Τα αποφθέγματα είναι ευφυείς ρήσεις σοφών, με κύριο χαρακτηριστικόν τους τον βραχύ και περιληπτικό λόγο. Είναι συμπυκνωμένη γνώση. Δηλαδή, με λίγες λέξεις λέγουν πολλά και υπονοούν περισσότερα . Άλλως τε ,όπως γράφει και ο Πλάτων στον »Πρωταγόρα »: << το λακωνίζειν πολύ μάλλον έστιν φιλοσοφείν ή φιλογυμναστείν >> .
ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΙΚΟΝ ΛΕΞΙΚΟΝ – » ΗΛΙΟΥ ».
Απόφθεγμα { < από + φθέγγομαι > φθέγμα , φθόγγος } =
εκφέρω φανερά την γνώμη μου.
Το »Μέτρον άριστον ‘‘ είναι ένα πασίγνωστον απόφθεγμα του Κλεοβούλου του Λινδίου . Το μέτρον ,ως εργαλείον, μετράει ποσότητα και όχι ποιότητα [ η οποία ανιχνεύεται ή διαπιστώνεται ] .Βεβαίως ,η ποσότητα έχει σχέση με την ποσότητα και οι ποσοτικές αλλαγές επιφέρουν αλλαγή και στην ποιότητα { βλ. Νόμοι της Διαλεκτικής Λογικής } , αλλά αυτό δεν συμβαίνει πάντα. Ακόμη το μέτρο είναι εργαλείο για τον προσδιορισμό του μέσου μεταξύ δύο άκρων .Γι’ αυτόν τον λόγον το μέτρον είναι άριστον [ υπερθετικός βαθμός του αγαθός ] ,δηλαδή πάρα πολύ αγαθόν ή πρώτον ποιοτικώς. Υπάρχει βέβαια και ένα ψευδο – απόφθεγμα το » παν μέτρον άριστον » , απότοκο σοφιστείας που αλλοιώνει τα λόγια του Κλεοβούλου [ εις εκ των επτά σοφών } το οποίον θα διερευνηθεί εκτενώς ,όπως θα διερευνηθεί και του Πρωταγόρου το »πάντων χρημάτων μέτρον εστίν άνθρωπος ». Επίσης θα ερευνηθεί το πόθεν της εκφράσεως »λάβε μέτρα ή πάρε μέτρα» και ποία η σχέση της με το μέτρο.
ΔΙΟΓΕΝΟΥΣ ΛΑΕΡΤΙΟΥ – » Βίοι Φιλοσόφων », { Α’ }. [6].ΚΛΕΟΒΟΥΛΟΣ Ο ΛΙΝΔΙΟΣ .
Δικό του ήταν το απόφθεγμα : » μέτρον άριστον’‘.
Ι . ΣΤΟΒΑΙΟΥ – » Ανθολόγιον », { Γ’.} Περί φρονήσεως . [ 79 ]. ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΦΑΛΗΡΕΩΣ – » Αποφθέγματα των επτά σοφών ».
Ο Κλεόβουλος του Ευαγόρου ο Λίνδιος είπε : » Μέτρον άριστον ».
ΓΕΡ. ΜΑΡΚΑΝΤΩΝΑΤΟΥ – » Λατινικές και άλλες ξενόγλωσσες φράσεις «.
» Aurea mediocritas »= χρυσή μετριότης , μεσότης. Aureus,a,um : χρυσούς -ή -ούν . Mediocritas ,atis : μετριότης, μεσότης .
A’. ΜΕΤΡΟΝ.
ΔΑΜ. ΣΤΡΟΥΜΠΟΥΛΗ – » Ετυμολογικό λεξικό της Ελληνικής ‘
1 .ΡΙΖΑ *[ ΜΑ- }.
2. ΡΙΖΑ * [ ΜΕ- ] / [ ΜΗ- ].
Από ρ. * [ ΜΑ 3 ] : Σκέπτομαι ,επινοώ —–> –> ρ. * [ ΜΕ- ] Μέδομαι / ρ. * [ ΜΗ- ] Μήδομαι.
ΑΝΝΗΣ ΤΖΙΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ -» Ο εν τη λέξει Λόγος ».
ΜΕ + ΤΡΟΝ : [ ΤΡΟΝ ] όργανον προς εύρεσιν του [ ΜΕ ] .
Κατάληξις –τρα ,-τρον : Σηματοδοτεί το όργανον δια του οποίου εκτελείται κάτι { π.χ. φαρέ-τρα , άρο-τρον } ή τον τόπον όπου επιτελείται κάτι {π.χ. ιατρείον ,θέατρον }.
Ι.ΠΑΝΤΑΖΙΔΟΥ – » Ομηρικόν Λεξικόν ».
Mέτρον : α] το όργανον δια του οποίου μετρούμε το ποσόν του μήκους το λαμβανόμενον ως μονάς εις μέτρησιν .
T. S. GAISFORD – » Mέγα Ετυμολογικόν Λεξικόν ».
Μέτρον : μείρω [ μερίζω και αριθμώ ] > μέρτρον — αποβολή του [ ρ ] —> μέτρον. Μέσος : το τα μέρη ίσα έχειν .Από μερίζω ,μερίσω ,μεριστός –[ συγκοπή ] —> μέσος. Μεσίτης = ο μεσάζων.
J.B.HOFMANN- » Ετυμολογικόν λεξικόν της Αρχαίας Ελληνικής ».
Μέτρον ,.Μέτριος ,Μετρέω , Μετριάζω . Μάλλον εκ * med-tron {βλ. μέδω }, ρ.*me { βλ.μήτις}.
Ι . ΣΤΑΜΑΤΑΚΟΥ – » Λεξικόν της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσης ».
Μέτρον ,μέτριος ,μετρικός ,μετρείν , μετρητής . Μέτρον < μέδομαι . Μήτις > metior , mensa ,mensura.
Ι . ΣΤΑΜΑΤΑΚΟΥ – » Λεξικόν της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσης ».
Μήτις : η δύναμις [ ικανότητα ] του δίδειν σοφάς συμβουλάς ,σοφία, ευφυ’ί’α ,σύνεσις ,επιδεξιότης ,πανουργία, πονηρία ,δολιότης // σχέδιον , επιχείρησις .
ΜΗΤΙΣ
ΗΣΙΟΔΟΥ – » Θεογονία », { στ.886 – 900 }.
Ο Ζεύς , ο βασιλιάς των θεών , πρώτη σύζυγόν του [ άλοχος : α αθροιστ. + λέχος =κλίνη } πήρε την Μήτιδα ,που γνώριζε περισσότερα από τους θεούς και τους θνητούς ανθρώπους.
ΕΥ.ΜΠΕΞΗ / Γ.ΤΣΑΓΚΡΙΝΟΥ – ‘‘ ΗΣΙΟΔΟΥ Θεογονία ». Η Μήτις.
ΑΠΟΛΛΟΔΩΡΟΥ – » Βιβλιοθήκη » , { Α’. II , III }.
Ζευγάρωσε ο Ζεύς με την Μήτιν ,που άλλαξε πολλές γνώμες ,να ξαπλώσει ή να μην ξαπλώσει μαζί του ,και αφού έμεινε αυτή έγκυος έσπευσε και την κατάπιε .
I. ΚΑΚΡΙΔΗ – » Ελληνική Μυθολογία », { Β’.2 σελ. 98-99 }.
Η γέννησις της Αθηνάς..Μελανόμορφος αμφορέας { ~550-540 π.Χ. } Παρίσι,Λούβρο [ F 32 ].
