Η ευσέβεια [ π. ευσεβία ] είναι μία λέξη , η οποία αποφεύγεται ή μάλλον εκλείπει από το σύνηθες λεξιλόγιον του νεοέλληνα .Γενικώς οι σημαντικές λέξεις με το πρόθεμα [ ευ ] σπανίζουν ,εκτός βεβαίως από το σήμα κατατεθέν του νεοελληνικού βίου : την ευήθεια ,την ευκολία , την αρχή της ελάσσονος προσπάθειας ,τον κομφορμισμό. Η ευσέβεια δεν είναι απλώς το σέβας : σεβασμός, δέος ,αιδώς, ένα συναίσθημα φόβου μαζί με σεβασμό ή κάποια συστολή [ που σφίγγει την καρδιά κάποιου και τον εμποδίζει από το να πράξει κάτι αισχρὸν ]. Είναι ο σεβασμός μετά του τροπικού επιρρήματος ευ {= καλώς , ΛΑΤ. bene }. Η δυσσέβεια [ δυσ = κακώς ] είναι το αντίθετον της ευσεβείας : σεβασμός προς το Θείον, θεοσέβεια , ευλάβεια, { Λατ. pietas : σεβασμός προς τους γονείς , φήμη λόγω ευσεβείας ] .Σήμερα, ίσως ,σπανίζει η ευσέβεια ,διότι ο άνθρωπος διεκδίκησε και πήρε την θέση του Θείου με ό,τι αυτό συνεπάγεται . Η αιώνια τραγωδία του αλαζόνα θνητού ,που σκέφτεται και πράττει σαν να είναι αθάνατος Θεός θέλοντας να ορίσει ,όχι μόνον την ιδικήν του τύχη, αλλά και των άλλων ανθρώπων. Αναπόφευκτα όμως επέρχεται η Άτη στον νουν του εκάστοτε υβριστή και ολοκληρώνεται η τιμωρία του στο σκότος από τον ιερόν πέλεκυν της Νεμέσεως [ ένα από τα πιο φοβερά παιδιά της Νύκτας ]. Αυτοί οι άφρονες υπεράνθρωποι [supermen ] ,που δεν αντιλαμβάνονται ,ότι είναι θνητοί , oμοιάζουν με αυτούς ,που { σύμφωνα με τον Εμπεδοκλή } έχουν απωλέσει το κριτήριον της αληθείας , τον ορθόν λόγον , ο οποίος είναι ξυνός [ = κοινός ] ,δηλαδή και θεϊκός και ανθρώπινος .
ΣΕΞΤΟΥ ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΥ – » Προς Λογικούς », { Α’. 123 }.
ΕΜΠΕΔΟΚΛΕΟΥΣ = » Περί φύσεως ».
Έτσι ούτε να τα δουν μπορούν αυτά οι άνθρωποι, ούτε να τα ακούσουν ,ούτε με τον νου να τα αδράξουν.
ΜΙΧΑΗΛ ΑΓΓΕΛΟΣ { BUONAROTTI } – » H Γέννηση του Αδάμ », { 1510 }.
XΡ . ΡΩΜΑ – » Λεξικό αναπτυγμένων εννοιών ».
O σεβασμός εκδηλώνεται ως εκτίμηση [ για πρόσωπο ] και ως υπακοή [ για θεσμούς ,π.χ. νόμοι }.
ΜΕΡΟΣ Α’.
Γραμματική , ετυμολογική και εννοιολογική ανάλυση.
Eυσέβεια [ η ] : ευ + σέβας { < σέβω } . Ουσιαστικό θηλυκού γένους.
Α’ ΕΥ.
Σ. ΔΩΡΙΚΟΥ / Κ. ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΑΚΗ – » Το δίγαμμα F ».
ρ. * { ΕF– } . Ευ = καλώς.
ΙΩ. ΣΤΑΜΑΤΑΚΟΥ – » Λεξικόν της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσης ».
Εύς = καλός, γενναίος ,ευγενής. Ευ =καλώς .
ΑΝΝΗΣ ΤΖΙΡΟΠΟΥΛΟΥ ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ – » Ο εν τη λέξει Λόγος ».
ΕΥ – [ ΔΥΣ- ] .
ΑΜΜΩΝΙΟΥ – » Λεξικόν Ομοίων και Διαφόρων λέξεων ».
ΕΥ και ΚΑΛΩΣ.
Διαφέρει το ΕΥ από το ΚΑΛΩΣ . Το μεν ΕΥ = το ορθώς ,το δε ΚΑΛΩΣ = το χρήσιμον [ ~το χρησίμως ]. Μαζί δε » ευ και καλώς »= ορθώς και χρησίμως .
Β’ ΣΕΒΩ.
ΙΩ. ΣΤΑΜΑΤΑΚΟΥ – » Λεξικόν της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσης ».
Σεβαστός ,ή,όν { < σεβάζομαι } : σεβαστός, σεβάσμιος ,άξιος σεβασμού. Augustus = τίτλος για τους Ρωμαίους Αυτοκράτορες , ελληνιστί Σεβαστός.
J. B. HOFMANN – » Ετυμολογικόν Λεξικόν της Αρχαίας Ελληνικής ».
Σέβω [ κυρ. ] = οπισθοχωρώ ενώπιον τινός . Σέβομαι = αισθάνομαι φόβον ενώπιον του Θεού ,φοβούμαι ,αιδούμαι , [ε]ντρέπομαι , λατρεύω , τιμώ , ευλαβούμαι . Σεπτός =,σεβαστός, ιερός .Θεοσέπτωρ = ο σεβόμενον τον Θεόν, θεοσεβής. Σέβας [ τα σέβη ] = θρησκευτικός φόβος ,μεγάλη τιμή , αγιότης , μεγαλοπρέπεια .Σεβάζομαι = αισθάνομαι σέβας ,φοβούμαι .Σεβαστός = σεβάσμιος , άξιος σεβασμού .Σεβίζω = λατρεύω ,τιμώ Ευσεβής = σρμνός [ < σεβνός ] ,σεβαστός ,σεβάσμιος. Σοβέω = εκφοβίζω και αποδιώχνω κάτι ,αποσοβώ.
