤΗΤΟΣ }.

HIERONYMUS  BOSCH  – » Θείο Βρέφος  με «, { 1500 }.

                                                                                                                                                         

Ι.ΠΑΝΤΑΖΙΔΟΥ  – » Λεξικόν  Ομηρικόν  ».

Ύβρις ,  { συγγ. της προθέσεως ΥΠΕΡ } : υπεροψία  , αυθαιρεσία ,αυθάδεια  προερχομένη  ή από την συναίσθηση της υπεροχής των δυνάμεων μας  ή  από τον πλεονασμό των σαρκικών επιθυμιών μας. Συνδυάζεται με την Βία ,όθεν κακοπραγία , βιαιοπραγία.

ΦΩΤΙΟΥ  – » Λέξεων  συναγωγή ».                                                                                                     

Ύβρις :  η  αικία =βάσανος, κακοποίηση με πληγές  μετά α] προπηλακισμού { προ+πηλός}=πετάω λάσπη,ονειδίζω και  β] επηρείας{ επί + αρειά/ αρά }=χλευασμός, φοβέρες.

ΑΜΜΩΝΙΟΥ – » Λεξικόν  Ομοίων  και  Διαφόρων  λέξεων ».

Αικία  , Προπηλακισμός  και Ύβρις  διαφέρουν.

ΣΟΥ’Ί’ΔΑ ή ΣΟΥΔΑ – » Λεξικόν ».

Ύβρις  : υπόβαρός [ αντιθ. του υπέρβαρος } τις ούσα ή παρά το ύειν  βάρος [ = βρέχει βαρύ φορτίο μιζέριας ,θλίψεως και συμφοράς }. Δια της ύβρεως  ανανεώνεται ο τύραννος .

ΣΟΦΟΚΛΕΟΥΣ  – »Οιδίπους  Τύραννος », { στ.873-879 }.

Ύβρις φυτεύει τύραννον = Η αλαζονεία γεννά τον τύραννο.

ΔΩΡΙΚΟΥ , ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΑΚΗ – » Το  δίγαμμα [ F ] ».

Υπέρ >  super { s = δασεία + υπέρ }.

LIDDELL & SCOTT – » Μέγα λεξικόν  της  Ελληνικής γλώσσης ».

Υπέρ / υπείρ / ούπερ —> super . Ύβρις =αυθάδης [ αλαζονική ] βία  που πηγάζει από υπερβολική συναίσθηση δυνάμεως ή από πάθος .

ΑΝ. ΤΖΙΡΟΠΟΥΛΟΥ  – ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ  –<< Ο εν τη λέξει Λόγος >>.

Υπέρ —>  ύπερις  —->  ύπρις  —>  ύβρις. Η ύβρις παράγεται από την πρόθεση υπέρ ,γιατί υπερβαίνει το μέτρο. Καλείται και  Υπερβασία  ή  υπερβολία.

ΓΡ.ΒΕΡΝΑΡΔΑΚΗ – » Λεξικόν Ερμηνευτικόν ».

Ύβρις { υπέρ , superbia } = η υπέρβαση του ορθού μέτρου.

ΠΛΑΤΩΝΟΣ  – » Φαίδρος », { 238 a }.

Ύβρις δε δη ΠΟΛΥΏΝΥΜΟΝ -πολυμελές  γαρ και πολυμερές  = Η  ύβρις όμως έχει πολλά ονόματα , διότι έχει πολλά μέλη  και  πολλά μέρη. Και από τις μορφές της ύβρεως , αν κάποια τύχει και επικρατήσει σ’ έναν  άνθρωπο ,παρέχει σε αυτόν το όνομά  της , το οποίο δεν είναι ούτε καλό  ούτε επάξιο για αυτόν που το απέκτησε.

CARAVACCIO  – » Medusa », { 1597 }.

EΥΣΤΡ .ΤΣΑΚΑΛΩΤΟΥ  – » Λεξικό  Ελληνο-Λατινικό » .

Supra /  super  >   Superbia= ύβρις , arrogantia= αλαζονεία , supercillium = υπεροψία , injuria =αδικία , convicium = λοιδορία .

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – » Περί Αρετών και Κακιών », { 1249 b }.

Το τριμερές της ψυχής.