Διακρίνονται από αριστερά : μία Θεά, ο Ποσειδών ,ο θεός των Υδάτων με την τρίαινα » από δεξιά : η Ειλείθυια ,η θεά του τοκετού και πίσω της ο Άρης , ο θεός του πολέμου. Στο κέντρο : ο Δίας και ΠΆΝΩ στο κεφάλι του η Αθηνά, η θεά της σοφίας. [ σ.σ. Κάτω από τον θρόνο του Διός εικάζεται ,ότι εικονίζεται η Μήτις ].
H.LIDDELL – R. SCOTT – » Μέγα Λεξικόν της Ελληνικής γλώσσης ».
Μην / μης / μείς : ο μήνας { επειδή στους αρχαίους χρόνους η σελήνη ήταν το μέτρο του μηνός } , η μήνη { =σελήνη } , η μήνις / μάνις {= θε’ι’κή οργή }. Λατ. mensis .
ΑΠΟΛΛΩΝΙΟΥ [ Σοφιστού] – » Λεξικόν κατά στοιχείων Ιλιάδος και Οδυσσείας ».
Μήδεα = 1.τα βουλεύματα [ αποφάσεις ,ως προ’ι’όντα βουλεύσεως } 2. τα αιδοία [ < αιδώς ] = τα σεβαστά γεννητικά όργανα.
Ι . ΣΤΑΜΑΤΑΚΟΥ – » Λεξικόν της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσης ».
Μέδω : άρχω ,κυβερνώ,βασιλεύω,προστατεύω .Μέδων ,μέδουσα [ < μεδέων ,μεδέουσα ] = φύλαξ ,προστάτης ,άρχων ,κύριος. Μέδουσα : όνομα Γοργόνας. // Μέδομαι = φροντίζω περί τινός ,προνοώ, σκέπτομαι περί τινός.,έχω κατά νούν. /// σχεδιάζω ,επινοώ ,μηχανώμαι τι.
Ι . ΣΤΑΜΑΤΑΚΟΥ – » Λεξικόν της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσης ».
Μήδομαι [ < μήδος ] :
1]. βουλεύομαι ,σκέπτομαι ,έχω κατά νου ,συλλογίζομαι // σχεδιάζω ,μηχανεύομαι ,επινοώ // αποφασίζω // συμβουλεύω 2]. όπως και το μήτις ,σημαίνει φροντίδα,μέριμνα,ανησυχία [ δι’ ετυμ. βλ. μέδω ].
I.ZΩΝΑΡΑ – » Λεξικόν ».
Μήστωρ , Μήδεα , Μήνη , Μήδω , Μήθω ,Μεστός , Μείς [ μην ].
ΑΝΘ.ΓΑΖΗ – » Λεξικό της Ελληνικής γλώσσης ».
Mέτρον : ο κανών και το σκεύος αυτό β]. το στερεόν [ κυβ.μ ] γ] το εμβαδόν δ] το σωστόν μέτρον ,η συμμετρία ,η αναλογία ε] το ποιητικόν μέτρον.
ΣΚΑΡΛ.ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ – » Λεξικόν της Ελληνικής γλώσσης ».
Μέτριος : 1]. ο έχων το απαιτούμενο μέτρο , ο μεταξύ των δύο άκρων, ο μεσαίος ,σύμμετρος ,ανάλογος .Μέτρον : { συγγ. στο Μέσον } κάθε όργανον δια του οποίου μετρείται κάτι, σκεύος ορισμένο προς μέτρηση υγρών. 4]. ο μέσος όρος , το μέτριον. Μετρονόμος : { Αθην.} ο διορισμένος να επιτηρεί τα μέτρα των πωλητών στην αγορά.
ΤΑ ΜΕΤΡΑ
Δ. ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΥ – » Μέγα λεξικόν της Ελληνικής γλώσσης ».
Μέτρον : 8}.{ μτφ.} ο τρόπος ,ο κανών 9}. το προσήκον ή αρμόζον ή όριον ,το μέσον μεταξύ δύο αντιθέτων , αποφυγή ακροτήτων ,μέσος όρος ,αναλογία, συμμετρία 16}. ‘‘τα μέτρα’‘ = το σύνολο των ενεργειών προς επίτευξιν ορισμένου σκοπού .
ΠΑΠΥΡΟΥ – » Λεξικό της Ελληνικής γλώσσας » .
» Τα μέτρα’‘ , το σύνολο ενεργειών για την επίτευξη ορισμένου σκοπού ,είναι απόδοση στην Ελληνική γλώσσα των Γαλλικών << prendre de mesures >> , << mesures conservatoire >> .
ΣΤΕΦ. ΚΟΥΜΑΝΟΥΔΗ – » Συναγωγή νέων λέξεων ».
» Μέτρα »{ κατά την σημασία του Γερμ. Maassregel και του Γαλλ. mesures] H λέξις μέτρον το πάλαι [ παλαιά ] δεν ήταν σε χρήση με την σημασία αυτή.
ΦΑΙΔ.ΚΟΥΚΟΥΛΕ – » Βυζαντινών βίος και πολιτισμός »,{ Ε’ ,σελ.105 }.
»Λάβε τα μέτρα σου ‘‘.
ΙΔΡ. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗ – » Λεξικό της κοινής Νεο-ελληνικής ».
Μέτρο { γαλλ. mètre ,mesures }.
Γ . ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗ – » Ετυμολογικό λεξικό της νέας ελληνικής γλώσσας ».
Mέτρο < μέτρον < θ.* ma – { με παραγωγικό τέρμα –τρον } μεταπτωτική βαθμίδα του Ι.Ε *[ me – ] =μετρώ ,ορίζω. Λατ, metior = μετρώ // μη-τις = σοφία,φρόνηση.Μέσω του Λατ. metrum ,η λέξη διαδόθηκε ευρέως σε διάφορες γλώσσες . .ΣΧΟΛΙΟ : το ρητό ‘‘μέτρον άριστον » { σήμερα επίσης »παν μέτρον άριστον» ] ,που κατέστη παροιμιώδες ,λόγω της σημασίας του για το ελληνικό πολιτισμό ,αποδίδεται στον Κλεόβουλο.
[ Ι.Ε. ] Η ΙΝΔΟΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ .
Είναι η θεωρητική κατασκευή ,της δήθεν υπάρξεως μιας φυλής – φαντάσματος , που »μυστηριωδώς» δεν αναφέρεται από καμμία ιστορική πηγή ,που μιλούσε μια γλώσσα φάντασμα, της οποίας δυστυχώς κανένα γραπτό μνημείο δεν έχει βρεθεί, επειδή απλώς δεν είχε ποτέ γραφή { Jean Boyffartigue : οι Ι.Ε. είναι εντελώς ανύπαρκτοι ]. Πώς είναι δυνατόν ,η κατασκευή μιας ανυπόστατης { άνευ αποδείξεων } επιστημονικώς υποθέσεως για την ύπαρξη μιας »πρωτο-γλώσσας» ,να δημιουργήσει …»πρωτοφυλή» ; Διότι εάν υπήρχε τέτοια γλώσσα ,θα έπρεπε να υπάρχει και ο αντίστοιχος λαός ,που την μιλούσε . Mε υποθέσεις ,όμως, άνευ αποδείξεων δεν προχωράει η επιστήμη ,παρά μόνον η συγγραφή έργων ‘επιστημονικής φαντασίας’ και κινηματογραφικών ταινιών.
ΑΝΝΗΣ ΤΖΙΡΟΠΟΥΛΟΥ – ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ – »Αρχιγένειθλος Ελληνική γλώσσα ».