ΑΠΟΛΛΩΝΙΟΥ [ ΣΟΦΙΣΤΟΥ ] – » Λεξικόν κατά στοιχείον Ιλιάδος και Οδυσσείας ».
Στα Ομηρικά έπη δεν ανευρίσκονται οι λέξεις ευσέβεια και ευσεβής. Μόνον το σέβας [= 1. ευσέβεια, αιδώς ,εντροπή προς Θεούς και ανθρώπους 2. θαύμα ,θαυμασμός ,έκπληξις, θάμβος ] και το σέβομαι [= συστέλλομαι ,φοβούμαι ,εντρέπομαι τινά εξ αιτίας σεβασμού ]. Σέβας = θαύμα , κατάπληξη .Από αυτό ,το να σέβεται κάποιος κάποιον εξ αιτίας θαυμασμού ,λέγεται το σέβεσθαι [ σεβασμός ] εντρέπεσθαι [ ντροπή ].
ΠΑΠΥΡΟΥ – » Λεξικό της Ελληνικής γλώσσας ».
Σέβας : [ ΝΑ ] σεβασμός , βαθιά υπόληψη [ α] σέβας προς τους γονείς β] σέβας προς τους θεούς . 2. θαυμασμός ,έκπληξη ,συστολή
Γ’. ΕΥΣΕΒΕΙΑ.
ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΥ – » Ανώμαλα ρήματα της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσης ».
Ευσεβέω-ώ = είμαι ευσεβής, ευσεβούμαι { ευ + σέβω } > ευσέβεια. Ευσέβημα = πράξη ευσεβής.
ΠΑΝ. ΔΙΑΜΑΝΤΑΚΟΥ – » Λεξικόν απάντων των ρημάτων εις τους Αττικούς πεζολόγους ».
Ευ-σεβέω-ώ = είμαι ευσεβής . A-σεβέω-ώ = φέρομαι ασεβώς ,αμαρτάνω περί τα Θεία.
H.LIDDELL & R. SCOTT – » Μέγα λεξικόν της Ελληνικής γλώσσης ‘.
Ευσέβεια ή ευσεβία { Λατ. pietas } : θρησκευτική ευλάβεια προς ή περί τους Θεούς.
ΙΩ. ΣΤΑΜΑΤΑΚΟΥ – » Λεξικόν της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσης ».
Ευσέβεια { < ευσεβής ] : 1. σεβασμός προς τους θεούς , ευλάβεια θρησκευτική { Λατ. pietas } 2. φήμη ευσεβείας , η ιδιότητα του ευσεβούς.
ANΘ. ΓΑΖΗ – » Λεξικόν της Ελληνικής γλώσσης ».
Ευσεβής { < σέβω }. Όποιος φοβάται , τιμά τον Θεόν φυλάσσει με ακρίβεια τις θείες εντολές , σέβεται τιμά τους ανωτέρους του , την πατρίδα του , τους νομίμους εξουσιαστές της πατρίδας του , τους γονείς του , τους συγγενείς του , τον πλησίον του , είναι ευγνώμων προς τους ευεργέτες του .
Δ. ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΥ – » Μέγα Λεξικόν της Ελληνικής γλώσσης ».
Ευσέβεια, ευσεβία , ευσεβίη = 1. το να σέβεσαι και να τιμάς τον Θεόν , ο σεβασμός προς το Θείον 2. η εκδήλωση σεβασμού προς τους γονείς και προς κάθε τι ,που θεωρούμε ανώτερό μας .
IΔΡ. ΜΑΝ. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗ – » Λεξικό της κοινής Νεοελληνικής ».
Ευσέβεια : ο σεβασμός προς το Θείον. ΑΝΤ. Ασέβεια.
Γ. ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗ – » Ετυμολογικό λεξικό ».
Ευσεβής : πιστός σε ιερά καθήκοντα ή υπηρεσίες – δίκαιος , θεοσεβής .
ΔΑΜ. ΣΤΡΟΥΜΠΟΥΛΗ – » Ετυμολογικό λεξικό της Ελληνικής ».
17η Ρίζα *{ ΣΙ } 1 = αφήνω ,ρίπτω.
Σέβομαι / Σέβω = ευλαβούμαι .Σέβας = φόβος μετά σεβασμού . Σεβερός = ευσεβής, δίκαιος. Σεμνός = σεβάσμιος. Σεπτός = σεβαστός .Σεπτεύω = ευλαβούμαι .[Σ]Επτά = ο ιερός αριθμός επτά. Σεβάζομαι = σέβομαι.
Δ’. PIETAS.
ΑΚΑΔ. ΑΘΗΝΩΝ – » Λεξικόν της Προσωκρατικής Φιλοσοφίας ».
ΕΜΠΕΔΟΚΛΗΣ : Ευσεβίη [ pious ] , ευσεβής [ piety ].
H. STEPHANUS – » Θησαυρός της Ελληνικής γλώσσης ».
Ευσέβεια : pietas ,Probus [ = χρηστός , αγαθός ] Dei cultus [ λατρεία του Θεού ] , Religiositas [ = οσιότητα, θεοσέβεια, ευσέβεια , μερικές φορές και δεισιδαιμονία ].
EYΣΤΡ. ΤΣΑΚΑΛΩΤΟΥ – » Λεξικό Λατινικό – Ελληνικόν ».
pietas -atis { < pius } : α }. ευσέβεια [ περί τους Θεούς , στους γονείς , την πατρίδα ] 2 .Pieta-atis : θεά Ευσέβεια . Pius ,a,um , : α }. ευσεβής προς τους Θεούς ,προς τους γονείς , την πατρίδα .
EYΣΤΡ. ΤΣΑΚΑΛΩΤΟΥ – » Λεξικό Ελληνικό -Λατινικόν ».
Ευσέβεια : pietas-atis .
ΑΝΝΗΣ ΤΖΙΡΟΠΟΥΛΟΥ ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ – » Aρχιγένεθλος Ελληνική γλώσσα ».
Pietas < pius < ήπιος.
ΉΠΙΟΣ.