ΤΟ ΤΡΙΜΕΡΕΣ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ.

ΣΤΟΒΑΙΟΥ ΑΝΘΟΛΟΓΙΟΝ – » Περί Αρετής», [64. Μετώπου Πυθαγορείου Μεταποντίνου ].

Το  διμερές της  ψυχής.

ΤΟ ΔΙΜΕΡΕΣ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ.

HNIOXOΣ-ΑΡΜΑ ΨΥΧΗΣ-ΛΕΥΚΟΣ &ΜΕΛΑΣ ΙΠΠΟΣ

Ύβρις  είναι το υπέρ. Όλα τα  υπέρ {super } είναι ύβρεις. Όλα τα υβρίδια είναι μικρές ύβρεις , διότι  υπερβαίνουν το μέτρο Επειδή  δε < η ύβρις  είναι πολυώνυμον >  θα εξετάσουμε ενδεικτικά   τέσσερις περιπτώσεις υπερβάσεως του μέτρου και τα ονόματα που προκύπτουν ανάλογα με το ποιόν της  υπερβολής.

1.ΣΩΦΡΟΣΥΝΗ  

ΘΕΟΓΝΙΔΟΣ  – » Θεογνίδεια »,{ 378-380 }.

Σωφροσύνη = σύνεσις ;  Όχι , διότι  η  σωφροσύνη είναι  αρετή του επιθυμητικού . Η σύνεσις  [= ικανότης κατά το μανθάνειν } είναι αρετή του Λογιστικού .Ύβρις = αφροσύνη ; Όχι , διότι η αφροσύνη είναι κακία  του Λογιστικού και το Λογιστικόν δεν έχει μέτρον / μέσον .Άρα δεν υπάρχει και ύβρις , διότι  ύβρις είναι  η  υπερβολή του μέτρου στις ηθικές Αρετές .

Η  σωφροσύνη είναι το μέσον ανάμεσα σε αναισθησία  και  ακολασία.

ΘΕΟΓΝΗ – »Ελεγείες »,{ στ. 378-380 }.

H  σωφροσύνη είναι το αντίθετον της ύβρεως  , όπως προελέχθη , διότι είναι αντίστοιχα αρετή και κακία του επιθυμητικού { βουλητικού }.Η φρόνησις είναι αρετή του Λογιστικού μέρους της ψυχής. Άρα <<.. είτε στη σωφροσύνη είτε στην ύβρη στρέψει ο νούς …>>

ΠΛΑΤΩΝΟΣ  – » Φαίδρος », { 238 a }.

Της επιθυμίας λέγεται , υπάρχουν δύο είδη .Πρώτον η έμφυτος επιθυμία των ηδονών και δεύτερον η επίκτητος επιθυμία η επί τη βάσει της λογικής διαμορφουμένη  τάσις  προς το άριστον .Η πρώτη ,η αλόγιστος μορφή προς την ηδονή { φαύλες ηδονές } , λέγεται ακολασία .Η δευτέρα ροπή , η υπό του λογικού κατευθυνόμενη τάσις του ανθρώπου προς το άριστον ,λέγεται σωφροσύνη.

SALVADOR  DALI  – » The Enigma of My Desire» , { 1929 }.

                                                                                                                                                                   

2.ΑΔΙΚΙΑ  

Γ.ΛΑΘΥΡΗ – » ΣΠΕΥΣΙΠΠΟΥ  ΟΡΟΙ » .

Ύβρις = αδικία , που οδηγεί στην ατιμία.

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ  – » Περί Αρετών και Κακιών », { 1251 a }.

Υπάρχουν τρία είδη αδικίας : η ασέβεια , η πλεονεξία και η ύβρις. Ύβρις είναι να επιδιώκει κάποιος τις ηδονές ,σε βάρος των άλλων  οδηγώντας τους  σε ατιμία {όνειδος}.

                                                                                                                                                                              

MICHELANGELO  – »  Last Judgment », Sistine Chapel, { 1534-1541}.

3. ΑΛΑΖΟΝΕΙΑ  

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ  -» Ηθικά Ευδήμεια ‘ ,{ 1221 a }.