»Γλώσσης περιπέτειαι » και » Ινδοευρωπαϊκά ».
GEORGE MOUNIN – » Κλειδιά για την γλωσσολογία », { σελ.31-32 }.
Βασικό σφάλμα της συγκριτικής αυτής γλωσσολογίας υπήρξε το ότι δεν ελήφθη καθόλου υπ’όψιν η ιστορική εποχή των γλωσσικών καταστάσεων τις οποίες συνέκριναν.{ σ.σ. όπως στην ιστορία δεν είναι δυνατόν να γίνει σύγκριση μιας ιστορικής περιόδου με μία άλλη }.
Η ιστορική γλωσσολογία .
σύγκριναν τα σανσκριτικά της πρώτης χιλιετίας ,τα ελληνικά του 8ου αιώνα π.Χ. ,τα λατινικά του 5ου αιώνα π.Χ.με τα γοτθικά του 4ου μ.Χ. ,τα σλαβικά του 9ου αιώνα μ.Χ. με τα περσικά του 16ου ή του 18ου αιώνα μ.Χ……Η γλώσσα δεν είναι βιολογικός οργανισμός ,αλλά ανθρώπινος θεσμός . Η γλωσσολογία δεν ανήκει στις φυσιογνωστικές επιστήμες ,αλλά << όπως τα άλλα προ’ι’όντα του ανθρωπίνου πολιτισμού[…] είναι μια ιστορική επιστήμη >>
Γ.Χ.ΧΟΥΡΜΟΥΖΙΑΔΗ – » Η επέλαση των βαρβάρων ».
Το παραμύθι περί » Ινδοευρωπαίων».!
Γ . ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗ – » Ετυμολογικό λεξικό της νέας ελληνικής γλώσσας ». ΓΛΩΣΣΑΡΙΟ ΟΡΩΝ [ ΕΠ53 ].
Ινδοευρωπα’ι’κή *[ Ι.Ε. ]: υποθετική πρωτογλώσσα ,που θεωρείται η αρχαιότατη μορφή γλώσσας [ μητέρα -γλώσσα ] .Οι Ι.Ε. τύποι , συνήθως ρίζες , δηλώνονται φωνητικά με λατινικούς χαρακτήρες [ ! ] και φέρουν στην αρχή αστερίσκο {*} για να δηλωθεί , ότι πρόκειται περί υποθετικών [ συγκριτικά επανασυντεθειμένων και ΟΧΙ περί μαρτυρουμένων τύπων !
ΕΡ. ΣΤΕΦΑΝΟΥ – » Θησαυρός της Ελληνικής γλώσσης ».
Μέτρον : Μensura = μεζούρα . Μodus = μέτρον [ Linea / linia { < linum } = στάθμη ,κανών,όρος ,όριον.Temperamentum { < tempero : κεράννυμι τι [ ανακατεύω ] < tempo : χρόνος } = κράσις , ευκρασία, μετριότης, ταμπεραμέντο ].
ΣΤΕΦ. ΚΟΥΜΑΝΟΥΔΗ – » Λεξικόν Λατινο-Ελληνικόν ».
Mensura { < metior } : 1. το μετρείν τι. 2. συμμετρία 3. μήκος ,μέγεθος ,δύναμις κ.τ.τ. 4. μέτρησις. Mensus-a-um = μετρηθείς -θείσα -θέν.
ΕΥ. ΤΣΑΚΑΛΩΤΟΥ – »’ Λεξικόν Λατινο-Ελληνικόν ».
Modus -i : μέτρον { =το προσήκον ,αρμόδιον μέτρον } , μέτριον .
ΑΝΝΗΣ ΤΖΙΡΟΠΟΥΛΟΥ-ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ – » Αρχιγένεθλος Ελληνική γλώσσα ».
Medecin ,medical,medication ,mode ,modele, mediter,medium.
ΕΥΜΕΤΡΙΑ { ΕΥ + ΜΕΤΡΟΝ }
ΗΣΙΟΔΟΥ – » Έργα και ημέραι », { στ.349-350 , 694 }.
Να μετράς σωστά [ ευ ] ,ό,τι δανείζεσαι και σωστά [ ευ ] να τα επιστρέφεις .
Να τηρείς τα μέτρα .
H .LIDDELL & R. SCOTT – » Μέγα λεξικόν της Ελληνικής γλώσσης ».
Ευμετρία [ ευ + μέτρον ] : το καλόν [ευ ] μέτρον ,η καλή [ευ ] αναλογία .
ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΛΟΓΓΙΝΟΥ – » Περί ύψους », { fragm. III .6 }.
Το δε μέτρον λέγεται πολλαχώς [ με πολλές έννοιες ].Διότι και την ευμετρίαν μέτρον την προσαγορεύουμε [ονομάζουμε ] ,όπως ο ειπών << μέτρον άριστον >>,είτε είναι σοφόν απόφθεγμα είτε θείον ανάθημα [αφιέρωμα] .Ο Απόλλων δε είναι αρμοδιώτατος περί αυτού ,επειδή και των μέτρων είναι εφευρέτης. Το δε μέτρο έχει προέλθει από το ρήμα μείρω ,το οποίον σημαίνει μερίζω [= διαιρώ,διανέμω ] .Διότι όπως από το σείω γίνεται το σείστρον και από το δέρω γίνεται το δέρτρον και από το φέρω το φέρτρον ,έτσι και από το μείρω > μέρτρον > μέτρον.
ΣΩΚΡ. ΤΖΙΒΑΝΟΠΟΥΛΟΥ – » Λεξικόν των Ελληνικών και Ρωμα’ι’κών αρχαιοτήτων ».
Μέτρον { mensura } : φανερώνει την χρήση του αριθμού επί του ποσού ή ειδικότερα την σύγκριση διαφόρων ποσοτήτων δια αριθμητικής βάσεως .. Μετρικόν σύστημα καλείται το σύνολο των μετρικών μονάδων μαζί με τις υποδιαιρέσεις τους.
ΟΜΗΡΟΥ – » Οδύσσεια », { ο’ , 69-71 }.
» αμείνω δ’ αίσιμα πάντα » = καλλίτερον το πρέπον πάντα { δηλ. ούτε υπερβολική φιλία ,ούτε υπερβολική έχθρα }.Αμείνων ,άμεινον : συγκρ. του αγαθός { α στερ. + μείων } = ο μη ελάσσων τινός [ Μ.Ε.Λ ] , [ για προσ.] καλλίτερος ,ισχυρότερος , [ για πραγμ.] ωφελιμώτερος ,σκοπιμώτερος. Αίσιμος { < Αίσα : η μοίρα , το πεπρωμένον, το πρέπον ,το δίκαιον} = σύμφωνος προς το υπὸ της μοίρας ορισθέν, κατάλληλος, ορθός.
ΠΙΝΔΑΡΟΥ – » Ολυμπιόνικοι », [ 13 . 47-48 ,στρ.γ’ ] , » Πυθιόνικοι », [ 2 .33-34 ,αντ.β’ ].
Το κάθε πράγμα έχει το δικό του μέτρο, κι είναι άριστο την ευκαιρία να ξέρεις // Πρέπει να βάζει όρια [ μέτρον] κανείς πάντα για καθετί στον εαυτό του.
ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ – » Συμποτικά επιγράμματα » , [ ΙΑ’. 49 ].
Το άριστον μέτρον του Βάκχου [ οίνου ] είναι να μην είναι ούτε πολύς ούτε ελάχιστος’ διότι έτσι γίνεται υπαίτιος είτε λύπης είτε μανίας.