TH. GAISFORD S.Τ.P – » Μέγα Ετυμολογικόν Λεξικόν ».
Ήπιος σημαίνει κυρίως τον λογισμόν. Από το έπω [ =λέγω ] ,έπιος — [ ε-> η ] —> ήπιος .Δηλαδή αυτός που όλα με λογική τα κάνει ,και δεν έχει πάθη ‘ από μετάληψη δε και αυτός που είναι προσηνής με τα λόγια και πράος. Και ηπιώτατος αυτός που είναι στα λόγια πραότατος και ήσυχος. Ήπιος δε νωρίτερα ονομαζόταν και ο Ασκληπιός ή από των τρόπων [ μεθόδων της ιατρικής τέχνης ] ή από την τέχνη [ ιατρική ].Ονομάστηκε δε Ασκληπιός επειδή θεράπευσε τον βασιλιά των Επιδαυρίων Άσκλην.
H.LIDDELL & R. SCOTT – » Μέγα λεξικόν της Ελληνικής γλώσσης ‘.
Ήπιος, α, ον : 1. [ προσ ] πράος , ήμερος ,μαλακός , όπως ο πατέρας προς τα τέκνα του ‘ επί πατρικού βασιλέως . 2. Άπιος ,α,ον : Πελοποννήσιος , από τον Άπιν , όνομα μυθικού βασιλιά του Άργους , υιού του Απόλλωνος , ιατρού και μάντη .
F. MAVRIDIS / Ε. LUCARELLI / G. BASILI – » Ιταλο-Ελληνικό λεξικό // Ελληνο- Ιταλικό ».
Pietà [ πιετά ] .
ISID. MASTROMICHALAKI – » Ελληνο-Γαλλικό & Γαλλο-Ελληνικό Λεξικό ».
Pietà [ πιετέ ] .
E. A. SOPHOCLES – » Greek Lexicon ».
Ευσέβημα = pious act. Ευσεβής ,ές = pious , as a title .
ΠΑΝ. ΤΣΑΜΠΟΥΝΗ – » Αγγλο-Ελληνικό λεξικό ».
Pieta , Piety.
ΕΚΔ. ΠΕΛΕΚΑΝΟΥ [ συλλογικό ] – » Ελληνο-Αγγλικό λεξικό ».
Ευσέβεια : piety , godliness ,devoutness .Ευσεβής : pious , godly , devout.
ΑΘ. ΣΤΑΓΕΙΡΙΤΟΥ – » Ωγυγία ή Αρχαιολογία ». Ε’. ΙΤΑΛΙΩΤΙΣ ,{ σελ. 506 }.
ΛΒ’. Περί της Πιέτης.
P. P .RUBENS – »Charite Romain », [ 1612 ] . Ermitaz ,Αγ. Πετρούπολη ,{ wikipedia }.
ANNA C. KRAUSSE – » Ιστορία της Ζωγραφικής »., { σελ. 122 }.
Πιετά [ Pietà , Ιταλ. = ευσπλαχνία ,οίκτος , έλεος .
ΕΥΓ. ΝΤΕΛΑΚΡΟΥΑ – » Pietà », { 1850 }. Nasjonalmuseet ,Όσλο [ wikipedia ].
Β’. ΜΕΡΟΣ .
Nυκτερινή μυητική περιπλάνηση στον μαγικόν κόσμον των πηγών.
Η Ευσέβεια.
ΙΩ. ΠΑΣΣΑ / ΚΩΝ. ΧΑΣΑΠΗ / ΣΠ. ΜΑΓΓΙΝΑ – » Τα Ορφικά » .
Ο Ορφεύς μαθαίνει στον μαθητήν του Μουσαίον την αξιοσέβαστην τελετήν, την ανωτέρα [ προσ -]ευχή από όλες.
Γ. ΛΑΜΨΑ – » Λεξικό του Αρχαίου κόσμου ».
Ευσέβεια : η προσωποποίηση πρώτον και η θεοποίηση έπειτα του δέους προς το Θείον .
ΑΘ. ΣΤΑΓΕΙΡΙΤΟΥ – » Ωγυγία ή Αρχαιολογία ». [ Ζ’ ] . Η ΣΥΜΒΟΛΙΚΗ ,{ σελ. 245 }.
ΛΑ’. Περί τινων άλλων ειδωλοποιημένων αρετών ,παθών και άλλων πραγμάτων . Η Ευσέβεια.
ΑΘ. ΣΤΑΓΕΙΡΙΤΟΥ – » Ωγυγία ή Αρχαιολογία », [ Β’] .Περί των Ολυμπίων Θεών, { σελ.231 }.
Περί του Απόλλωνος. Η προς τους γονείς ευσέβεια.
Στον ναόν των Δελφών ,άνωθεν της Κασσωτίδος πηγής ήταν ένα οίκημα ,η Λέσχη , η οποία είχε ζωγραφιές του Πολυγνώτου . Η ζωγραφική περιείχε δύο σκηνές : την άλωση της Τροίας στα δεξιά και τον Άδη στα αριστερά …. Όπου κοντά στις όχθες του ποταμού Αχέροντα κάποιος πατέρας πνίγει το υιόν του , επειδή συμπεριφέρθηκε ασεβώς προς τους γονείς του { * } .
ΥΓΙΝΟΥ – » Μύθοι », [ 274 ] .
Οι εφευρέτες και οι εφευρέσεις τους.
Στην »Αρκαδία της Αρκαδίας », την Παρρασία με τους αρχαιοτάτους κατοίκους της [ τους ευσεβείς Πελασγούς ] , την γενέθλια γη του Διός με το Λύκαιον { lux – lucis = φως , εξ ου και Λουκάς , ο φωτεινός } όρος , στο πανάρχαιον αυτό λίκνον του πολιτισμού , που συν τοις άλλοις σημειώθηκαν σπουδαιότατες πολιτιστικές κατακτήσεις , εκεί αναφέρεται και η πρώτη απόδοση τιμών προς τους Θεούς διά θυσιών και εξαγνισμών.
ΑΝΤ. ΔΙΑΜΑΝΤΙΔΗ – » Λεξικό των –ΙΣΜΩΝ ».