Η αλήθεια είναι το μέσον  μεταξύ των δύο άκρων { μιας υπερβολής  και μιας ελλείψεως } , της ειρωνείας { είρων, ο προσποιούμενος ότι έχει λιγότερα απ’όσα έχει }και της αλαζονείας { αλαζών , ο προσποιούμενος ότι έχει περισσότερα απ’ όσα έχει}.

HIERONYMUS  BOSCH  – » Παράδεισος και Κόλαση », { 1490 }.      

  4. ΟΛΙΓΩΡΙΑ    

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – » Ρητορική Τέχνη », { 1378 b}.

Τρία είναι  τα είδη της ολιγωρίας { ολίγη +ώρα =φροντίδα } : η καταφρόνησις , ο επηρεασμός και η ύβρις .Ύβρις εστί  το βλάπτειν {= το να βλάπτει } και λυπείν {= το να λυπεί  κάποιος  τον άλλο ] με πράγματα για τα οποία  αισχύνεται αυτός που τα υφίσταται.

ΘΕΟΓΝΙΔΟΣ  – »Ελεγείες » , {στ. 153-154 }.

Τίκτει κόρος ύβριν = ο κορεσμός γεννά ύβριν .

Σαπφώ Νοταρά – » τι να τα κάνεις τα λεφτά βλάχος άνθρωπος ; »

Όλες οι τραγωδίες του Αρχαίου Ελληνικού θεάτρου στηρίζονται σε αυτό το τρίπτυχο :

FR.X. FABRE – » Οιδίπους και Σφίγξ », { 1806-8 }.

ΑΠ.ΤΖΑΦΕΡΟΠΟΥΛΟΣ -»Ετυμολογικές και Σημασιολογικές ανιχνεύσεις»,{ σελ. 305-306 }.

Ύβρις { υπέρ } = η υπέρβαση των νόμων και του φυσικού δικαίου. Νέμεσις = αυτή που νέμει , διανέμει το δίκαιον . Άτη { αάω }. Ατέων = παράφρων

ΑΙΣΧΥΛΟΥ  – » Πέρσες », { στ.820-822 }.

»Ύβρις γάρ εξανθούσ’ εκάρπωσεν στάχυν άτης» = όταν ανθίσει η υπεροψία { ύβρις } μεστώνει της καταστροφής { άτης } το στάχυ.

ΑΙΣΧΥΛΟΥ  – » Αγαμέμνων », { στρ. δ’- 740 }.

Ύβρις , Θράσος , Άτα.

ΣΩΚΡ.ΤΖΙΒΑΝΟΠΟΥΛΟΥ – » Λεξικόν Ελληνικών και Ρωμαϊκών  Αρχαιοτήτων ».

Ύβρεως  γραφή : καταγγελία  για ακόλαστες και επονείδιστες ύβρεις.

Ι.ΠΑΝΤΑΖΙΔΟΥ  – » Λεξικόν  Ομηρικόν  ».

Το {υ}βρίζω στην καθομιλουμένη περιορίστηκε στην ατίμωση δια των λόγων .Βρισιά = λοιδορία.

M.C.ESCHER  – » Relativity », { 1953 }.

*ΥΒΡΙΣ  και ΥΒΡΗ  διαφέρουν.

Ύβρις = αφηρημένο ουσιαστικό , η ιδέα . Κατάληξη -ις { ις-ινός = η δύναμις  να.. , η ικανότης  να .. }.

Ύβρη =συγκεκριμένο ουσιαστικό .Κατάληξη -η { ος-η-ον = αυτός , αυτή , αυτό }.

ΠΙΝΑΞ  ΗΘΙΚΩΝ ΑΡΕΤΩΝ { 14 }.

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΩΓΗ – » Γνώθι σαυτόν ».

Ο χαρακτηρισμός της Αρετής ως «μεσότητος » αποδίδεται από τον Αριστοτέλη μόνο στις Ηθικές Αρετές.

---

---

---

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ : 

ΑΓΟΡΑΖΕΤΕ  ΒΙΒΛΙΑ   –   ΕΛΕΓΧΕΤΕ  ΤΙΣ  ΠΗΓΕΣ.

Τα περισσότερα  αρχαία κείμενα ,από όσα χρησιμοποιήθηκαν ,μπορείτε να τα αναζητήσετε στο διαδίκτυο ,όπως στα πολύ χρήσιμα »google books » ,» wikisource» , »anemi » ,» πύλη» κ. α