Τας θύρας κλείσατε ,τους οφθαλμούς ανοίξατε.Εκάς οι αμύητοι .
i} .» Μέτρον άριστον » ή » παν μέτρον άριστον » ;
[ ΨΕΥΔΟ ] ΠΥΘΑΓΟΡΟΥ – » Χρυσά έπη » , [ 37-38 }.
Να μην δαπανάς άσκοπα ,όπως πράττουν οι αδαείς των καλών, μηδέ να είσαι ανελεύθερος ‘ για όλα το μέτρον είναι άριστον.
Γ. ΛΑΘΥΡΗ – » Οι ‘ Όροι’ του Σπευσίππου ».
Mέτρον ,το μέσον μεταξύ μιας ελλείψεως και μιας υπερβολής.
ΗΡΩΝΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΩΣ – » Όροι των Γεωμετρίας ονομάτων », { 49 }.
Αρετή είναι η ορθή γωνία.
Η ορθή γωνία συμβολίζει την αρετή ,ενώ η αμβλεία και η οξεία συμβολίζουν την κακία, την αοριστία ,την ένδεια [ έλλειψη ] και την υπερβολή , την αμετρία.
Το »μέτρον άριστον » είναι απόφθεγμα του Κλεοβούλου . Το » παν μέτρον άριστον ‘‘ ;
Αυτό μοιάζει ή προσπαθεί να μιμηθεί το αυθεντικό απόφθεγμα ,αλλά δεν είναι το αυθεντικό. Από λάθος μερικών αντιγραφέων ή από εκουσία παρα-ποίηση / αλλοίωση , έφτασε ως τις μέρες το ψευδο-απόφθεγμα αυτό να θεωρείται του Κλεοβούλου , άρα ορθόν! Επειδή όμως δεν είναι του σοφού Κλεοβούλου ούτε σοφία περιέχει , μάλλον σόφισμα μπορεί να χαρακτηρισθεί.
Α’}. Εν αγνοία τους [ ; ] κάποιοι στο πέρασμα των χρόνων μετέφεραν στα γραπτά τους αυτό το ψευδο-απόφθεγμα και -δυστυχώς -κάποιοι άλλοι ακόμη και σήμερα τους χρησιμοποιούν ως παράδειγμα για να εξισώσουν την σοφιστεία τους με την …σοφία. !! Την ανοησία όμως εχθρεύεται η έρευνα. Διότι μπορεί κάποιοι λίγοι να έγραψαν το λάθος για σωστό ,αλλά η συντριπτική πλειοψηφία μετέφερε ορθώς μετά σεβασμού και το νόημα του αποφθέγματος και το ίδιο το απόφθεγμα. Οι παλαιότερες καταγεγραμμένες αλλοιώσεις αρχίζουν από τον Μ.Βασίλειον και τον Γρ. Ναζιανζηνόν ,περίπου τον 4ο αι.μ.Χ.
ΜΕΓ. ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ – » Τα ευρισκόμενα πάντα » , { Επιστολαί }.
Επιστολή [ Η ]’ : Απολογία περί αποχωρήσεως , και περί πίστεως ,{ 90 }.
Μελετήστε το : << B’. MEΤΡΟΝ ΑΡΙΣΤΟΝ >> : http://epet.nlg.gr/db/icon/1940/40_03.pdf και μετρήστε πόσοι μεταφέρουν σωστά το απόφθεγμα του Κλεοβούλου και πόσοι ,ακουσίως ή εκουσίως, το αλλοιώνουν ή το στραγγαλίζουν παρουσιάζοντάς το ως παροιμιώδες.
Β’}. Μπορεί ακόμη να πρόκειται περί παραφράσεως : 1. ή στίχου [38] των » Χρυσών επών ». << μέτρον επί πάσιν άριστον >>= σε όλα { το να καταφέρεις να βρεις }το μέτρο { ούτε έλλειψη ,ούτε υπερβολή } είναι άριστον [ το πρώτο ] 2. ή στίχου του κωμικού Αλέξιδος : << ηδύ παν το μέτριον >> { Αθήναιος — »Δειπνοσοφιστςαί », 419 b } 3}. ή στίχου από τα »Θεογνίδεια ] του ποιητού Θεόγνιδος : << Μηδὲν ἄγαν σπεύδειν [ πάντων μέσ´ άριστα ] >> ,[ 335 ].
Το νόημα βεβαίως είναι τελείως διαφορετικό μέχρι του σημείου της σοφιστείας. Διότι δεν είναι δυνατόν [ παν μέτρον άριστον ] κάθε μέτρο να είναι άριστον , άρα όλα τα μέτρα να είναι άριστα ! Σε κάθε περίπτωση, κάποια ,απ’ αυτά τα »μέτρα» θα αγγίζουν την υπερβολή και κάποια άλλα την έλλειψη,ενώ μόνον ένα θα είναι το πραγματικό μέτρον. Συνεπώς το μέτρον δεν είναι δυνατόν να προσαρμόζεται κατά το δοκούν, διότι τότε δεν θα κάναμε ποτέ σφάλματα και όλες οι πράξεις και οι ενέργειές μας θα ήταν και άριστες και ωφέλιμες. Στην πραγματικότητα , όμως, αυτό δεν ισχύει.
ΚΛΗΜ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΩΣ – » Στρωματείς », { Α’.61 }.
Αντιθέτως από τον Μέγα Βασίλειον και τον Γρηγόριον τον Ναζιανζηνόν , ένας άλλος εκκλησιαστικός πατέρας { δάσκαλος του Ωριγένους και υποστηρικτής της Τρίτης Διαθήκης } , ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς , μεταφέρει ορθώς το του Κλεοβούλου απόφθεγμα » μέτρον άριστον’‘ .
ΛΙΒΑΝΙΟΥ ΣΟΦΙΣΤΟΥ – » Επιστολαί ». { CL. Ανδρονίκω }
Όπως ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς ,έτσι και ο πολυγραφότατος Λιβάνιος ο Αντιοχεύς { ο μικρός Δημοσθένης της ρητορικής τέχνης και δάσκαλος του Μεγάλου Βασιλείου ,του Ιωάννου του Χρυσοστόμου και του Αυτοκράτορος Ιουλιανού } ,μεταφέρει ορθώς το του Κλεοβούλου : μέτρον άριστον.
»ΠΑΝ ΜΕΤΡΙΟΝ ΑΡΙΣΤΟΝ » ;
ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ – » Επτά σοφών συμπόσιον », { 157 Α-D }.
ΚΛΕΟΒΟΥΛΟΣ : «Για τους σοφούς το μέτρο το προσδιόρισε ο νόμος, όσο για τους φαύλους ….δεν υπάρχει μέτρο περιουσίας που να ταιριάζει για τον ανόητο και φαύλο άνθρωπο . Γιατί ο άνθρωπος αυτός είναι κάθε φορά διαφορετικός απέναντι στις ανάγκες του, ανάλογα με τις επιθυμίες και τα ανεβοκατεβάσματα της τύχης του. …O νόμος, ως υφαντής, δίνει στον καθένα μας το πρέπον [ ό,τι του πρέπει ] και το μέτριον [ ό,τι είναι ταιριαστό με τα μέτρα του , ούτε μεγάλο ούτε μικρό ] και το αρμόττον [ το αρμόζον , ό,τι του ταιριάζει ] .
Α.Π.Θ [ Φιλ./.Σχολή] – ‘ EΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΕΤΗΡΙΣ » ,{ 1939 },σελ.40-41.