Ευσεβισμός ή Πιετισμός {< γαλλ. pietisme < λατ. pietas = ευσέβεια , θεοσεβής φόβος ,δικαιοσύνη ,πραότητα, χάρη } .
ΑΚΑΔ. ΑΘΗΝΩΝ – » Χρηστικό λεξικό της Νεοελληνικής Γλώσσας ».
Ευσεβισμός.
ΑΝΔΡΕΑ ΚΑΛΑΤΖΑΚΟΥ – » Λεξικό φράσεων ».
Ευσεβείς πόθοι. Έκφραση μάλλον ειρωνική για χαρακτηρισμό επιθυμιών , βλέψεων ,επιδιώξεων και στόχων ,που δεν είναι δυνατόν – ως επί το πλείστον – να πραγματωθούν { Λατ. pia desideria }.
M.M. da CARAVAGGIO – » Pietas { Ο Επιτάφιος θρήνος } » , [ 1602-04 }.
Ιλουζιονιστική απόδοση του προοπτικού βάθους με βάση την γωνία της ταφόπλακας.
Τας θύρας κλείσατε τους οφθαλμούς ανοίξατε .Εκάς οι αμύητοι.
Η ΕΥ-ΣΕΒΕΙΑ.
Η ευσέβεια είναι συναίσθημα . Συνεπώς ανήκει στο Θυμοειδές μέρος της ψυχής. Ως γνωστόν αρετές του Θυμοειδούς μέρους της ψυχής [ έδρα των συναισθημάτων ] είναι η πραότης , που κάνει τους ανθρώπους δύσκολα να παρασύρονται από την οργή [ αντίθετον η οργιλότης ] και η ανδρεία ,που κάνει τους ανθρώπους δύσκολα να πλήττονται από τον φόβον του θανάτου. [ αντίθετον η δειλία ].
Η ευσέβεια έχει βεβαίως ριζική σχέση με το σέβας , αλλά μόνον με το [ ευ ] σέβας. Δηλαδή με το ορθόν , δίκαιον , προσήκον σέβας . Αυτό ,το οποίο βρίσκεται στο μέσον [= αρετή ] μεταξύ δύο άκρων [ =κακίες ] . Ο Πλούταρχος ,το ένα άκρον που χαρακτηρίζεται από ακραία έλλειψη σεβασμού ονομάζει αθεΐα ,το δε άλλο , που χαρακτηρίζεται από ακραία υπερβολή σεβασμού ονομάζει δεισιδαιμονία .Με τούτον τον τρόπο θα διαλευκανθεί ποίος είναι ο ‘καλός ‘ σεβασμός [ το καλώς , το ευ- σέβεσθαι ,δηλαδή η εκδήλωση σεβασμού μετά φόβου απέναντι στο Θείον , όταν πρέπει , εκεί που πρέπει και με τον τρόπον που πρέπει } και ποίος είναι ο ‘ κακός ‘ σεβασμός [ το κακώς ,το δυσ-σέβεσθαι ] .
Το σέβας ουσιαστικώς έχει άρρηκτη σχέση με την διαχείριση του φόβου .Διότι εάν η δεισιδαιμονία χαρακτηρίζεται ως παντελής φόβος του ανθρώπου προς το Θείον , τότε η αθεΐα δυνατόν να χαρακτηρισθεί ως παντελής αφοβία του ανθρώπου προς το Θείον. Μεταξύ δε αυτών των δύο κακιών προτιμητέα είναι η αθεΐα , διότι η αφοβία έστω και σε ακραία μορφή είναι καλλίτερη από την δεισιδαιμονία ,τον υπερβολικό φόβο. Άλλωστε η ανδρεία οικοδομείται πάνω στην αφοβία του θανάτου και όχι το αντίθετον .
ΑΘΕ’Ί’Α – ΕΥΣΕΒΕΙΑ – ΔΕΙΣΙΔΑΙΜΟΝΙΑ
ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ – » Περί δεισιδαιμονίας » , [ εισαγωγή ].
O Πλούταρχος αναπτύσσει στην παρούσα πραγματεία του μία παράλληλη θεώρηση του αθέου και του δεισιδαίμονος. Ο πρώτος δεν πιστεύει στην ύπαρξη του Θεού , ο δεύτερος σχηματίζει διαστρε-βλωμένη εικόνα του Θεού ,που κυριαρχείται από νοσηρό φόβο,.. Ο θεοσεβής Πλούταρχος δεν διστάζει να θεωρήσει τον δεισιδαίμονα περισσότερον πλανημένον και επικίνδυνον απ’ ό,τι τον άθεον
Κεφ. [ 1 ].
Κεφ. [ 2 ].
Κεφ. [ 3 ].
Κεφ. [ 10 ].
Κεφ. [ 11 ]
Κεφ. [ 14 ].
ΠΟΛΥΔΕΥΚΟΥΣ – » Ονομαστικόν », [ Α’ .20-22 ].
Αυτός μεν που πιστεύει [ νομίζων ] στους Θεούς καλείται άνδρας ευσεβής, όσιος ,θεοσεβής…. Αυτός δε που τιμά υπερβολικά [ υπερτιμά ] τους Θεούς καλείται δεισιδαίμων και δεισίθεος … Αυτός δε που εναντιώνεται [ εναντίος ] στους Θεούς καλείται άθεος , ασεβής ,δυσσεβής ,βέβηλος…. Θεοστυγής [ < στύγα ]= ο μισούμενος από τους Θεούς..
Γ. ΛΑΘΥΡΗ – » Οι ‘ ΟΡΟΙ ‘ του Σπευσίππου ».
Ευσέβεια.
ΠΛΑΤΩΝΟΣ – Ευθύφρων ΄΄, { }.
Διάλογος μεταξύ του Σωκράτους και του μάντη – θεολόγου Ευθύφρονος με σκοπό την εξέταση και τον προσδιορισμό της φύσεως του ευσεβούς και οσίου ,δηλαδή της ευλαβείας του ανθρώπου ,όπως και των καθηκόντων του έναντι του Θείου. Αιδώς [ ντροπή ] και δέος [ φόβος ] . Ποία η σχέση τους ;
ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Συμπόσιον », { 188 b-d }.