Το «μέτρον» δηλώνει το πρέπον, το αρμόζον, δηλαδή κάποιο συγκεκριμένο μέτρο και όχι το οποιοδήποτε..
Α.Π.Θ [Φιλ./.Σχολή] – ‘ EΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΕΤΗΡΙΣ » ,{ 1939 },σελ.48
Το ουσιαστικό μέτρον παρήγαγε το επίθετο μέτριος ,το οποίον είναι συνώνυμο του επιεικούς .Επιεικής { < επί +έοικα = ομοιάζω }.Από αυτήν την έννοια του ομοιάζω [ μοιάζω ]προκύπτει η έννοια του αρμόζω ,πρέπω ,ταιριάζω. Επιεικής ,ο μέτριος άνθρωπος. [ Αρχ.] Επέοικα = ομοιάζω, δηλαδή ταιριάζω ,πρέπω.[ Δημ.] Ομοιάζω = πρέπω.
ΕΠΙΚΤΗΤΟΥ – »Διατριβαί », [ Β’]. ια. Τίς αρχή φιλοσοφίας ;
Όλα όσα πιστεύουν οι άνθρωποι είναι ορθά ; Και πώς είναι δυνατόν να είναι ορθές οι αντικρουόμενες απόψεις ; Επομένως δεν είναι όλες ορθές.
Άρα δεν είναι επαρκές κριτήριον ,αυτό που θεωρεί ο καθένας σωστό.
ii}.» πάντων χρημάτων μέτρον άνθρωπος » ;
ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Κρατύλος », { 386 a }.
Ο Πρωταγόρας έλεγε ,ότι η αλήθεια είναι υποκειμενική ,δηλαδή ο καθένας κρίνει τα πράγματα όπως του φαίνονται ότι είναι ,σύμφωνα με τα δικά του κριτήρια . Ο Σωκράτης καταδικάζει την συμβατικότητα και την σοφιστική σκέψη του Πρωταγόρα ,καθώς θεωρεί ότι τα πράγματα έχουν την δική τους ουσία άσχετα με τις γνώμες των ανθρώπων.
ΠΡΟΚΛΟΥ – » Σχόλια είς τον Κρατύλον Πλάτωνος εκλογαί χρήσιμοι », { 38 }.
Τα πράγματα έχουν την δικήν τους ουσία { βεβαιότητα της ουσίας } και δεν εξαρτώνται από τις εκάστοτε δοξασίες . Δεν μπορεί να έχουν όλοι ορθή αντίληψη της πραγματικότητας ,διότι έτσι δεν υπάρχει διάκριση μεταξύ άφρονος και φρονίμου ανθρώπου.
ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Θεαίτητος », { 161 d -e }.
Αν ο καθένας ήταν ο ίδιος μέτρο της σοφίας του , δεν θα υπήρχε χρεία διδασκάλων.
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – » Μετά τα Φυσικά », { Κ’,1062 b – 1063 a }.
Πρωταγόρας : » ο άνθρωπος είναι το μέτρον για όλα τα πράγματα » .
Ι.ΣΤΟΒΑΙΟΥ – » Ανθολόγιον », [ Α’]. Περί Αρετής .[ 69 ]. ΘΕΑΓΟΥΣ [ Πυθαγορείου ] – » Περί Αρετής.
Αρετή είναι η έξις του δέοντος . Το να πράττει δηλαδή κάποιος αυτό που πρέπει ,όπως πρέπει και όταν πρέπει ,δηλαδή το πρέπον ,το δέον. Κάθε παρέκκλισις από το δέον είναι είτε έλλειψις είτε υπερβολή ,συνεπώς κακία. Η ηθική αρετή είναι επιθυμητή διότι είναι μεσότητα. Μεσότητα έχουν ΜΟΝΟΝ οι Ηθικές αρετές [ποσότητα ], οι οποίες έχουν σχέση με την πρακτική ,τις πράξεις του ανθρώπου. Ενώ στις Διανοητικές αρετές [ σοφία, φρόνησις ,σύνεσις ] ΔΕΝ υπάρχει μεσότητα ,διότι αναφέρονται στην ενέργεια του νου, την διάνοια ,την λογική [ποιότητα ].
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – » Ηθικά Μεγάλα », { 1191 b }.
Κάθε αρετή είναι βελτίστη έξις {= συνήθεια η οποία σε βελτιώνει πάρα πολύ } και η βελτίστη έξις είναι η έξις προς το βέλτιστον. Βέλτιστον είναι το μέσον μεταξύ μίας ελλείψεως και μίας υπερβολή , τα οποία είναι άκρα .
»Μέτρον άριστον».
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – » Ηθικά Ευδήμεια » ,{ 1220 b }.
Το μέσον είναι το βέλτιστον ,διότι τα εναντία [ αντίθετα και αντίπαλα ] φθείρουν το ένα το άλλο.
Η Μεσότης και τα άκρα .
Όλες οι ηθικές αρετές έχουν άκρα [ όρια ,κακίες ] , όχι διότι ο άνθρωπος αφού καταφέρει να κατακτήσει την μεσότητα [το ευ ,το ορθόν ] πρέπει να μείνει ακίνητος και για πάντα μέσα σ’ αυτήν .Δεν είναι πεταλούδα η μεσότητα ,την οποία συλλαμβάνει με την απόχη του ένας επιτήδειος πεταλουδοκυνηγός και την φυλακίζει δια παντός . Αυτό είναι συνάμα παράλογο και αφύσικο. Όμως Ελληνική φιλοσοφία είναι η φιλοσοφία της Λογικής και της Ευπραξίας. Όταν λοιπόν » τα πάντα ρει και ουδέν μένει παγίως» ,πώς είναι δυνατόν ο άνθρωπος να επιζητεί την νεκρική ακινησία και ακαμψία ; Επιζητεί κανείς το μέσον ,εφ’ όσον διαπιστώσει [ μόνος ή με την βοήθεια άλλου ] ,ότι έχει παρεκκλίνει από αυτό ,ότι έχει ξεφύγει από το μέτρο [ είτε καθ’ υπερβολή είτε κατ’ έλλειψη ] και αναλόγως ,επειδή πρέπει να επανέλθει στην ισορροπία , προσθέτει στην έλλειψη ή μειώνει από την υπερβολή αντίστοιχα. Γι’ αυτόν τον λόγον είναι ποσοτικό μέγεθος το μέτρον . Παραδείγματος χάριν ,εάν κάποιος τείνει προς την αναλγησία [ αναισθησία ], δηλαδή προς την έλλειψη, πρέπει να κινηθεί προς την μεσότητα [ πραότης ] προσθέτοντας. Αντίθετα εάν κάποιος τείνει προς την οργιλότητα ,δηλαδή προς την υπερβολή, πρέπει να κινηθεί προς το μέσον [ πραότης ] μειώνοντας. Βέβαια δεν μπορεί κάποιος να χαρακτηρισθεί ως οργίλος ή ανάλγητος από έναν και μόνον τρόπο συμπεριφοράς του ,αλλά από πολλούς ,που είναι και πρέπει να είναι μετρήσιμοι.
ΟΙ [ 12 ] ή [ 14 ] ]ΗΘΙΚΕΣ ΑΡΕΤΕΣ.
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – » Ηθικά Ευδήμεια » ,{ 1221 a }.
ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ – » Πλατωνικά ζητήματα », { Θ΄.1 }.
Η συμφωνία των αναλογιών .
Οι κάτοικοι των Δελφών ονόμαζαν τις τρεις ,τότε, Μούσες : Νήτη , Μέση και Υπάτη ,όθεν και οι μουσικές κλίμακες : Νήτη ,Μέση και Υπάτη.
1.Νεάτη / Νήτη (χορδή) : η κατωτάτη των τριών χορδών, οι οποίες αποτελούσαν την αρχαιοτάτη μουσικὴ κλίμακα ,αλλά η ανωτάτη ως προς την οξύτητα του τόνου.2.Μέση ( χορδή ) : η μεσαία των τριών χορδών,οι οποίες αποτελούσαν την αρχαιοτάτη των Ελλήνων μουσική κλίμακα
3.Υπάτη (χορδή) : η υψίστη ή μεγίστη (κατὰ το μήκος) χορδὴ αλλὰ κατωτάτη κατὰ την οξύτητα του τόνου εκ των τριών χορδών.
Έτσι και στην περίπτωση της ψυχής δεν απένειμε την μεσαία θέση στο κυρίαρχο αλλά σε εκείνο που μετέχει στο πάθος λιγότερο από το τρίτο και περισσότερον από το πρώτο και στον λόγο [ αναλογία ] περισσότερον από το τρίτο και λιγότερο από το πρώτο.Αυτή η διάταξη διατηρεί και την αναλογία των συμφωνιών , από το Θυμοειδές προς το Λογιστικόν ως υπάτη την συμφωνία δια τεσσάρων και προς το Επιθυμητικόν ως νήτη την δια πέντε ,ενώ το Λογιστικόν προς το Επιθυμητικόν ως υπάτη προς νήτη την συμφωνία δια πασών .
ΤΟ »ΑΡΜΑ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ» {συνωρίς }.
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – » Ηθικά Νικομάχεια » , [ 1106 b, 1107 a ,1109 a }.
Η αρετή είναι μεσότης δύο κακιών ,διότι έχει ως στόχο το μέσον. Ούτε της υπερβολής ,και της ελλείψεως υπάρχει μεσότητα, ούτε της μεσότητος έλλειψις και υπερβολή. Είναι δύσκολον ο απλός άνθρωπος να επιτύχει την μεσότητα , διότι αυτό είναι έργο των ειδημόνων.
ΑΜΑΡΤΗΜΑΤΑ ,ΠΑΘΗ & ΜΕΤΡΟΝ ΑΡΙΣΤΟΝ.
ΓΑΛΗΝΟΥ – » Περί διαγνώσεως και θεραπείας των…παθών »,{ 3.1 }.
Tα αμαρτήματα [ σφάλματα ] συμβαίνουν εξ αιτίας κάποιας ψευδούς δόξης [ ~κρίσεως ] ,και τα πάθη εξ αιτίας κάποιας αλόγου παρορμήσεως. Πάθη της ψυχής,τα οποία όλοι γνωρίζουν ,είναι ο θυμός ,η οργή ,ο φόβος , η λύπη ,ο φθόνος και η έντονη επιθυμία. Πάθος είναι και το να αγαπάς ή το να μισείς πολύ έντονα οποιοδήποτε πράγμα. Διότι φαίνεται ότι έχει ειπωθεί ορθά το ρητό »μέτρον άριστον »,επειδή τίποτα που γίνεται χωρίς μέτρο δεν είναι καλό.
ΜΕΤΡΙΟΤΗΤΑ , ΥΠΕΡΒΟΛΗ ΚΑΙ ΕΝΔΕΙΑ.
ΙΣΟΚΡΑΤΟΥΣ – » Προς Νικοκλέα », { 33 }.
Είναι άριστον [ κράτιστον ] μεν να βρίσκεις [ να τύχεις ] την ευκαιρία [ ακμή των καιρών ] ,επειδή όμως πολύ δύσκολα μπορείς να την εννοείς ,να προτιμάς να υστερείς [ έλλειψις ] και όχι να ζητάς πράγματα μεγάλα [ υπερβολή ], διότι τα ορθά υπάρχουν περισσότερο στις ελλείψεις παρά στις υπερβολές.
ΤΟ ΑΤΕΛΕΣ ΜΕΤΡΟΝ.
ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Πολιτεία », { ΣΤ’ ,540 c }.
Kάτι το ατελές δεν μπορεί να γίνει μέτρο για την μέτρηση κανενός.
ΓΡ.ΒΕΡΝΑΡΔΑΚΗ – »Λεξικόν ερμηνευτικόν ».
»ατελές γαρ ουδέν ουδενός μέτρον » = το ατελές με κανέναν τρόπον δύναται να είναι μέτρον οποιουδήποτε πράγματος .
ΤΟ ΠΡΟΣΗΚΟΝ ΜΕΤΡΟΝ.
ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Πολιτικός », { 269 d } .
Η περιστροφική κίνηση του σύμπαντος ,που άλλοτε το οδηγεί ο Θεός και άλλοτε το εγκαταλείπει ,όταν οι περίοδοι του καθορισμένου γι’ αυτόν τον σκοπό [ προσήκον μέτρον ] χρόνου συμπληρωθούν, τότε το σύμπαν αρχίζει πάλι την πορεία του ,από μόνο του , προς την αντίθετη κατεύθυνση .
ΥΠΕΡΒΟΛΗ και ΜΕΤΡΟΝ.
ΣΤΟΒΑΙΟΥ – Ανθολόγιον », { στ. Περί ακολασίας }, 60. Εκ των Επικτήτου απομνημονευμάτων .
Εάν κάποιος υπερβάλλει [ ξεπερνά ] το μέτρο ,και τα πάρα πολύ ευχάριστα [ επιτερπής < επί + τέρψις ] ,θα του φανούν ,πως είναι πάρα πολύ δυσάρεστα.
ΜΕΣΟΝ ΚΑΙ ΜΕΤΡΟΝ.
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – » Πολιτικά », { Δ’, 1295 a-b }.
Το μέσον και το μέτριον είναι άριστον.
ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ – » Περί ηθικής αρετής », { 444 B-C }.
Καθετί που κάνουμε μπορεί να πετύχει με έναν µόνον τρόπο, αλλά µπορεί ν’ αποτύχει κατά πολλούς. Για να πετύχουµε τον στόχο δεν υπάρχει παρά µόνο ένας και απλός τρόπος, ενώ αστοχούμε µε πολλούς τρόπους, ανάλογα µε το αν υπερβαίνουµε το µέτριο ή υστερούµε ως προς αυτό. Το κατά φύση έργο του πρακτικού λόγου είναι να καταλύει τις υπερβολές και τις ελλείψεις των παθών.
ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ – » Περί ηθικής αρετής », { 444 C-D }.
Η λογική ,περιορίζοντας την κίνηση των παθών, εµφυτεύει στο άλογον τις ηθικές αρετές, οι οποίες είναι το µεσαίο σηµείο μεταξύ ελλείψεως και υπερβολής. Δεν πρέπει να λέμε,ότι κάθε αρετή γεννιέται από την μεσότητα ‘ η σοφία δεν χρειάζεται το άλογον και εμφανίζεται στην δράση του καθαρού και αμολύντου από το πάθος νου …. Η αρετή δεν είναι φθορά ούτε εξαφάνιση του αλόγου στην ψυχή ,αλλά τάξη και διευθέτησή του. Είναι ακρότητα,όσον αφορά την δύναμη και την ποιότητά του ,αλλά μεσότητα ,όσον αφορά την ποσότητά του ,αφού απαλλάσσει από το υπερβολικό και το ελλείπον.
ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ – » Περί ηθικής αρετής », { 444 E }.