Ερυξιμάχου λόγος. Ακόμη δε και οι πάσης φύσεως θυσίες και όσα υπάγονται στην τέχνη των μάντεων —αυτά δε είναι η αμοιβαία επικοινωνία θεών και ανθρώπων— δεν αναφέρονται σε κάτι άλλο, παρά στου Έρωτος την διατήρηση ή την θεραπεία .Διότι η ασέβεια στο σύνολό της [ κάθε είδους ] διαπράττεται συνήθως , αν στον σώφρονα Έρωτα κάποιος δεν υπακούει , μήτε τον λατρεύει ,μήτε τον τιμά σε κάθε πράξη του, αλλά αντιθέτως τιμά τον έτερον [ άλλον ], και σε ό,τι αφορά τους γονείς —ζωντανούς ή πεθαμένους— και σε ό,τι αφορά τους Θεούς . Ως προς αυτά λοιπόν έχει οριστεί η μαντική να ασκεί εποπτεία επί των ερώτων και να τους θεραπεύει . Είναι άρα και η μαντική αυτή που δημιουργεί φιλικές σχέσεις μεταξύ Θεών και ανθρώπων , χάρη στην γνώση των ερωτικών εκδηλώσεων του ανθρώπου, που αποβλέπουν στο θείον δίκαιον [ θέμιν ] και την παράβαση [ ασέβεια ] αυτού.
ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Νόμοι », [ Δ’ ], { 717 a -b }.
Το ύψιστον πρότυπον . Πώς πρέπει να ασκούνται τα λατρευτικά καθήκοντα των ευσεβών ,σύμφωνα με την υποχρέωση που έχουν προς τους Θεούς ;
» Οι άνθρωποι πρέπει να δείχνουν την ευσέβειά τους πρώτα προς τους Ολυμπίους και Πολιούχους Θεούς [ που προστατεύουν την πόλη ] και μετά στους Χθονίους Θεούς. ΄Ύστερα η ευλάβεια θα επιδεικνύεται προς τους Δαίμονες , τους Ήρωες και τους Πατρώους Θεούς .Ο σεβασμός προς το Θείον επιτάσσει ακόμα την απόδοση τιμών προς τους γονείς ,εφόσον βρίσκονται εν τη ζωή , και την μέριμνα ,με τον προσήκοντα τρόπο, για την ταφή τους .Κάνοντας αυτά , και διάγοντας έτσι » το πλείστον του βίου » ,καθένας από μας θα λάβει την ανταμοιβή του από τους Θεούς και από τα όντα που είναι ανώτερα από μάς και θα ζήσει με αγαθές ελπίδες το μεγαλύτερο μέρος του βίου του »{ 718 e }.
Σημειώσεις : 1.Η παράθεση εδώ του τυπικού της λατρείας , που πρέπει να απονέμεται στις διάφορες Θεότητες ,είναι αρκετά ασαφής .Είναι προφανές όμως ,ότι βασίζεται στο Πυθαγόρειο » Δόγμα των Αντιθέσεων », κατά το οποίον ο περιττός [ αριθμός ] είναι ανώτερος [ άνωθεν ] από τον άρτιον [ αριθμόν ] και το δεξιόν είναι ανώτερον από το αριστερόν. Οι » τιμές » [ δηλαδή η λατρεία ] του »ανωτέρου » βαθμού [ τα δεξιά ,και τα περιττά και τα αντίφωνα ] πρέπει να απονέμονται στου Ολυμπίους Θεούς και στους προστάτες της πόλεως , του δε » κατωτέρου » βαθμού [ τα άρτια ,και τα δεύτερα και τα αριστερά ] στους Χθονίους Θεούς [ του Κάτω Κόσμου ].
ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ – » Λυκούργος – Νουμάς », { 14 ].
Στους Επουράνιους Θεούς πρέπει να προσφέρουμε θυσίες περιττές [ σε μονό αριθμό ] ,ενώ στους Χθονίους Θεούς [ του Κάτω Κόσμου ] άρτιες [ σε ζυγό αριθμό ] .
Ο Πυθαγόρας θεωρούσε τους περιττούς [ μονούς ] αριθμούς ως τελειότερους από τους αρτίους [ ζυγούς ] ,επειδή είναι αδιαίρετοι . Στην αρχαιότητα , ο περιττός αριθμός [ επειδή δεν διαιρείται ] συμβόλιζε την ομόνοια και ο άρτιος την διχόνοια.
ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ – » Απομνημονεύματα » , [ Β’. II ,13 ].
Εάν κάποιος δεν σέβεται τους γονείς του, η πόλη του επιβάλλει τιμωρία και αποδοκιμάζοντάς τον δεν του επιτρέπει να να καταλάβει αξιώματα .Εάν δε κάποιος δεν στολίσει τους τάφους των γονέων του ,όταν πεθάνουν , και αυτό το εξετάζει η πόλη κατά τις Δοκιμασίες των Αρχόντων.
ΝΙΚ. ΠΑΠΠΑΔΟΥΚΑ – » Σόλωνος Αρχαίον Ελληνικόν Δίκαιον ».
Άρθρο [ 44 ] . ΙΣΑΙΟΥ – » Περί Κίρωνος Κλήρου », [ 32 ]. Περί κακώσεως .
Όποιος κτυπά τους γονείς του ή δεν τους διατρέφει ή δεν τους παρέχει κατοικίαν και τα αναγκαία για την επιβίωσή τους ,τιμωρείται με την ποινήν της ατιμίας [ στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων ].
{*} Γονείς εννοεί εδώ όλους τους ανιόντες [ παππούδες ,γιαγιάδες ] ,τους οποίους τα παιδιά οφείλουν να γηροκομούν καλώς .Διαφορετικά κηρύσσονταν άτιμοι και αποκλείονταν απ’ όλες τις δημόσιες υπηρεσίες και τα πανηγύρια.