Το μέσον μπορεί να ερμηνευθεί κατά πολλούς τρόπους , με κανέναν όμως απ’ αυτούς δεν μπορεί να αποκληθεί η αρετή μεσότητα. Δεν είναι ,δηλαδή ,ούτε μείγμα των κακιών ,,ούτε είναι εντελώς απαλλαγμένο από τις ορμές των παθών . Είναι μεσότητα παρόμοια με αυτή που ισχύει στους μουσικούς ήχους και στις αρμονίες. Η αρετή κίνηση και δύναμη ,που σχετίζεται με το άλογον ,αφαιρεί από την ορμή την χαλαρότητα και την υπερβολική ένταση και την απαλλάσσει εν γένει από τις υπερβολές και τις ελλείψεις ,οδηγώντας κάθε πάθος στο μέτριον [ ισορροπημένον ] και αναμάρτητον [ εύστοχον ].
ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΥ – » Πλατωνικά ζητήματα », { Θ’. 2 }.
Το μέτριον και το σύμμετρον ορίζεται δια της μεσότητος. Τούτος είναι μάλλον ο τελικός σκοπός της δύναμης του λόγου ,να δημιουργεί μεσότητες στα πάθη ,τις οποίες αποκαλούν ιερές και όσιες ,εφόσον επιτυγχάνουν τον συνδυασμό των άκρων με τον λόγο και μεταξύ τους μέσω του λόγου.
ΜΕΤΡΟΝ ΚΑΙ ΣΥΜΜΕΤΡΙΑ.
ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Φίληβος », { 64 e – 65 a }.
Η μετριότητα [ το μέτρον ] και η συμμετρία γίνονται παντού κάλλος και αρετή. Η αλήθεια έχει αναμιχθεί με αυτά. Το αγαθό είναι ένα με τρεις μορφές : το κάλλος, την συμμετρία και την αλήθεια.
Γ. ΓΕΜΙΣΤΟΥ -ΠΛΗΘΩΝΟΣ – » Νόμων συγγραφή », { Γ’.ια’ }.
‘‘Περί μέτρου τε και συμμετρίας ‘‘.
Tο καλόν πρέπει να το επιδιώκουμε στο μέτρο ,στην συμμετρία και γενικά στην ύπαρξη καθορισμένου ορίου ‘ αντιθέτως δεν πρέπει να το επιδιώκου-με στην έλλειψη μέτρου [ αμετρία ] ,στο αόριστο [ άνευ ορίων ] και στον συ-νεχή πλεονασμό.
ΑΙΣΧΟΣ ΚΑΙ ΑΜΕΤΡΙΑ.
ΠΛΑΤΩΝΟΣ – » Σοφιστής », { 227 e – 228 b }.
Δύο είδη κακιών συνδέονται με την ψυχή : Το μεν κάτι σαν την νόσο στο σώμα και το άλλο σαν το αίσχος [ ασχήμια] που εκδηλώνεται μέσα στην ψυχή .Και το αίσχος [ άσχημο ] είναι το δυσειδές [ δύσμορφο ] γένος της αμετρίας .
ΑΜΜΩΝΙΟΥ – » Λεξικόν Ομοίων και Διαφόρων λέξεων ». Αιδώς – Αισχύνη , Εύμορφος – Ευειδής.
Αίσχος { < αιδχος < αιδώς } : αισχύνη, ατιμία // δυσμορφία, ασχημία, είτε του πνεύματος, είτε του σώματος. Διαφέρει δε η αιδώς [ εντροπή ] από το αίσχος. Όπως διαφέρει ο εύμορφος [όμορφος ] από τον ευειδή.
Αιδείται [ εν+ τρέπεται εις εαυτόν ,εσωστρέφεται ] μεν κάποιος τον πατέρα του και από σεβασμό δεν αμαρτάνει κάνοντας κάτι που δεν πρέπει. Αισχύνεται δε κάποιος ,ο οποίος έχει μεθύσει ,άρα έχει αμαρτήσει ,έχει κάνει κάτι που δεν πρέπει και αισχύνεται γι’ αυτό. Εύμορφος { < ευ + μορφή = πρόσωπον } = ο ευπρόσωπος. Ευειδής { < ευ + είδος = παν το σώμα } = ο έχων το είδος καλώς ,ο ευ διαπλασθείς , ο έχων καλοσχηματισμένο όλο το σώμα.
ΜΕΣΟΝ ,ΔΙΚΑΙΟΝ ΚΑΙ ΝΟΜΟΣ.
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – » Πολιτικά » , { Γ΄,1287 b }.
Όσοι αναζητούν το δίκαιον ,αναζητούν το μέσον .Και το μέσον είναι ο νόμος.
ΙΣΟΤΗΣ ΚΑΙ ΜΕΤΡΟΝ.
ΕΥΡΙΠΙΔΟΥ – » Φοίνισσαι », { στ.536-542 }.
Για την Ισότητα και μέτρα και σταθμά { τα διάφορα βάρη ,ζύγια } και αριθμός [ για τις συναλλαγές ] ετάχθησαν στους ανθρώπους.
ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΥ – » Γνώμαι », { 72 }.
Καλή σε όλα η ισότητα ‘ η υπερβολή και η έλλειψις δεν νομίζω.
ΚΟΣΜΑ ΜΑΡΚΑΤΟΥ – » Το ισοψηφικόν λεξικόν της Ελληνικής γλώσσης ».
Η λέξη » μέτρον »,δια της Λεξαριθμητικής ,ισοψηφεί και με τις ακόλουθες λέξεις:
Β’. } ΑΡΙΣΤΟΣ .
Ι. ΠΑΝΤΑΖΙΔΟΥ – » Ομηρικόν λεξικόν ».
Άριστος { υπερθ. του αγαθός }.
ΑΧ. ΤΖΑΡΤΖΑΝΟΥ – » Γραμματική της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσης ».
Αγαθός – άριστος.
ΠΑΝ.Ε.ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΥ – » Λεξικό ρημάτων της Αρχαίας Ελληνικής ».
Λάω-ώ =θέλω,επιθυμώ,ποθώ. [Λίαν λω > λιλαίω ,λίπτομαι } . [ Λω’ί’ων = ο ευαρεστώτερος ,επιθυμητότερος. ]
Ο αγαθός [ στον συγκριτικό βαθμό ] πρώτα ήταν ‘‘αρείων» { =πολεμική αρετή ,υπεροχή μετά μάχης } και μετά ‘‘ αμείνων’‘ { »υπεροχή μετά μάχης » , ανταγωνισμός ή άμιλλα στους τομείς της κοινωνικής ζωής κατά την ειρηνική περίοδο }.
G. AUTENRIETH – » Λεξικόν Ομηρικόν ».
[ Άρι- } : πρεπόντως ,ευ,καλώς .Επιτατικόν αχώριστον μόριον = λίαν . Αρείων { κυρίως συγκριτικόν του αχωρίστου μορίου άρι = πρεπόντως ,καλώς. } : ικανώτερος ανδρειότερος. .Άριστος { < αρείων ,άρι- } : εξοχώτατος ,ικανώτατος,ανδρειότατος.
Ι . ΣΤΑΜΑΤΑΚΟΥ – » Λεξικόν της Αρχαίας Ελληνικής γλώσσης ».
[ Άρης ] … Από την ρ.* [ ΑΡ-] προήλθαν τα : Άρης , αρετή ,άρι- ,αρείων , άριστος. Διότι η πρώτη έννοια της εκδηλώσεως του αγαθού ,της αρετής, συνέπιπτε με την έννοια της ανδρείας ,της γενναιότητος που έδειχνε κάποιος στον πόλεμον, κατά την διάρκεια της μάχης { πολεμική αρετή }….
ΑΝΤ. ΑΝΤΩΝΑΚΟΥ – » Μολών λαβέ », { σελ.30-31 }. Η επιδίωξη της Αρετής.
H αρετή είχε τρεις μορφές : Πολεμική ,Ηθική, Πολιτική.
Το μέτρον είναι άριστον [ πρώτον ] .Δηλαδή δηλώνει ποιότητα υπερθετικού βαθμού μάλιστα. Η αριστεία αυτή θα προέλθει όχι διανοητικώς ,αλλά δια της πράξεως,διότι το ‘άριστος ‘ανήκει στην πολεμική αρετή . Άρα δίχως μάχη ,δίχως χωρίς πόλεμο δεν μπορεί κάποιος να χαρακτηριστεί ‘άριστος΄.Όταν δε καταφέρει να κατακτήσει- και όχι να βρει – το μέτρον ,σημαίνει ,ότι κατάφερε να κατακτήσει και το μέσον , το μεταξύ δύο άκρων [ κακιών ]. Αυτό δυστυχώς δεν συμβαίνει για μεγάλο χρονικό διάστημα ,αλλά για κάποιο. Έτσι είναι συνεχής και ακατάπαυστη η προσπάθεια της ισορροπίας ,της κατακτήσεως του μέτρου [ όχι του οποιουδήποτε μέτρου ,αλλά του προσήκοντος , δηλαδή αυτού που αρμόζει ,που ταιριάζει στην κάθε περίπτωση ,του καταλλήλου μέτρου ] στον βίον του κάθε ανθρώπου , χωρίς αυτό να σημαίνει ότι όλοι οι άνθρωποι είναι ικανοί να πετύχουν το μέτρον / μέσον .Διότι αυτό είναι έργο των ειδημόνων. Ειδήμων όμως γίνεται μόνον ο έχων το ‘‘γνώθι σ’αυτόν ‘‘ { Χίλων Λακεδαιμόνιος }.Και ο έχων αυτό πρέπει να το αποδεικνύει συνεχώς με τις πράξεις του και τον τρόπο ζωής του.
——————————————————————————————————————-
ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑ :
Yπάρχει ένα » άγνωστο » κείμενο στο διαδίκτυο ,το οποίον κάποιοι πιστεύουν ότι είναι των Ιπποκρατικών ,όπου καταγράφεται το ψευδο-απόφθεγμα »παν μέτρον άριστον »!! Οι Ιπποκρατικοί δεν θα έγραφαν ποτέ τέτοιο ανόητο σόφισμα . Αντιθέτως ο δάσκαλός τους στους »Αφορισμούς του έγραψε :’Δεί γαρ μέτρου τινὸς στοχάσασθαι ‘‘ -»Περί αρχαίας Ιητρικής [9 ].
Το ‘αδέσποτο » αυτό κείμενο σαφώς δεν είναι των Προσωκρατικών ,των Ιπποκρατικών ή των Τριών Ιεραρχών , αλλά μάλλον του Μιχ.Ψελλού .
ΜΙΧ. ΨΕΛΛΟΥ – » Philosophica Minora », { vol. Ι. σελ. 278 } .
[ 55 ]. Συλλογαί διάφοραι και αναγκαίαι.
Οι αφορισμοί του Ιπποκράτους βρίσκονται μέσα σε εισαγωγικά .Αυτό δηλώνει ότι δεν είναι του Μ.Ψελλού. Αντιθέτως , στο τέλος συμπεραίνει ο ίδιος »ως παν μέτρον άριστον »,το οποίον βεβαίως δεν είναι το γνωστόν απόφθεγμα του Κλεοβούλου ,γι’ αυτό δεν χρησιμοποιεί εισαγωγικά.
ΙΠΠΟΚΡΑΤΟΥΣ – » Αφορισμοί », [ Α.3, Β.51 , Β.3 ].
Οι τρεις »αφορισμοί» του Ιπποκράτους ,που αναφέρονται στο κείμενο του Μ.Ψελλού.
ΘΕΟΦ.ΠΡΩΤΟΣΠΑΘΑΡΙΟΥ ΚΑΙ [ ΨΕΥΔΟ ] ΔΑΜΑΣΚΙΟΥ [ συλλογή ] – » Σχόλια εις τους Ιπποκράτους Αφορισμούς ».
Πρόλογος ανωνύμου εις τους ‘Αφορισμούς ‘ . Από Codex Vindobonencis medico [ 49 ] , μεμβράνη παπύρου , 14ου αι. μ. Χ. ]. Vindobona = Βιέννη.
ΕΛΛΗΝΙΚΑ [ περιοδικόν ], [35 ],1984.
Δ. Α. ΧΡΗΣΤΙΔΗ – » Ο «Κώος ποιητής» του Νικήτα Χωνιάτη ».
AΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΑΦΡΟΔΙΣΙΕΩΣ – » Φυσικών απορημάτων και ιατρικών προβλημάτων ». [Γ’].
Ο πρόλογος ,στο ψευδεπίγραφο 3ο βιβλίο του Αλεξάνδρου Αφροδισιέα ,είναι από ‘ανώνυμο ‘ Βυζαντινό γιατρό.
Γ’ . ΕΠΙΛΟΓΟΣ
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ – » Ηθικά Νικομάχεια », { 1106 b }.
Κάθε επιστήμων πρέπει να αποφεύγει μεν την υπερβολή και την έλλειψη ,να επιζητεί δε και να προτιμάει το μέσον .Το μέσον όμως όχι του πράγμα-τος ,αλλά το μέσον σε σχέση με εμάς τους ανθρώπους. Στα τέλεια έργα δεν είναι δυνατόν ούτε να αφαιρέσουμε ούτε να προσθέσουμε κάτι .Η μεσότητα διαφυλάσσει αυτήν την τελειότητα .
Επιστήμων { < επίσταμαι < επί + [ *στα- / *στη- ] } : γνωρίζω πώς να πράξω κάτι, είμαι ικανός να πράξω κάτι ,γιγνώσκω κάτι καλώς , μετά βεβαιότητος ,είμαι έμπειρος,. Έχω αυστηρώς επιστημονική γνώση .Επιστήμη { < επίσταμαι } : η επιστημονική γνώση , το να γνωρίζει κάποιος καλά ένα πράγμα ,να έχει ακριβή γνώση αυτού, να έχει εμπειρία ,δεξιότητα. Βρίσκεται σε αντίθεση με την τέχνη ,την εμπειρία και την δόξα.
ΚΩΣΤΗ ΠΑΛΑΜΑ – » Βωμοί », { Ε’ }. » Στ’ άρματα. »,{ 1915 }.
<< H μεγαλοσύνη στα Έθνη δε μετριέται με το στρέμμα, με της καρδιάς το πύρωμα μετριέται και με το αίμα>>.
RENE MAGRITTE – » The Giantess », [ 1929/30 ].
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ :
ΑΓΟΡΑΖΕΤΕ ΒΙΒΛΙΑ , ΕΛΕΓΧΕΤΕ ΤΙΣ ΠΗΓΕΣ .
Η απόδοσις των αρχαίων κειμένων δεν είναι φωτογραφική ,συνεπώς βασίζεται, αλλά δεν ταυτίζεται απόλυτα με αυτή των συγγραφέων .
Τα περισσότερα αρχαία κείμενα ,από όσα χρησιμοποιήθηκαν ,μπορείτε να τα αναζητήσετε στα πολύ χρήσιμα ‘‘google books ‘‘ & » wikisource».
ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ. { gregoriusworld } 