{*} Αλλά και από τον » Νόμον περί κακώσεως » τούτον είναι φανερόν …Διότι ο νόμος επιτάσσει την διατροφή των γονέων . Ως γονείς δε θεωρούνται ο πατέρας , η μητέρα ,ο παππούς και η γιαγιά, εάν ακόμη ζουν .Διότι εκείνοι είναι η αρχή του γένους και τα δικά τους έχουν παραδοθεί στους απογόνους [ εκγόνους ] Γι’ αυτόν τον λόγον επιβάλλεται να τους διατρέφει κάποιος , έστω κι αν κανένα [ περιουσιακό στοιχείο ] δεν άφησαν σε αυτούς.
ΠΑΝ. ΚΥΡΙΑΚΟΠΟΥΛΟΥ – » Αρχαίο Ελληνικό Δίκαιο », [ σελ. 455 ].
Οι Εννέα Άρχοντες [ εκτελεστική εξουσία ].
Oι υποψήφιοι Εννέα Άρχοντες , πριν αναλάβουν το αξίωμα [ με κλήρο ] υποβάλλονται σε διπλή δοκιμασία ελέγχου των προσόντων τους [ στη Βουλή και στην Ηλιαία ]. Ποία ήσαν αυτά τα προσόντα ,που έπρεπε να είχε ο υποψήφιος ,πριν λάβει μέρος στην κλήρωση , για ένα τόσο υψηλόν αξίωμα ;
Η ΑΣΕΒΕΙΑ.
ΙΩ. ΠΑΣΣΑ – » Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν » ΗΛΙΟΥ ».
»Ασεβείας γραφή ‘‘ : Δίωξη για ασέβεια ,προσβολή κατά των πατρώων Θεών της πόλεως ή παράλειψη του οφειλομένου σεβασμού προς αυτούς . Για ασέβεια διώχθηκαν σπουδαίοι άνδρες όπως ο Αναξαγόρας , η Ασπασία , ο Σωκράτης , ο Αριστοτέλης , ο Διογένης ο Απολλωνιάτης κ.α.
ΕΠΙΚΟΥΡΟΥ – » Επιστολή προς Μενοικέα » , { 123-24 }.
Η ασέβεια. ….Εναργής [ πρόδηλος ] : η άμεση αντίληψη ενός αντικειμένου . ΠΡΟΛΉΨΕΙΣ = παραστάσεις αναγόμενες στην επαναλαμβανόμενη θέαση μιας εναργούς εικόνας, που στηρίζεται σε αντικειμενική βάση. Υπολήψεις.= λα’ι’κές δοξασίες ,εικασίες προσμίξεις του νου [ προσδοξαζόμενα ] ,όπου οι θεοί παρεμβαίνουν στις ανθρώπινες υποθέσεις .
ΛΟΥΚΡΗΤΙΟΥ – Περί φύσεως των πραγμάτων », { Δ ‘. στ. 1198 – 1203 }.
Ευσέβεια είναι το να μπορείς να αντικρίζεις τα πάντα με λογισμόν ατάραχον.
ΜΑΚΑΡΙΟΥ ΜΑΓΝΗΤΟΣ – » Αποκριτικός ή Μονογενής », { IV , XXI }.
Aυτοί που αποδίδουν τον πρέποντα σεβασμό στους Θεούς πιστεύουν ,ότι ο Θεός ΔΕΝ βρίσκεται μέσα στο ξύλο ή στον λίθον ή στον χαλκόν ,από τον οποίον κατασκευάζεται το ομοίωμά τους...
ΠΟΡΦΥΡΙΟΥ – » Περί αγαλμάτων », { σελ. 17-18 }.
ΜΑΚΑΡΙΟΥ ΜΑΓΝΗΤΟΣ – » Αποκριτικός ή Μονογενής », { IV , XXI } , [ απόδοσις ].
Τα ομοιώματα [ ξόανα ] και οι ναοί ιδρύθηκαν από τους προγόνους μας για την διαρκή υπενθύμιση της ύπαρξη των Θεών .
Ο ΛΟΓΟΣ.
Γ. ΛΑΜΨΑ – » Λεξικόν του Αρχαίου Κόσμου ». ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ { Ε’. θεολογία }.
Η ενέργεια του Θεού συνίσταται στη σκέψη.
ΑΓΓ. ΒΛΑΧΟΥ – » Τα Ευαγγέλια ». Κατά Ιωάννη { 1.1 – 1.3 }.
» Εν αρχή ην ο Λόγος...»
MICHELANGELO BUONAROTTI – » Η γέννηση του Αδάμ », { 1510 }.
Ο Θεός σαν να βγαίνει μέσα από το ήμισυ ενός … εγκεφάλου { κόκκινος χιτώνας ] και μεταδίδει [ δια της αφής ] την Πνοή της Δημιουργίας [ Θείος Λόγος ] ,με τον δείκτη της δεξιάς του χείρας στον δείκτη της αριστερής χείρας του πρωτοπλάστου και γήινου Αδάμ [-αντος ]. Εντός του κόκκινου μανδύα ,πέριξ του Δημιουργού ,εμφανίζονται δώδεκα μορφές , εξ αυτών μία γυναικεία και ένα παιδί.
Θεός ,Λόγος ,Χείρα ,Πολιτισμός.
Ο ΘΕΟΣ ΛΟΓΟΣ.
Η ΑΦΗ .
Αφή : 1. { < άπτω = φωτίζω, ανάπτω } 2. { < άπτομαι = αγγίζω , ψηλαφώ ,ψαύω }.
Η αίσθηση της αφής αναπτύσσεται νωρίς στην κύηση [ από τις 8 εβδομάδες ] ,αλλά παρόλο που η αίσθηση της αφής στα νεογνά είναι πλήρως ανεπτυγμένη κατά τη γέννηση, εν τούτοις συνεχίζει να εξελίσσεται καθ ‘όλη την διάρκεια της αναπτύξεώς του.
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – » Μικρά φυσικά », { 439 a , 445 a }.
Περί αισθήσεως και αισθητών. Η αφή.
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – » Περί Ψυχής ». { Β’} ,{ 421 a }.
O άνθρωπος έχει πολύ οξυμένη την αίσθηση της αφής ‘ διότι ενώ στις άλλες αισθήσεις υστερεί από πολλά ζώα , στην αφή είναι ακριβής με μεγάλη διαφορά από τα υπόλοιπα . Γι’ αυτό είναι και το πιο νοήμον από όλα τα άλλα ζώα.
Η ΔΕΙΣΙ-ΔΑΙΜΟΝΙΑ .
Η δεισιδαιμονία καταπολεμήθηκε από τον Ηράκλειτο , τον Ξενοφάνη, τον Θεόφραστο { Χαρακτήρες } , τον Πλούταρχό { περί δεισιδαιμονίας } , που χαρακτήριζε την δεισιδαιμονία ως : << πάθος εκ ψευδούς λόγου γεγεννημένον >>.
H.LIDDELL & R. SCOTT – » Μέγα λεξικόν της Ελληνικής γλώσσης ‘.
Δεισιδαιμονία. { επί καλής και κακής σημασίας }. Ο φόβος των Θεών , θρησκευτικό συναίσθημα.
ΙΩ. ΠΑΣΣΑ – » Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν » ΗΛΙΟΥ ».
ΙΩ. ΚΟΥΜΑΡΗΣ : Δεισιδαιμονίες { Ψυχική Ανθρωπολογία } .
ΑΝΩΝΥΜΟΥ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΣ – » Ελληνική Νομαρχία », { σελ. 69 }.
Η δεισιδαιμονία.
ΑΓΓ. Σ. ΒΛΑΧΟΥ – » Πυθίας παραληρήματα », { σελ. 90-91 }.
Δεισιδαιμονία.
ΙΩ. ΠΑΣΣΑ – » Νεωτ. Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν » ΗΛΙΟΥ ».
Αθεΐα. άρνηση του Θεού .Αρνησιθεΐα , φιλοσοφική θεωρία περί μη υπάρξεως Θεού .
G .BELLINI – » Pietà », { 1505 }.
ΘΕΟΓΝΙΔΟΣ – » Ελεγείαι », [ 1139- 1142 ].
Των ευσεβών ανδρών το γένος σβήνει [ φθίνει ] , και δεν αναγνωρίζουν ούτε κανόνες ηθικής [ θεμίστας ] ούτε και την ευσέβεια.
ΠΡΟΣΩΚΡΑΤΙΚΟΙ – » Επίχαρμος », [ 18 ].
Αξιοπίστου Γνώμαι. Ο ευσεβής βίος είναι το μέγιστον εφόδιον των θνητών.
ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ – » Απομνημονεύματα ‘, { Δ’. VI }.
Περί ευσεβείας.
ΣΟΦΟΚΛΕΟΥΣ – » Οιδίπους επί Κολωνώ », { στ. 1125-27 }.
ΕΥΣΕΒΕΙΑ – ΕΠΙΕΙΚΕΙΑ – ΑΛΗΘΕΙΑ.
Επειδή την ευσέβεια [ to ευσεβές ] από όλους τους ανθρώπους εγώ μόνο σε εσάς βρήκα
και την αγάπη για τον άλλον [ επιεικές = το πρέπον , το αρμόζον , το δίκαιον ] και όχι ψεύτρα γλώσσα [ ψευδοστομείν = το ομιλείν ψευδώς ]
ΣΟΦΟΚΛΕΟΥΣ – » Φιλοκτήτης » , { στ. 1440- 44 }.
Ο ΕΠΑΙΝΟΣ ΤΗΣ ΕΥΣΕΒΕΙΑΣ.
Ο Ηρακλής παραινεί τον Φιλοκτήτη.. ………
Ο έπαινος της ευσεβείας συνοδεύει τους θνητούς και δεν χάνεται είτε ζουν ,είτε πεθαίνουν.
ΔΙΟΓΕΝΟΥΣ ΛΑΕΡΤΙΟΥ – » Βίοι Φιλοσόφων », [ ΣΤ’ ] . ΑΝΤΙΣΘΕΝΗΣ.
ΕΥΣΕΒΕΙΑ – ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ – ΑΘΑΝΑΣΙΑ.
Aυτοί που βούλονται να γίνουν αθάνατοι ,πρέπει ευσεβώς και δικαίως να ζουν .
ΔΙΟΓΕΝΟΥΣ ΛΑΕΡΤΙΟΥ – » Βίοι Φιλοσόφων », [ Ζ’ ]. ΖΗΝΩΝ Ο ΚΙΤΙΕΥΣ .
ΤΟ ΔΙΤΤΟΝ ΤΗΣ ΑΘΕ’Ί’ΑΣ.
Η αθε’ί’α όμως έχει δύο σημασίες [ διττόν ] : η μία σημασία αντιτίθεται στην θεοσέβεια [ εναντίως τω θείω ] , η άλλη δηλώνει εκείνον ,που αγνοεί καθ’ ολοκληρίαν το θείον [ εξουθενωτικόν του θείου ] .
ΣΤ. ΠΑΠΑΣΤΑΜΑΤΙΟΥ / ΑΝ. ΧΑΤΗΡΑ – » Απάνθισμα σοφίας ».
Ευσεβής , ευσέβεια.
ΜΕΝΑΝΔΡΟΥ – » Γνώμαι μονόστιχοι ».
Ευσέβεια.
ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ – » Πώς δει τον νέον ποιημάτων ακούειν », { 20 C- D }.
ΟΙ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ TOY ΦΙΛΟΣΟΦΟΥ ΚΑΙ TOY ΠΟΙΗΤΟΥ.
Οι φιλόσοφοι χρησιμοποιούν γνωστά και αληθινά παραδείγματα για να νουθετήσουν και να παιδεύσουν [ διδάξουν ]. Οι ποιητές ,αντίθετα , επιδιώκουν το ίδιο αποτέλεσμα πλάθοντας αυτοί υποθέσεις [ πράγματα ] και μύθους.
O ΙΞΙΩΝ.
Γ. ΛΑΜΨΑ – » Λεξικό του Αρχαίου κόσμου » .
Ο Ιξίων , βασιλιάς των Λαπιθών.
Ι. Θ. ΚΑΚΡΙΔΗ – » Ελληνική Μυθολογία », { σελ. 108 }.
Ο Ιξίων ανήκει στην ομάδα των Μεγάλων Υβριστών της Ελληνικής Μυθολογίας ,μαζί με τον Τάνταλον , τον Σίσυφον , τον Τιτυόν ,τις Δαναΐδες κ.α. που τιμωρήθηκαν από την Θεία Δίκη. Ο Ιξίων , ο πρώτος ανθρωποκτόνος ,όχι μόνο δεν εκτίμησε ορθώς την ευεργεσία του Διός , αλλά του το ανταπέδωσε με ευτελή αχαριστία , ασέβεια και προσβολή . Έτσι ,δεμένος σε αεικίνητον πυρώδην τροχόν ,ύπτιος περιστρέφεται με μεγάλη ταχύτητα στον Τάρταρον του Άδη τιμωρημένος ες αεί.
Κ. ΠΑΛΑΜΑ – » Περάσματα και Χαιρετισμοί ». Ο Ιξίων .
Η κατάρα της αχαριστίας. »Και αχάριστος και αναθεματισμένος … πάντα αχάριστος και καταραμένος ».
ΑΘΗΝΑΙΟΥ – » Δειπνοσοφιστών », { Ι . 433 a }.
ΟΙΝΟΠΟΣΙΑ ΚΑΙ ΕΥΣΕΒΙΑ.
ΣΕΞΤΟΥ ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΥ – » Προς Φυσικούς », [ Α’ . 123 }.
Tην ύπαρξη του Θείου υποστηρίζουν μόνον οι καθημερινοί άνθρωποι και οι πλείστοι των Δογματικών φιλοσόφων , υποστηρίζοντάς την με τέσσερις τρόπος. Ο τρίτος τρόπος εξ αυτών είναι με βάση τα παράλογα ,που προκύπτουν σε όσους αναιρούν το Θείον , καταλήγοντας έτσι να αναιρούν την ευσέβεια, την οσιότητα , την σοφία , την δικαιοσύνη , την μαντική ή την προφητεία μέσω ονείρων . Ο ίδιος ο Σέξτος επιλέγει ως ορθότερη από όλες τις στάσεις απέναντι στο Θείον , την σκεπτική εποχή και την άρνηση εκφοράς κρίσης για την ύπαρξη ή μη των Θεών , διότι και από τις δύο πλευρές υπάρχουν επιχειρήματα.
ΣΟΥ’Ι΄ΔΑ / ΣΟΥΔΑ – » Λεξικόν ».
Eυσέβεια. Επιλογή κειμένων από : ΔΙΟΓΕΝΗ ΛΑΕΡΤΙΟΝ { Ζήνων ο Κιτιεύς } , ΣΟΦΟΚΛΗΝ { Φιλοκτήτης } , ΑΔ. ΚΟΡΑΗΝ { Συνέκδημος ιερατικός , πρόλογος }.
ΑΔ. ΚΟΡΑΗ – » Συνέκδημος Ιερατικός », AΠ . ΠΑΥΛΟΥ : Προς Τιμόθεον [ Α’. 6.6 ].
ΕΥΣΈΒΕΙΑ ΚΑΙ ΑΥΤΆΡΚΕΙΑ.!!
Η ευσέβεια εξασφαλίζει τα προς το ζην [ =πορισμός , πρόσοδος ] ,όταν συνοδεύεται από την αυτάρκεια [ = το να αρκείται κάποιος σε αυτά που έχει , στα αναγκαία . ΑΝΤΙΘ. πλεονεξία, αισχροκέρδεια }. Aυτάρκεια ~ ολιγάρκεια .
EYΡΙΠΙΔΟΥ – » Φοίνισσαι », { στ. 553 -558 }.
ΑΥΤΑΡΚΕΙΑ ΚΑΙ ΣΩΦΡΟΣΥΝΗ { αρετή του Επιθυμητικού μέρους της ψυχής ].
Η Ιοκάστη μιλάει στον υιόν της Ετεοκλή προσπαθώντας να τον συνετίσει …
ΒΕΡΟΝΕΖΕ [ΠΑΟΛΟ ΚΑΛΙΑΡΙ ] – » Pietà » ,{ 1582 }.
ΝΙΚ. ΒΑΡΔΙΑΜΠΑΣΗ – » Ιστορία μιας λέξης », { Α’ , σελ. 61-62 }.
Σεμνός. Η λέξη παράγεται από το ρήμα σέβομαι { < ρ. *[ σεβ- ], απ’ όπου οι λέξεις : σέβας ,ευσεβής και σεπτός .
ΑΙΣΧΥΛΟΥ – » Προμηθεύς δεσμώτης », { στ.542-544 }.
» άγαν σέβη τους θνητούς ».
ΝΙΚ. ΒΑΡΔΙΑΜΠΑΣΗ – » Ιστορία μιας λέξης », { Ε’ ,σελ. 47-49 }.
Φόβος. Το φοβερό άρμα του Άρη , Θεού του πολέμου , το οδηγούσαν στις μάχες δύο Ηνίοχοι : oι δαίμονες Φόβος και Δείμος
ΜΑΝ. ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗ – » Εποχές 3 » .
Η αγάπη είναι ο φόβος…
MICHELANGELO BUONAROTTI – » Pietà », { 1550-1555 } ,μάρμαρο.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ :
ΑΝΤΙΣΤΑΘΕΙΤΕ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΚΜΗ , ΟΙΚΟΔΟΜΗΣΤΕ ΤΟ ΑΥΡΙΟ.
ΑΓΟΡΑΖΕΤΕ ΒΙΒΛΙΑ , ΕΛΕΓΧΕΤΕ ΤΙΣ ΠΗΓΕΣ.
Η απόδοσις των αρχαίων κειμένων δεν είναι φωτογραφική ,συνεπώς βασίζεται, αλλά δεν ταυτίζεται απόλυτα με αυτή των συγγραφέων .
Τα περισσότερα αρχαία κείμενα ,από όσα χρησιμοποιήθηκαν ,μπορείτε να τα αναζητήσετε στο διαδίκτυο ,όπως στα πολύ χρήσιμα : » greek-language », »google books » ,» wikisource» κ.α.
ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ. { gregoriusworld } 